با تفكیك زباله از مبدا، بومی سازی فناوری و تعامل، زمین را پاك كنیم
در كنار انواع آلاینده های محیط زیستی و تبعات آنها، پسماندها و امحا نشدن اصولی آن موجب جاری شدن حجم زیاد شیرابه و فرو رفتن آن در زمین می شود كه منابع آب های زیرزمینی را آلوده می كند و به همان نسبت هم موجب آلودگی و از بین رفتن خاك می شود.
برخی كارشناسان با توجه به نیاز به 200 تا هزار سال زمان برای ایجاد یك سانتیمتر خاك، بحران خاك را جدی تر از بحران آب می دانند. در ایران و در خوشبینانه ترین حالت، سالانه دو میلیارد تن خاك به ارزش 56 میلیارد دلار از دست می رود كه بیشترین نرخ در دنیا را دارد.
با توجه به ضرورت تلاش برای بازیابی زمین پاك، ایرنا در آستانه روز جهانی زمین در 22 آوریل مصادف با دوم اردیبهشت ماه، میزگردی را با حضور 'علی عامری' معاون آفت كش های غیرشیمیایی و بیولوژیك سازمان حفظ نباتات، 'زهرا جباری' معاون دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست، 'مهسا رضایی مقدم' رییس گروه پسماند سازمان حفاظت محیط زیست و 'سهیل اولاد زاد' فعال محیط زیست برگزار كرد.
***روز جهانی زمین
معاون بیولوژیك سازمان حفظ نباتات با اشاره به گذشت 47 سال از نامگذاری روز جهانی زمین پاك، ابراز امیدواری كرد كه این روز بتواند یك نقطه همگرایی برای بخش های مختلف دخیل در حفاظت و صیانت از محیط زیست ایجاد كند.
علی عامری سیاهویی با اشاره به این كه در نبرد میان محیط زیست و انسان، بازنده نهایی قطعا انسان خواهد بود، گفت: در چند سال اخیر یك سری چالش های اساسی در محیط زیست كشور ما به وجود آمده است كه عمدتا ناشی از فعالیت های انسانی است.
***افزایش 1.5 درجه ای دمای زمین در ایران
وی با اشاره به بحث تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر محیط زیست گفت: براساس آمار منتشر شده در 50 سال اخیر، دمای كل زمین 85/0 سانتی گراد افزایش یافته است اما دما در ایران در این چند سال 1.5 درجه افزایش یافته است.
عامری افزایش 1.5 درجه ای دمای ایران را زنگ خطر جدی برای بخش محیط زیست عنوان كرد و گفت: به ازای یك درجه افزایش دما، نیاز آبی 17 درصد افزایش پیدا می كند.
**چالش های زیست محیطی ناشی از افزایش 1.5 درجه دمای زمین در ایران
*تغییر در جوامع گیاهی، تركیب فلور گیاهی و فون جانوری
عامری گفت: افزایش 1.5 درجه ای دمای زمین در ایران قطعا یك چالش جدی در محیط زیست ایجاد خواهد كرد كه از جمله آنها تغییر در جوامع گیاهی، تركیب فلور گیاهی و فون جانوری (پوشش جانوری) كشور ما است كه تاثیر مستقیمی بر تنوع زیستی ما دارند. اگر تاثیر این گرمایش و تغییرات اكولوژیكی بر تنوع زیستی كشور جدی گرفته نشود، در آینده چالش های جدی در حوزه تنوع زیستی، كشاورزی پایدار و محیط زیست پایدار خواهیم داشت.
*كاهش رطوبت سطحی خاك
عامری كاهش رطوبت سطحی خاك را نیز یك معضل اساسی توصیف كرد و گفت: تغییر تیپولوژی و ساختار گیاهان جنگلی یك مشكل اساسی خواهد بود و در آینده تغییر سطح آب خلیج فارس، دریای عمان نیز تهدید جدی است.
*انقراض بسیاری از ذخایر ژنتیكی كشور
وی بحث انقراض بسیاری از ذخایر ژنتیكی ارزشمند كشور را تهدید دیگری توصیف كرد و گفت: انقراض این ذخایر ژنتیكی، زنگ خطری برای آینده است.
*** پیش بینی افزایش 2.5 تا 4.1 درجه ای دمای هوای ایران
عامری با اشاره به عضویت ایران در كنوانسیون رسمی تغییرات آب و هوایی (پروتكل كیوتو) و كنوانسیون استكهلم گفت: به طور متوسط سالانه هفت میلیون تن دی اكسید كربن وارد محیط زیست می شود كه اگر این روند به همین صورت پیش رود، در آینده دمای ایران 2.5 تا 4.1 درجه افزایش می یابد. همچنین پیش بینی می شود اگر اقدامی در مورد تعهدات ایران به پروتوكل كیوتو صورت نگیرد، افزایش دمای 1.5 درجه ای ما به 4.1 درجه سانتی گراد می رسد. اگر بحث گازهای گلخانه ای و ورود هفت میلیون تن گاز دی اكسید كربن به جو نیز مدیریت نشود، میزان بارندگی ما 30 تا 50 درصد كاهش می یابد كه خود یك فاجعه زیست محیطی را قطعا به دنبال خواهد داشت.
*** از بین رفتن متوسط سالانه سه هزار هكتار از جنگل های ایران
معاون بیولوژیك سازمان حفظ نباتات با اشاره به شعار امسال روز جهانی زمین یعنی 'درختان برای زمین'، از تداوم روند تخریب جنگل ها در ایران خبر داد و گفت: تنها هفت درصد از سطح كشور، پوشش جنگلی است و سرانه جنگل به ازای هر ایرانی تنها 0.2 است، درحالی كه در كشورهای همسایه مانند روسیه 47 درصد سطح این كشور و در برزیل 55 درصد سطح آن جنگل است.
عامری خاطرنشان كرد: سالانه 1.5 درصد از سطح جنگلی ایران در حال از بین رفتن است كه به طور متوسط برابر با سالی سه هزار هكتار جنگل می شود و این یك زنگ خطر بسیار جدی برای ایران است.
وی با اشاره به این كه در هر ثانیه 360 متر و در هر پنج سال یك میلیون هكتار جنگل در ایران حال از بین رفتن است، گفت: پیش بینی ها نشان می دهد كه اگر روال تخریب جنگل های ایران به همین شكل پیش رود در 40 تا 60 سال آینده جنگل های ایران به صفر خواهد رسید.
*** اهمیت توجه به معضل پسماندها
زهرا جباری معاون دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست، پسماندها را یك معضل مهم برای زمین دانست و گفت: شنیدن واژه زمین پاك، ذهن افراد به سمت پسماند معطوف می كند كه به عنوان یك موضوع فنی و تخصصی در دهه های اخیر در كشور مطرح بوده است.
وی افزود: به آنچه زمین را آلوده و در نهایت به اكوسیستم آب، خاك و هوا خسارت وارد می كند، آلودگی گفته می شود، طبق قانون مدیریت پسماند، 5 طبقه مشخص پسماند اعم از عادی ( شهری)، كشاورزی، صنعتی، ویژه و بیمارستانی وجود دارد كه تمام این گروه پسماندها می توانند بخش ویژه هم داشته باشند.
جباری ادامه داد: پسماندهای الكتریكی و الكترونیكی دارای بخش ویژه هم هستند اما در رده پسماندهای صنعتی قرار دارند. این پسماندها در منازل، بخش های تجاری و صنعت استفاده می شوند.
وی درباره پسماندهای كشاورزی گفت: بخشی از پسماندها ناشی از فعالیت در بخش كشاورزی است، مانند باقیمانده محصولات و میوه های قابل امحاء، اما بخشی كه برای محیط زیست بسیار مهم است، پسماندهای ناشی از نهاده های كشاورزی شامل كودها و سموم شیمیایی است كه تاریخ مصرف آنها گذشته و یا به هر دلیل بیشتر از حد لازم توزیع شده باشد.
وی تاكید كرد: در تمامی طبقه بندی پسماندها، مدیریت آنها از نقطه صفر تا صد تولید بر عهده دستگاه و وزارتخانه ذیربط گذاشته شده و سازمان محیط زیست به عنوان ناظر عالی است. بنابراین مدیریت پسماندها در حوزه كشاورزی بر عهده وزارت جهاد كشاورزی، بیمارستانی بر عهده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی و شهری بر عهده وزارت كشور است.
جباری ادامه داد: طبق قانون مدیریت پسماندها یكسری دستورالعمل ها و آیین نامه ها تعیین شده كه اجرای آنها معمولا به صورت مشترك و با همكاری نهادها است.
وی گفت: سازمان محیط زیست، كارگروه ها و كمیته های ملی دارد كه مسائل ملی در ارتباط با مدیریت پسماندها در آنجا مطرح و درباره آنها تصمیم گیری می شود، از جمله این كه پیش نویس برنامه ها در آنجا تهیه و با تصمیم گیری اعضا تدوین و توسط مراجع ذیصلاح تصویب می شود.
وی ادامه داد: در سازمان محیط زیست همچنین كارگروه ملی پسماند و كمیته ملی مواد زائد و شیمیایی خطرناك وجود دارد كه تمام دستگاه های مرتبط در آن عضو هستند و بررسی ها با همكاری و نظر تمام اعضا در چارچوب قوانین انجام می شود.
جباری گفت: سازمان محیط زیست در چارچوب قانون و برنامه های خود سیاست ها و برنامه های كلان را تعیین می كند و یكی از راهبردهای مد نظر آن، به كارگیری ظرفیت مشاركت های مردمی است.
وی ادامه داد: بر این اساس در تلاشیم با استفاده از این ظرفیت، فرهنگ كاهش تولید پسماند در كشور پررنگ شود و این نگاه ما است كه نیازمند یك سری تعیین روش ها و ارتقای فناوری های داخل است تا پس از مصرف، پسماند كمتری داشته باشیم بنابراین در برنامه های ملی كارها تقسیم بندی می شود.
معاون دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست گفت: روزانه 38 هزار تن پسماند شهری، 11 هزار تن روستایی، حدود 400 تن زباله بیمارستانی، 80 تن بخش ویژه بیمارستانی و سالانه 500 هزار تن پسماند الكترونیكی و الكتریكی ، 30 میلیون تن پسماند صنعتی و 8 میلیون تن پسماند ویژه در كشور تولید می شود، سرانه تولید پسماند شهری 750 گرم و روستایی 470 گرم است.
وی گفت: همچنین سالانه 170 میلیون تن پسماند عادی كشاورزی و دو هزار تن پسماند سنواتی تولید می شود، پسماند سنواتی سمومی هستند كه طبق قوانین ملی و بین المللی در 10 سال گذشته ممنوع شدند كه باید به تدریج امحا شوند.
وی افزود: برخی از پسماندها كه در حوزه بهداشت و سلامت استفاده می شود مانند د.د.ت جزو پسماندهای سنواتی هستند كه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی بخشی از آنها را كه در انبارها داشت با كمك فائو فهرست برداری و طبق یك دستورالعمل فنی بسته بندی و كدگذاری كرد و برای امحا به خارج از كشور فرستاد، روش امحای این سموم بسیار ویژه است
وی ادامه داد: یك سری سموم سنواتی هم مربوط به انبارهای وزارت جهاد كشاورزی است كه وزارتخانه برنامه هایی برای مدیریت آنها ارایه كرده است.
*** اهمیت رسیدگی به معضل پسماندها در كشور
سهیل اولادزاد فعال محیط زیست آمار موجود درباره فاضلاب ها و پسماندها در كشور را نگران كننده و زنگ حطر خواند و با اشاره به افزایش میزان پسماندهای كشاورزی در كشور به حجم سالانه 170 میلیون تن افزود: 92 درصد آب كشور مصرف می شود تا این میزان پسماند به دست آید كه بسیار هولناك است، اگر این حجم را ضربدر رقم 300 یا 500 كنیم، میزان شیرابه خروجی این حجم پسماند به دست می آید.
*** مدیریت ناهماهنگ معضل پسماندها
وی در خصوص وضعیت مدیریت پسماندها در كشور گفت: محمودآباد یك شهر ساحلی با 80 تن و آمل یك شهر صنعتی با 250 تن تولید زباله است، الان زباله های محمودآباد در ساحل دریا و گاهی هم در جاده هراز دپو می شود، در واقع هر شهری درصدد است زباله های خود را از حریم شهری خودش دور كند.
اولادزاد گفت: نكته جالب این است، حالا كه می خواهند مدیریت پسماند را در این شهرها پیاده كنند، دعوا است كه ما زباله ها را به همدیگر نمی دهیم، استانی مانند مازندران به یك اعتبار بزرگ نیاز دارد تا معضل خودش را حل كند و امروز بعد از سال ها آمدند و كلنگ یك زباله سوز را در ساری زدند كه چه بسا سال ها بعد باید بیاییم خسارت های محیط زیستی و عواقب محیط زیستی آن را بپردازیم.
وی افزود: از سوی دیگر، مسوولان مدیریت پسماند در شهرها در تلاش برای حل مساله پسماند، هر سال با صرف هزینه به سایر كشورها سفر می كنند، در حالی كه در كشور خودمان نمونه های موفق وجود دارد كه با هزینه های بسیار كمتر قابل دسترسی است.
اولادزاد ادامه داد: چندی پیش متوجه شدیم كه شورای شهر یكی از شهرها قرار است 800 میلیارد تومان هزینه كند تا یك زباله سوز از چین وارد كشور كند در حالی كه در كشور ما این كار با مبلغ 10 میلیارد تومان انجام می شود.
وی افزود: علاوه بر این، تمام زباله های خانگی، صنعتی، كشاورزی، بیمارستانی و حتی ویژه در شهرها در یك مكان جمع آوری می شوند، در بحث پسماندهای كشاورزی كاملا نابسامانی وجود دارد، هرجا كه بخواهند تخلیه می كنند و شیرابه های آن در حال نابود كردن طبیعت است، مثلا شیرابه های پسماندهای پرتقال كه همه گمان دارند كود می شود، تبدیل به اسید و وارد خاك می شود.
این فعال محیط زیست عنوان كرد: زباله های بیمارستانی در 90 درصد شهرها به خصوص شمال كشور در محل های دپوی زباله ریخته می شود.
وی ادامه داد: در دل بیشتر جنگل های شمال كشور زباله تخلیه می شود و جالب اینجاست كه حامیان حقوق حیوانات كه هر روز مقابل سازمان محیط زیست تجمع می كنند، متوجه نشدند كه چند سال پیش یك پلنگ در محل تجمع زباله ها تلف شد. كفتار، شغال و خوك حیواناتی هستند كه اسیدی ترین معده را دارند و به جز خوك، مردارخوار هم محسوب می شوند، همه چیز را می خورند و می توانند هضم كنند اما شیرابه را نمی توانند هضم كنند و می میرند، چون تا این حد میزان عفونت بالا است.
وی افزود: در كل استان های شمالی كه حجم مسافر زیاد است و به تبع آن دو تا سه برابر شدن حجم زباله ها را داریم، روزانه دو هزار و 700 تن زباله در مازندران تولید می شود كه در روزهای تعطیل به دو تا سه برابر افزایش می یابد. این میزان زباله در محلی دپو می شوند كه هیچ زیر ساختی ندارند و در طولانی مدت مشكل ساز است زیرا با توجه به میزان رطوبت و میزان بارش بالا در منطقه، شیرابه ها مشكل ساز هستند.
*** آلودگی آب چاه ها به علت نفوذ شیرابه
اولادزاد گفت: این میزان شیرابه وارد آب های زیر زمینی می شود و مردم مناطق شمال كشور از آب چاه استفاده می كنند. بنابراین، طبیعی است كه آب چاه ها آلوده شده است، جمعیت استان مازندران 3 میلیون نفر است با سرانه 150 لیتر در روز تولید فاضلاب، می توان دید كه چه حجم زیادی از فاضلاب به وجود می آید، این میزان حجم به كجا می رود ؟ تنها شهرهای بابل، ساری و جویبار تصفیه خانه دارند.
وی افزود: تصفیه خانه شهر بابل با 300 هزار نفر جمعیت فقط به 17 هزار مشترك سرویس می دهد، دو شهر دیگر هم به همین روال است، مابقی این فاضلاب وارد چاه های جذبی می شود كه سطح آب های زیر زمینی در آن منطقه نیم متر هم نیست و در چنین مكانی هنوز سیستم تصفیه فاضلاب نداریم.
وی ادامه داد: حجمی از زباله ها توسط مردم جمع آوری و به محله دپوی زباله ها منتقل می شود، این محل ها هم معمولا در بهترین مكان های اكولوژیكی ساخته می شوند، در حالی كه اگر این پاكسازی ها را انجام ندهیم بیشتر به نفع ما است چون اجماع آنها آلودگی و نازیبایی بیشتری ایجاد می كند.
وی تاكید كرد: بحث فاضلاب و پسماند به ویژه در شمال كشور كمتر از اهمیت دریاچه ارومیه نیست، كمتر از گرد و غبار جنوب و كمتر از بحث تالاب هامون نیست.
وی گفت: مساله دیگر این است كه راه اندازی كارخانه بازیافت زباله مستلزم وجود 500 تا یكهزار تن زباله است كه باید مسوولان شهرها اجازه انتقال و اجماع زباله را به شهر محل تاسیس كارخانه مزبور بدهند، اما این كار را نمی كنند. زباله های قائمشهر 250 تن است كه اگر پردازش شود روزی 80 میلیون تومان درآمد خواهد داشت.
وی افزود: در این میان، عده ای بدون دریافت مجوز سلامتی از وزارت بهداشت، اقدام به تفكیك زباله ها می كنند و با وجود احتمال انتقال بیماری و آلودگی، به راحتی در سطح شهر تردد دارند.
اولادزاد مشكل مالی استقرار سیستم بازیافت را رد كرد و با اشاره به آمادگی سرمایه گذار خصوصی برای تامین هزینه های صفر تا صد پروژه احداث، یك مانع عمده را تخصیص مكان دانست و افزود: علاوه بر این، مشكلی كه وجود دارد این است كه 70 درصد زباله ها تر و 30 درصد خشك هستند، زباله ها به دو دسته با ارزش و كم ارزش تقسیم می شوند كه این ارزشگذاری براساس انرژی قابل استحصال از آنها است، 70 درصد زباله های ما كم ارزش و بی ارزش هستند چون تر هستند و خروجی خاصی ندارند، پسماندی هستند كه رطوبت زیاد دارند و خشك شدن و فرستادن آنها به داخل زباله سوزها، مستلزم هزینه كردن یك بهره وری اقتصادی است.
وی ادامه داد: بر این اساس، باید با ایجاد صنایع بسته بندی و یك سری تدابیر میزان پسماند تر را كم كنیم تا بتوانیم حجم زباله های با ارزش را بالاببریم و بتوانیم بدون دغدغه زباله سوز داشته باشیم.
وی گفت: بخش خصوصی در شمال برای ورود به بحث بازیافت هجوم آورده چون كار پرسودی است، اما مساله تامین زمین است كه مشكل ایجاد كرده است، هزینه فناوری یك كارخانه تفكیك یا پردازش زباله با تمام امكانات مكانیزه در بهترین حالت دو میلیارد تومان است، اما هزینه زمینی هم كه نیاز است در شهری مانند محمودآباد در نظر گرفته شود، دو میلیارد تومان می شود و به عبارت دیگر، هزینه فناوری با زمین یكسان است.
*** پسماندها، معضلی انكارناپذیر
جباری در پاسخ گفت: این كه مشكلاتی در زمینه پسماند وجود دارد، غیر قابل انكار است، مشكل پسماند در تمام استان ها وجود دارد، سازمان حفاظت محیط زیست هم برنامه های خودش را پیش می برد و فقط در حد تفاهم نامه نیست، بیشترین مشكل ما در بخش اجرا است، اسناد بالادستی كم نداریم شاید در برخی قوانین خلاء وجود داشته باشد اما اگر اجرا خوب باشد، جوابگو خواهد بود.
وی افزود: معضل پسماندهای استان های شمالی كشور بسیار جدی است و علت آنهم توریستی بودن این مناطق است، نتیجه بخش نبودن اقدامات صورت گرفته را باید وزارت كشور به عنوان متولی پسماندهای عادی پاسخ دهد.
جباری اظهار كرد: آنچه باید در مورد مدیریت پسماند انجام شود، جزو وظایف قانونی وزارت كشور و سازمان شهرداری ها و دهیاری ها و شهرداری ها است، تمام دستگاه ها باید در كنار هم مشكل پسماند را حل كنند چون قطعا به تنهایی از عهده یك سازمان بر نمی آید.
وی تاكید كرد: دستگاه ها در كنار هم قرار گیرند تا قوانین و دستورالعمل های تدوین شده در سازمان محیط زیست و با كمك كارگروه ها، اجرایی شود، در مورد زباله سوزها زمان خیلی طولانی شده است باید وزارت كشور به كار خود سرعت بیشتری ببخشد، باید مشكلات اجرایی كنار رود كه در این زمینه سازمان محیط زیست آماده هرگونه همكاری است.
معاون دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست گفت: درست است كه آلودگی های مربوط به سم، كود و زباله وجود دارد، اما اینكه بگوییم هیچ كاری انجام نشده كمی بی انصافی است.
*** پایان مطالعات جانمایی امحای پسماندهای ویژه و صنعتی در تمام استان ها
وی افزود: البته بحث زباله فقط مختص شهرهای شمالی نیست، مثلا در استان قزوین مساله زباله های صنعتی برای ما مهم است و برای هر كدام برنامه ریزی كرده ایم و طبقه بندی شده اند، مطالعات مكان یابی امحای دفع پسماندهای ویژه و صنعتی در تمام استان ها به پایان رسیده است كه در 10 استان به توافق رسیده اند و وزارت كشور در مرحله اجرایی باید عمل كند. در این زمینه حتی به برخی استان ها هم زمین واگذار كرده است كه باید اجرا شود.
وی اقدامات انجام شده را ناكافی و راه حل را در همكاری و تعامل تمام دستگاه های ذیربط برای شتاب بخشی در رفع مشكلات دانست.
*** نقش پررنگ آموزش و فرهنگ در كاهش تولید پسماند
جباری افزود: میزان تولید پسماند در كشور بسیار بالا است بنابراین در اولین گام باید تلاش شود این میزان حجم كاهش یابد كه برای رسیدن به این هدف نیاز به فرهنگ سازی داریم. در این میان نقش آموزش بسیار مهم است تا تولید پسماند به حداقل كاهش یابد.
وی همچنین از دستور موكد رییس سازمان محیط زیست خبر داد كه براساس آن باید هرچه زودتر استان ها به ویژه استان های شمالی به تفكیك برای پسماندهای خود برنامه تعریف كنند و این كار در برخی استان ها به پایان رسیده و برخی استان ها در حال تهیه آن هستند.
*** اهمیت تفكیك زباله از مبدا
جباری گفت: در بسیاری از كشورهای پیشرفته زباله از مبدا تفكیك می شود كه در این میان آموزش نقش بسزایی دارد، ظروف یكبار مصرف 20 سال پیش وارد كشور شد، اما واحد بازیافت آنرا نداشتیم چون به محیط زیست فكر نكردیم و بعد از سال ها به این نتیجه رسیدیم كه واحد بازیافت آن باید زودتر از این فناوری وارد كشور می شد.
وی افزود: تفكیك از مبداء بسیار مهم است، وزارت كشور باید ساختاری ایجاد كند كه شهروندان بتواند زباله ها را به صورت تفكیك شده تحویل دهند تا بخشی برای بازیافت و بخشی هم به كمپوست تبدیل شوند، در این میان بخشی باقی می ماند كه راهی جز دفن و یا استفاده از زباله سوزها برای انها نیست.
*** تدوین ضوابط حمایت از واحدهای بازیافت
جباری ادامه داد: ضوابط حمایت از واحدهای بازیافت را تهیه كردیم اما مسوولیت مدیریت پسماندها برعهده تولید كننده آن است.
وی گفت: سازمان محیط زیست بر محل استقرار زباله سوزها، استاندارد خروجی آنها، نحوه نگهداری پسماند، نحوه حمل و نقل كه محیط را آلوده نكند، نظارت دارد، بخش های دیگر هم در چارچوب قانون حضور دارند.
جباری افزود: كارگروه ملی پسماند و كمیته فرعی مواد زائد شیمیایی در دفتر آب و خاك سازمان محیط زیست فعال است. بسیاری از مواد شیمیایی را تحت كنترل قرار داده ایم و اجازه تولید آنها را نمی دهیم چون می دانیم كه مدیریت این مواد در كشورهای در حال توسعه صحیح نیست،
معاون دفتر آب و خاك حفاظت محیط زیست ادامه داد: سازمان محیط زیست در مدیریت پسماند از صفر تا 100 را می بیند یعنی تا مرحله ای كه امحاء به روش صحیح انجام شود، مدیریت صحیح یعنی این كه روش امحای پسماند هم نباید موجب آلودگی محیط شود.
وی یادآور شد: قانونی به نام قانون استقرار وجود دارد كه باید جانمایی واحدهای بازیافت بر اساس آن صورت گیرد، اما یك سری خلاء هایی وجود دارد كه آن را به خوبی پوشش نمی دهد، اگر قرار است كاری انجام شود باید فنی و مهندسی شده باشد در غیر اینصورت همان فرایند، چند سال آینده به معضلی تبدیل خواهد شد.
جباری با تاكید بر اینكه تعامل، همكاری و حمایت از بخش خصوصی در این زمینه بسیار حائز اهمیت است، گفت: آگاهی مردم نقش مهمی دارد اما آگاهی مسوولان و تصمیم سازان از دانش زیست محیطی هم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
*** قانون، مبنای مدیریت پسماند
همچنین مهسا رضایی مقدم رییس گروه پسماند سازمان حفاظت محیط زیست در این میزگرد گفت: روزانه 38 هزار تن پسماند در شهرها و 11 هزار تن در روستاها تولید می شود، یعنی در مجموع روزانه 49 هزار تن پسماند عادی تولید می شود.
رضایی اظهار كرد: باید بر مبنای قانون رفتار كنیم، مدیریت پسماندهای عادی برعهده شهرداری ها و خارج از شهر بر عهده دهیاری ها و بخشداری ها است، اما در آیین نامه، بندهای مختلفی آمده كه كه وزارت كشور را ملزم به تهیه شیوه نامه هایی در این خصوص می كند و سازمان حفاظت محیط زیست هم طبق ماده 23 قانون پسماند نه تنها ناظر بر اجرای قانون است در مدیریت هم نقش دارد.
وی ادامه داد: یعنی در تمام كمیته هایی كه تشكیل می شود، برای تدوین شیوه نامه ها در خصوص مدیریت پسماندهای عادی به طور تنگاتنگ در كنار وزارت كشور قرار داریم، از جمله این همكاری ها می توانیم به تفاهم نامه همكاری میان سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت كشور، تهیه سند آسیب شناسی كلان شهرها و مدیریت پسماندهای ساحلی اشاره كرد.
وی افزود: ابعاد سیاست گذاری كار در سازمان محیط زیست دیده می شود و سمن ها می توانند نقش بسزایی در فرهنگ سازی داشته باشند.
رییس گروه پسماند سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در زمینه مدیریت پسماندها كارهای مثبت زیادی انجام شده است، مشكلات زیادی وجود دارد اما نباید همیشه نیمه خالی لیوان را دید، یكی از مشكلات مهمی كه در استان های شمالی داریم، این است كه اصلا اعتبار وجود ندارد.
*** نیازهای حل معضل پسماند
به گفته رضایی، فرهنگ سازی در زمینه كاهش پسماندها و حل این معضل اهمیت دارد و در این راستا باید از سمن ها حمایت شود زیرا می توانند در آموزش و فرهنگ سازی فعال و تاثیرگذار باشند.
رضایی همچنین تامین مكان مناسب برای دفن، تجمیع و یا تبدیل زباله به كمپوست را یك نیاز دانست و ادامه داد: علاوه بر تامین مكان، فناوری هم بسیار مهم است. صرف اینكه بخواهیم پسماند یك منطقه را با هر فناوری امحاء كنیم درست نیست، حتی اگر قرار است از زباله سوز استفاده شود، بهتر است از بهترین نوع آن باشد، زیرا باید از یك فناوری استفاده كنیم كه چند سال دیگر نخواهیم مشكلات آن را هم حل كنیم.
رضایی گفت: كشوری مانند ژاپن چون زمین كم دارد در سیستم زباله سوز بسیار پیشرفته است ولی استفاده از زباله سوز منوط به تفكیك زباله از مبدا است، مثلا 70 درصد زباله های ما تر است بنابراین اگر بخواهیم از زباله سوز و یا به اصطلاح همه چیز سوز استفاده كنیم، حجم عظیم انرژی باید صرف شود تا این میزان رطوبت كاهش یابد كه مقرون به صرفه نیست.
وی افزود: در استان های شمالی می توانیم كمپوست داشته باشیم، مشروط بر این كه هم ضوابط استاندارد داشته باشد هم تفكیك از مبدا انجام شود، اگر بتوانیم در كنار آن از صنایع بازیافتی حمایت كنیم، قطعا كار با شتاب بیشتری پیش خواهد رفت.
رضایی گفت: واقعیت این است كه در استان های شمالی زمین از ارزش بالایی برخوردار است، ولی متاسفانه در بهترین مناطق مانند مناطق حفاظت شده و در بهترین جاها مانند كنار ساحل كه شیرابه به طور مستقیم وارد آب می شود، انبوه پسماند را می بینیم.
به گفته رییس گروه پسماند سازمان حفاظت محیط زیست، تمامی این موارد به آموزش، بومی سازی فناوری و مدیریت كامل بر برنامه ریزی ها نیاز دارد چون كاملا به هم مرتبط هستند.
