ارزیابی مخاطرات زیست محیطی تراریخته، چالشی ترین ضابطه همه سازمان ها است

برنامه "گفت‌وگوی علمی" با موضوع جایگاه تراریخته و بایدها و نبایدها و با حضور دکتر جهانفر دانشیان دبیر کارگروه ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی، دکتر اصغر مبارکی دبیر کارگروه ایمنی زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ایران، دکتر کسری اصفهانی عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فنآوری ایران و دکتر آزاد عمرانی عضو هیئت رئیسه انجمن ارگانیک ایران، دکتر حسین رستگار مدیر کل آزمایشگاه های مرجع سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و دکتر کرمی متخصص حوزه بیوتکنولوژی پزشکی و بهداشت و درمان حوزه سلامت به روی آنتن رفت.

دکتر جهانفر دانشیان با اشاره به تغییرات موجود در جهان گفت: جهان امروز در حال تغییر است ما با تغییرات اقلیمی آشنایی پیدا کردیم و در کشور احساس شده است. این تغییرات می تواند تاثیرات قابل توجهی را در حوزه محیط زیست، کشاورزی و بهره وری از منابع طبیعی را داشته باشد. باید بتوانیم با دانشی که بشر دارد و توسعه روز افزونی که بهآ می پردازد از این توانایی ها  برای مقابله با مشکلاتی که در آینده پیش روی ما خواهد بود، استفاده کنیم.

دبیر کارگروه ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی در خصوص اهمیت گیاهان تراریخته اظهار داشت: تولید گیاهان تغییر شکل یافته ژنتیک یا تراریخته بخشی از این دانش است که اگر به میان بیاید به ما کمک می کند که با آفات و بیماری ها مبارزه و بهتر مقابله کنیم و همچنین بتوانیم بهره وری در تولید این محصولات را در کشور بالا ببریم.

در ادامه دکتر اصغر مبارکی ملاک عمل همه وزارتخانه های مربوطه و سازمان حفاظت محیط زیست را    قانون ایمنی زیستی بیان کرد و تصریح نمود:  در این قانون صراحتا بیان شده که نه سازمان و ارگانی مخالف است و نه موافق. بلکه از نظر قانون ضوابطی تعریف شده است که همه سازمان ها، وزارتخانه ها ملزم به اجرای مقررات و ضوابط هستند و مهمترین این ضابطه که مورد تاکید است و باعث شده اختلافاتی به وجود بیاید بحث بررسی و ارزیابی مخاطرات زیست محیطی محصولات تولید شده است که طی پروتکلی باید انجام شود.

دبیر کارگروه ایمنی زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ایران بررسی تاثیرات محصولات تراریخته را مهم برشمرد و افزود: به هرحال محصولات تراریخته، قطعا تاثیراتی از جنبه های مختلف روی ارکان مختلف یک اکو سیستم خواهند داشت، باید این تاثیرات از جنبه زیست محیطی ، بهداشت و سلامت انسان مطالعه شود .

در ادامه دکتر کسری اصفهانی در خصوص محصولات تراریخته توضیحاتی داد و گفت: بشر از موجودات زنده برای رفع مشکلات مختلف استفاده کرده است، به هر حال ابزار جدیدی را به دست آورده ایم و می خواهیم از آنها به نحوی برای نیازهای قبلی و بعضی از نیازهای جدید استفاده کنیم. اولین مسئله این است که مشکل نیاز را یا خودمان تشخیص می دهیم یا از طرف دستگاه های اجرایی به ما محول می شود.

وی در ادامه در خصوص  روند تغییرات ژنتیکی بر روی محصولات تراریخته گفت: در موجودات زنده معمولا پروتئین ها هستند که نقش موثری را دارند و یا خودشان بطور مستقیم درگیر هستند مثل پروتئین ساختاری و یا اینکه به واسطه فعالیت آنزیمی که دارند  تغییر و تبدیل مواد را در سلول ها بر عهده دارند. ما به گیاهان یا موجودات تراریخته با انتقال ژن های تولید کننده این پروتئین ها این توانایی را می دهیم تا بتوانند محصول جدیدی را تولید کنند و یا صفت جدیدی را به دست بیاورند. این کار قبلا با ابزارهای سنتی انجام می شده ولی در مهندس ژنتیک دست محققان برای انتقال صفات باز شده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فنآوری ایران به فرآیند ایمنی زیستی اشاره کرد و بیان داشت: در این فرآیند در قسمت انتهایی کار بر عکس تمامی تکنولوژی های موجود در بازار، چه تکنولوژی های نرم و چه تکنولوژی های سخت، مرحله ای به نام ایمنی زیستی وجود دارد که طولانی است. یعنی موقعی که محصول را معرفی کردیم ارزیابی های متعددی برای احتمال خطر چه برای سلامتی موجود زنده و چه برای محیط زیست و چه سلامت سایر موجودات و چه برای اثری که روی محیط زیست می گذارند،   انجام خواهد شد. سپس این محصول اجازه ورود به بازار را پیدا می کند.

در ادامه دکتر آزاد عمرانی بیان داشت: انجمن ارگانیک ایران در راستای تحقق سلامت غذا و مواد غذایی و تامین مواد سالم غذایی در زنجیره غذایی معتقد به حفظ چرخه طبیعی مزرعه یا باغ در تولید محصولات و استفاده حداقل یا نزدیک به صفر سموم و روش های کنترل بیولوژیک جهت مهار آفات و بیماری ها است.

عضو هیت رئیسه انجمن ارگانیک ایران با اظهار به اینکه کلا در کشاورزی ارگانیک استفاده از هر نوع موجود دستکاری شده ژنتیکی ممنوع است، تصریح کرد: یعنی اگر از یک بذر تراریخته در کشاورزی ارگانیک استفاده کنید، این درواقع دیگر کشاورزی ارگانیک نیست. طی تعریفی که در شاخص ها و استانداردی که وجود دارد و با ارجاع به قانون کشورمان استاندارد 11 هزار که تدوین شده، یکی از اصولش عدم استفاده از هرگونه دستکاری ژنتیک یا فرآورده های دست کاری شده ژنتیک در کشاورزی ارگانیک است.

در ادامه دکتر حسین رستگار با ذکر اینکه در بحث تراریخته دچار بلاتکلیفی هستیم، گفت: بحث ارگانیک کاملا از تراریخته جداست و ارتباطی ندارد. تراریخته یک فناوری نوین در جهان است.

وی در خصوص جهت گیری این سازمان بیان داشت: دو بحث داریم، یکی فرآورده های مواد غذایی  و دوم جهاد کشاورزی است. آنهایی که مربوط به فرآورده های غذایی هستند کاملا بررسی می شوند ما ضوابط و استانداردها، ضوابط فنی و بهداشتی خودمان را گذاشته ایم و عده ای از اینها آنهایی بودند که دستکاری ها قابل قبول بوده و کشورهای پیشرفته و توسعه یافته آن را تایید کردند هم از جنبه ژنی که تغییر کرده و هم میزان ایونت در فرآورده ها که اگر کم باشد می توانند به بازار ورود پیدا کنند. اما عده ای هستند که اگر مقدارش از حدی بیشتر شد باید برچسب گذاری کنند تا مردم حق انتخاب داشته باشند.

وی در خصوص وظایف سازمان ها و وزارتخانه های مرتبط با غذا و محصولات تراریخته گفت: اگر فرآورده های خام کشاورزی در سطح مزرعه بخواهد تولید شود، نظارت و کارشناسی ها بر عهده وزارت کشاورزی است و اگر واردات هم بخواهد انجام شود، وزارت کشاورزی کشورهایی که تولید کننده هستند را فالو و سنجش می کند. اگر این محصول بخواهد وارد بازار شود، تا حدی که در کمیته های ایمنی زیستی که داریم و توافق کرده ایم، بر اساس آن ضوابط اگر ایونت آن شناخته شده باشد و ضمنا میزان تراریختگی اش از حدی پایین تر باشد، لیبل نمی خواهد ولی اگر از یک حدی بالاتر باشد یا ایونت آن خاص باشد، باید حتما روی آن جی.ام.او زده شود و باید از کمیته های خاص عبور کند و بعد به کمیته های مجوز دهی برود.

مدیر کل آزمایشگاه های مرجع سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ضابطه مند کردن در تراریخته را مشکل اساسی در این حوزه خواند و افزود: مشکل ما در تراریخته این است که ضابطه مند کردن و حل چالش هایی که باید در بخش های تخصصی انجام شود، انجام بگیرد.

وی متذکر شد: خیلی از کشورهای اروپایی واردات و کاشت هم دارند البته در سطح محدود و خیلی از محصولات به صورت قاچاق وارد کشورها می شود وخطراتی وجود دارد واگر ضوابط صورت نگیرد این خطرات چشمگیر هستند.

در ادامه دکتر دانشیان در خصوص ضمانت اجرایی وزارت جهاد کشاورزی برای فعالیت در حوزه محصولات تراریخته، گفت: ما کلیه گیاهانی که بخواهد در سطح تجاری تولید شود و تراریخته باشند، اگر شرایط لازم را داشته باشد از نظر ما مورد تایید است. بر اساس دستور وزیر جهاد کشاورزی شیوه نامه ای تحت عنوان شیوه نامه صدور مجوز واردات، صادرات، رها سازی و تولید موجود زنده تغییر شکل یافته ژنتیک ابلاغ شده و این مبنای کار خواهد بود تا بتوانیم از این تکنولوژی به خوبی استفاده کنیم و بهره وری را در تولید محصولات کشاورزی بالا ببریم.

در ادامه مبارکی به دغدغه های سازمان حفاظت محیت زیست در این خصوص اشاره کرد و  بیان داشت: محصولات تولید شده چه داخلی و چه خارجی باید در مرحله ایمنی زیستی یکسری مستندات علمی ارائه دهند که نشان دهد این محصول تولید شده هیچ گونه آسیبی به طبیعت وارد نمی کند و هیچ گونه تغییراتی در طبیعت ایجاد نمی کند.

دبیر کارگروه ایمنی زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ایران ادامه داد: این مستندات علمی ارائه شده باید از طرف سازمان محیط زیست تایید شود در این صورت بقیه وزراتخانه ها اختیار این را دارند که برای استفاده از این محصولات مجوز صادر کنند.

در ادامه دکتر کرمی بحث امنیت غذایی را یکی از مهمترین چالش های نه تنها ایران بلکه دنیا دانست و بیان کرد: ارتباط مستقیمی بین غذا و سلامت وجود دارد بنابراین هرچه غذا سالم تر باشد، سلامت تضمین شده است.

متخصص حوزه بیوتکنولوژی پزشکی و بهداشت و درمان حوزه سلامت با طرح سوالاتی از مسئولین نظارتی گفت: ما نه به عنوان، مخالف تراریخته می گوییم، ابزارها را نباید به عنوان هدف گرفت بلکه باید به عنوان ابزار گرفت. غذا چیزی است که همه مصرف می کنند، ابزار ژنتیک وارد محصولات غذایی تراریخته شده است. در حدود 30 سال است که تراریخته وارد سفره مردم در دنیا شده است؛ همچنین  بدون اینکه مردم ایران مطلع باشند در حدود هشت سال است که وارد سفره غذایی آنها هم شده است. چرا تا به حال مسئولین به مردم نگفته اند که در سفره غذایی شما تراریخته وجود دارد؟ چون مردم باید آگاه باشند که چه چیزی می خورند.

دانشیان با دفاع از وزارت بهداشت در خصوص عدم صدور مجوز برای ورود برنج تراریخته به کشور، خاطر نشان کرد: هیچ مجوزی برای تولید برنج تراریخته در کشور وارد نشده است و در واردات هم وزارت بهداشت هیچ گونه گزارشی در خصوص ورود محصول برنج تراریخته به کشور را ارائه   نکرده است.

 

 

No tags for this post.