تابستانی با طعم علم در جشنواره موزه علوم

در بخش نخست، با خانم سیده فاطمه زارع پاک، کارشناس مدیریت ترویج علم و مسئول برگزاری جشنواره تابستانی موزه علوم و فناوری به گفتگو نشستیم.

جشنواره تابستانی موزه علوم و فناوری ایران از چه زمانی آغاز شده است؟

جشنواره تابستانی موزه علوم و فناوری با هدف ترویج علم، کار خود را از 26 تیر آغاز کرده و تا 11 شهریور ادامه خواهد داد. فعلا در هفته سوم جشنواره هستیم؛ هفته های بسیار پرمخاطبی بود و درحال حاضر پذیرای علاقه‌مندان از جمله خانواده ­ها و تورهای گردشگری شهرداری از مناطق 22 گانه تهران هستیم.

این چندمین دوره جشنواره تابستانه موزه علوم و فناوری است؟

این نخستین دوره جشنواره تابستانی محسوب می‌شود. در فصل تابستان، مخاطبین دانش‌آموز موزه کمتر می‌شوند؛ برای اینکه دانش‌آموزان را در طول این فصل و اوقات فراغت همچنان با موزه همراه کنیم، تصمیم گرفتیم جشنواره تابستانی را برای دانش‌آموزان و این بار با همراهی خانواده ­ها و به ویژه عامه جامعه داشته باشیم.

آیا این جشنواره گروه هدف خاصی را مدنظر داشت؟

در جشنواره تابستانی مخاطب هدف ما تمامی گروه­های سنی از کودک تا بزرگسال و به عبارتی عامه جامعه هستتد، کما اینکه در طول سال بیشترین مخاطبین موزه، دانش­آموزان هستند. گالری‌های موزه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که علاوه بر آموزش غیررسمی برای گروه­های سنی مختلف، تکمیل‌کننده دروس پایه دانش‌آموزان از جمله: علوم فیزیک، ریاضی و شیمی  نیز هستند. در طول سال تحصیلی، معلمان به همراه دانش‌آموزان‌شان به موزه مراجعه می‌کنند.

از سال 91 که گالری‌های سی‌تیر افتتاح شدند، یک سری از مدارس به مخاطبین ویژه ما تبدیل شدند و همیشه در طول سال تحصیلی، دانش‌آموزان را برای بازدید به موزه می‌آورند.

دلیل کم بودن تبلیغات این جشنواره در سطح شهر چیست؟

این طرح برای اولین‌بار برگزار می‌شود و تبلیغات در سطح گروه‌های مخاطبین موزه از طریق ایمیل، پیام کوتاه، فکس و شبکه­های اجتماعی از جمله کانال تلگرام موزه و اینستاگرام انجام شدند. البته روابط عمومی موزه، اطلاعات و پوستر جشنواره را نیز از طریق سایت آموزش پرورش، وزارت علوم و خبرگزاری­های مختلف، اطلاع‌رسانی کرده­ است.

در حقیقت، این طرح امسال بصورت آزمایشی در تابستان اجرا شد تا مخاطب را بیشتر بشناسیم و با دریافت بازخورد از بازدیدکنندگان، برای تابستان­های آینده برنامه‌ریزی کنیم و قطعا در سال‌های آینده با توجه به نیازمندی مخاطب، تغییراتی در برنامه جشنواره ایجاد خواهیم کرد.

چه برنامه‌هایی برای جشنواره تابستانی امسال در نظر گرفته‌اید؟

یک سری کارگاه­های آموزشی نظیر: رباتیک، نجوم رصدی، قصه‌گویی برای کودکان، داستان‌نویسی علمی-تخیلی، ریاضی، ساخت ابزارهای علمی، ساخت ساعت آفتابی و برنامه‌های جانبی مثل میزها و مجموعه‌های علمی مختلف در نظر گرفته شده بود؛ مثل میز بازی و ریاضی، فیزیک، نور و اپتیک، نجوم، رباتیک، ساخت حباب­های بزرگ و حضور مشاهیر تاریخ علم در گالری­های موزه. البته برای میزهای علمی نیز کارگاه­های جداگانه­ای نیز در نظر داشتیم، اما چون اکثر مخاطبان طی دو هفته اول برگزاری بصورت تور از موزه بازدید کردند و زمان کافی برای شرکت در کارگاه‌ها نداشتند، کارگاه‌ها به نیمه دوم مرداد موکول شده‌اند. در چهار روز پر مخاطب نیز مشاهیر تاریخ علم از جمله خواجه نصیرالدین طوسی به آموزش تلسکوپ و ساعت آفتابی پرداخت و ابن سینا نیز آثار مکانیکی خود یعنی ماشین­های ساده و مرکبی که در گالری فنوری بومی به نمایش گذاشته شده را توضیح ‌داد. بازی ساخت حبای­های بزرگ  و استخر نشاسته را نیز در چند روز پر مخاطب داشتیم.

از 16مرداد به بعد، تمامی کارگاه‌هایی که برای جشنواره تابستانی در نظر گرفته شده بودند، به همراه یک سری کارگاه‌های جدید، برگزار خواهند شد. علاقه‌مندان می‌توانند با توجه به نوع علاقه‌مندی و رده سنی مشخص شده در این کارگاه‌ها ثبت‌نام کنند. برنامه­های چشنواره تا 11 شهریور ادامه خواهد داشت.

کدام بخش جشنواره بیشتر برای مخاطبان جذاب بوده است؟

گالری‌های موزه که همیشه برای مخاطبان جذابیت دارند. گالری‌های موزه علوم و فناوری تعاملی هستند و مراجعه‌کنندگان امکان دست زدن به اشیاء و ارتباط تعاملی با آنها را دارند. حضور مشاهیر تاریخ علم در بین بازدیدکنندگان در لباس خواجه نصیرالدین طوسی و ابوعلی سینا نیز یکی از بخش‌های جذاب و پرمخاطب این چند روز بود؛ به طور مثال بازیگری در لباس خواجه نصیرالدین طوسی، در مورد ابزار نجومی، ساخت ساعت آفتابی و طرز کار تلسکوپ با مخاطبان گفتگو می‌کرد.

برنامه‌های ویژه مثل میزهای علمی از جمله میز اپتیک در حوزه نور و لیزر با وسایل بسیار ساده و ابتدایی، میز رباتیک شامل ربات انسان نما، بازوی مکانیکی، میز بازی و ریاضی از دیگر بخش‌های جذاب جشنواره هستند.

یکی از پربازدیدترین بخش‌ها، میز بازی و ریاضی است؛ این بخش ابتدا با یک میز کوچک شروع به کار کرد، اما الان نزدیک به 10 میز در این بخش وجود دارند. همراه با میز فیزیک، علم فیزیک با جُنگی مفرح و شاد به بازدیدکنندگان آموزش داده می‌شود و میز شیمی نیز آزمایش‌های ساده شیمی را به بازدیدکننده با آزمایش­های ساده و مهیج آموزش می‌دهد.

اگر افرادی علاقه‌مند به پیگیری مبحث علمی خاصی باشند، شرایط آموزش وجود دارد؟

بله، بطورمثال کارگاه نجوم رصدی برای کودکان و نوجوانان، کارگاه آموزش ریاضی برای دانش آموزان همراه با والدین و معلم­ها. البته فقط به علوم پایه اکتفا نکرده‌ایم و وارد حوزه های دیگر مثل سینما هم شده‌ایم مثلاَ کارگاه سینمای علمی- تخیلی، کارگاه تصویرسازی علمی، کارگاه داستان‌نویسی علمی- تخیلی از جمله برنامه‌های ما هستند. گالری‌ها – با توجه به فضای فعلی موزه – در حوزه‌های خاصی فعالیت می‌کنند، اما به علوم دیگر در قالب کارگاه‌ها پرداخته می‌شود؛ ما علوم را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می­دهیم.

برای خانم‌ها چه بخش‌هایی را در نظر گرفته‌اید؟

برای مادران و کودکان، کارگاه قصه‌گویی تدارک دیده شده است که تور علمی مادر و کودک است؛ مادران با کودکان  8 تا 13 سال خود می‌توانند در این کارگاه شرکت کنند. کارگاه قصه‌گویی فقط تعریف داستان نیست، گروهی متخصص روی این موضوع کار کرده‌اند و هر آنچه در گالری‌های موزه نمایش داده می‌شود با تکیه بر اسطوره در قالب قصه به کودکان آموزش داده می‌شود. 

برای  تمامی گروه‌های سنی از جمله خانم‌های خانه‌دار نیز کارگاه محیط زیست را داریم که توسط بانوان فعال در حوزه محیط زیست برگزار می‌شود. در مبحث محیط زیست با شعار"آموزش صحیح مبانی حفاظت از محیط زیست به کودکانمان، گامی بلند در تضمین سلامت زمین است"، چند کارگاه برگزار می‌کنیم که شامل کارگاه دوستی با طبیعت، کارگاه دوستی با حیات‌وحش و کارگاه بازیافت هستند. اجرای تئاتر عروسکی توسط گروه تئاتر کانون محیط زیست، برنامه دیگر جشنواره در حوزه محیط زیست است و مخاطبین این برنامه، کودکان ونوجوانان هستند.

 

گالری‌های موزه علوم و فناوری

گالری علم، گالری علوم و فناوری‌های بومی ایران، گالری مورس تا موبایل، گالری ابزار جراحی، گالری انرژی‌های نو، مجموعه گالری‌های موزه علم و فناوری را تشکیل می‌دهند.

به گفته خانم عبدی، راهنمای گالری علوم و فناوری‌های ایرانی و اسلامی، در این بخش دستاوردهای دانشمندان ایرانی و جهان اسلام، شیوه استفاده از انرژی‌های طبیعی در بناهای قدیمی از جمله ماکت‌هایی از بادگیر باغ دولت‌آباد یزد، یخچال‌های سنتی میبد یزد، ابزار مختلف مانند ترکیب چرخ‌دنده‌ها و محورها منصوب به ابوعلی سینا، ساعت آبی طاووس مربوط به قرن ششم هجری، در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد.

خانم صمدی یکی دیگر از راهنمایان موزه در تشریح گالری انرژی هسته ای گفت: بازدیدکنندگان در این گالری با موضوعاتی مانند شکافت هسته‌ای، معادن اورانیوم ایران، کیک زرد، عملکرد نیروگاه‌های هسته‌ای در زبانی ساده و قابل فهم آشنا می‌شوند. بازی واقعیت‌افزوده‌ای نیز درنظر گرفته شده است که دانش‌آموزان می‌توانند تمامی این مراحل را بصورت سه‌بعدی انجام دهند.

به گفته آقای دخیلی، یکی از کارشناسان میز بازی و ریاضی در جشنواره تابستانی، هرکدام از بازی‌ها یکی از هوش‌های چندگانه را تحریک می‌کنند؛ بطورمثال بازی عددی، هوش ریاضی- منطقی و بازی‌های تجسمی و پازل‌های چیدنی، هوش فضایی را درگیر می‌کنند. بازی‌های این بخش فیزیکی بوده و به هیچ عنوان شکل رایانه‌ای ندارند که این کار برای مخاطب بسیار جذاب است و همه گروه‌های سنی می‌توانند از بازی‌های این بخش استفاده کنند.

 

در ادامه بازدید از موزه علوم و فناوری ایران، با خانم صونا آقابابایی، دبیر علمی دومین جشنواره علم و عامه گفتگو کردیم.

جشنواره علم و عامه چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

برگزاری اين جشنواره تلاشی است به منظور ترويج علم و تفكر علمی، تربيت شهروند علم و تشويق همگان برای مشاركت‌جويی در فعاليت‌های علمی و همچنین دريافت ايده‌های نو در حوزه آموزش غيررسمی.

میزان استقبال از نخستین دوره این جشنواره در سال گذشته چطور بود و چه ارزیابی از دومین دوره جشنواره دارید؟

میزان استقبال در سال گذشته، با توجه به ناشناخته بودن جشنواره و برگزاری آن برای اولین‌بار، کاملا غیرمنتظره بود و 249 اثر در ذیل 6 محور مختلف دریافت شد. از این تعداد 92 اثر بعد از داوری مرحله اول موفق به کسب امتیاز لازم نشدند و 156 اثر در مرحله نهایی رقابت کردند. در نهایت به 18 اثر جوایز نفیسی اهدا شد و با برخی افراد در موزه علوم و فناوری همکاری‌هایی داشتیم که همچنان ادامه دارد.

دومین دوره جشنواره علم و عامه چه تفاوتی‌هایی با دوره قبل پیدا کرده است؟

در این دوره جشنواره در دو بخش اصلی و ویژه برگزار می‌شود. موضوع بخش ویژه جشنواره در واقع یکی از دغدغه‌های اصلی جامعه ما "بهینه‌سازی مصرف" ( آب و انرژی) است که ما معتقدیم با استفاده از راه‌حل‌های علمی و تربیت شهروند علمی می‌توان با این چالش مبارزه کرد. در این بخش سازمان‌های آموزش و پرورش و سابا، شرکت‌ توزیع نیروی برق، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت آب و فاضلاب استان تهران با ما همکاری می‌کنند. همچنین بخش نمایشگاهی ما در این دوره متفاوت است و از سازمان‌ها و شرکت‌ها، نهادها مختلف و کانون‌هایی که در حوزه آموزش غیررسمی یا بهینه‌سازی مصرف فعال هستند، دعوت شده به معرفی آثار خود بپردازند.

این جشنواره در چه محورهایی برگزار شده و علاقه مندان در چه قالب‌هایی می‌توانند آثار خود را ارسال کنند؟

محورهای جشنواره در بخش اصلی شامل ارائه، معرفی یا آموزش مفاهیم علمی به زبان ساده در قالب:

• ساخت ابزار برای آموزش و نمایش مفاهیم علمی: شرکت‌کنندگان باید با ساخت ابزار تعاملی مفاهیم علمی را عینیت ببخشند.
• داستان:  شرکت کنندگان باید مفاهیم علمی یا علمی – تخیلی را در قالب داستانی روایت کنند.
• ساخت کلیپ علمی: شرکت کنندگان بایدکلیپ(نماهنگ)2 تا 5 دقیقه‌ای در خصوص پدیده‌های علمی تهیه کنند.
• جنگ و قصه گویی علمی: شرکت کنندگان باید یک آزمایش یا یک مفهوم علمی را به صورت جذاب به شکل نمایشی برای آموزش عموم  مردم ارائه دهند.
• طراحی و ساخت اسباب‌بازی‌های علمی: شرکت کنندگان باید با ساخت اسباب‌بازهای علمی، مفاهیم علمی را عینیت بخشند و آموزش دهند.

محورهای جشنواره در بخش ویژه با موضوع "بهینه‌سازی مصرف"؛ منظور از بهینه‌سازی مصرف، ساخت ابزار یا بكارگیری الگوها و روش‌هایی برای مصرف درست سوخت، آب، برق، موادغذایی و … است.

برای شرکت در بخش ویژه باید مفاهیم زیر را در یکی از  قالب‌های اجرای تئاتر، ساخت ابزار، نقاشی، پویانمایی، شبکه اجتماعی و عکاسی ارائه شود.

• راهکارهای کاربردی تولید انرژی پاک در محیط‌های خصوصی و عمومی
• آگاه‌سازی مردم نسبت به تخریب محیط زیست، سلامت انسان و انرژی‌های سبز
• افزایش حساسیت و مسئولیت‌پذیری شهروندان در مقابل رفتارهای نادرست مصرف
• تشویق و فرهنگ‌سازی عامه مردم برای اصلاح الگوی مصرف
• انتقال و آموزش مفاهیم علمی مربوط به بهینه‌سازی مصرف

 

آخرین مهلت ارسال آثار به دبیرخانه جشنواره چه زمانی تعیین شده است و علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر از چه طریق می‌توانند با شما در تماس باشند؟

از عموم مردم به خصوص دانش‌آموزان و دانشجویان دعوت می‌شود به صورت انفرادی یا گروهی با ثبت‌نام در سایت جشنواره به آدرس www.irstm.ir به رقابت بپردازند و برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره‌های 88851448 و 88914934 (021) تماس بگیرند. آخرین فرصت برای ارسال آثار تا تاریخ 15 مهرماه می‌باشد.

 

گفتگو: معصومه سوهانی

 

No tags for this post.