چرا گِل رنگی موجب مرگ باکتری‌ها می‌شود؟

انسان‌ها از دیرباز از انواع گِل‌های رنگی برای مقاصد گوناگون درمانی استفاده کرده‌اند. برای نمونه در بسیاری از نقاط دنیا، مردم از انواع گِل رنگی برای بند آوردن خون و شستن موها استفاده کرده و حتی در برخی مناطق، گِل به صورت خوراکی مصرف می‌شد. دانشمندان از مدت‌ها پیش می‌دانستند که برخی از انواع گِل‌های رنگی دارای خاصیت آنتی‌باکتریال هستند، اما سازوکاری که به از بین رفتن باکتری‌ها می‌انجامید مشخص نبود.

در این میان، یک تیم پژوهشی از دانشگاه آریزونا توانست دو عنصر مشخص فلزی را در برخی انواع گِل بیابد که می‌تواند به از بین رفتن برخی باکتری‌های بیماری زا برای انسان و حیوانات بیانجامد.

در این پژوهش، محیط طبیعی شکل دهنده گِل‌های سمی برای باکتری‌ها و نیز سازوکاری که این مواد برای کشتن باکتری‌ها دارند مورد مطالعه قرار گرفت. گفتنی است شاید در آینده بتوان از این سازوکار برای تولید محصولاتی برای از بین بردن باکتری‌های مقاوم در برابر درمان آنتی بیوتیک بهره گرفت.

عملکرد سازوکار شیمیایی مذکور تا حد زیادی مشابه داستان اسب تروا (در یونان باستان) است. در این واکنش‌ها، دو عنصر شیمیایی به صورت هماهنگ به مرگ باکتری‌ها می‌انجامند.

یکی از این مواد فلزی، آهن کاهیده شده است. باکتری‌ها برای تغذیه به مقدار اندکی از این ماده نیاز دارند و وقتی در برابر آن قرار می‌گیرند، دیواره خود را باز می‌کنند. یک عنصر فلزی دیگر یعنی آلومینیوم نیز به باز نگاه داشتن دیواره سلول و هجوم مقدار زیادی آهن به درون باکتری کمک می‌کند. از آنجا که حضور مقدار زیادی از آهن در سلول سبب مسمومیت ارگانیزم آن می‌شود، سلول باکتری در نهایت از بین می‌رود.

بررسی‌های بیشتر بر روی نوعی گِل آبی رنگ به دست آمده در طبیعت نشان می‌دهد که این ماده می‌تواند در برابر طیف گسترده‌ای از ارگانیزم‌های بیماری‌زا برای انسان موثر باشد. در این میان حتی برخی باکتری‌های نظیر MRSA که معمولاً در برابر آنتی بیوتیک مقاوم هستند نیز در برابر این نوع گِل از بین می‌روند.

بسیاری از گِل‌های موجود در طبیعت دارای اکسید آهن هستند، اما گِل‌های آبی و سبز رنگی که در طبیعت یافت می‌شوند دارای مقدار زیادی آهن کاهیده شده هستند و همین عنصر است که موجب ایجاد خاصیت آنتی‌باکتریال در آنها می‌شود. گفتنی است در بسیاری از نقاط دنیا و معمولاً در مناطقی که از لایه‌های خاکستر آتشفشانی شکل گرفته‌اند و به خاطر حضور آب تغییر یافته‌اند می‌توان گِل‌های آبی و سبز را یافت.

با توجه به فراوانی این نوع از گِل‌ها در بسیاری از مناطق دنیا، این پژوهشگران امیدوارند پژوهش‌ها برای ساخت مواد آنتی‌بیوتیک با استفاده از آنها هر چه سریع‌تر آغاز شود.

این پژوهش به تازگی در نشریه Scientific Reports منتشر شده است. 

No tags for this post.