گزارش تصویری و تحلیل فنی منار باغ قوشخانه

در منتهی الیه شمالی محله جوباره و در یک محله خارج شهر سابق که امروزه جزء اصفهان محسوب می شود ، مناره باغ قوشخانه قرار دارد که آن را مناره طوقچی و نیز مناره علی بن سهل می نامند . ارتفاع این مناره حدوداً 38 متر است.

این مناره بر روی یک پایه مربع شکل واقع شده که ضلع غربی آن باز سازی شده است .   پوشش تزئینات این منار به خط بنائی فیروزه ای بر زمینه آجری و به طور مار پیچ ، جمله الله اکبر تکرار شده است . بر دیوار متصل به پایه مناره ، نمای خارجی دیوار مجاور سردر مسجدی قرار دارد که مناره مزبور در یکی از گوشه های آن واقع شده است. در این بخش به خط بنائی به رنگ های لاجوردی و فیروزه ای در هم بر زمینه آجری جمله الله اکبر به طور مکرر نقش بسته است .

قسمتی از ساقه و بالای منار به تازگی مرمت شده است . از کتیبه سه ردیفه بالای منار دو خط لاجوردی در بالا و پائین و یک خط سفید در وسط که به خط ثلث معرق بر زمینه گل و برگ آجری بوده ، فقط دوکلمه   الی   و والله  باقی مانده است .

در  حال حاضر این منار در کنار مسجدی به ظاهر جدید که مسجد صاحب الزمان نامیده می شود، قرار دارد. به گفته خادم مسجد این بنا مربوط به دوره سلجوقی بوده اما متاسفانه به دلیل مرمت کلی مسجد با مصالح جدید و عدم وجود تزئینات و شواهد معماری در این بنا ، امکان اظهار نظر دقیق در آن  وجود ندارد .

لازم به توضیح است که وجه تسمیه این مناره به باغ  قوشخانه  به این دلیل است که در زمان سلطنت شاه عباس کبیر در مجاورت این مناره  باغ وسیعی که دارای قصر زیبایی بوده، احداث شده بود و در این باغ ، باز ها و قوش های شکاری نگهداری می شده اند و چون اولین منزل نزدیک به شهر بوده  ، مراسم استقبال  رسمی  از مهمانان پادشاه در این محل به عمل می آمد. مولف کتاب مرات البلدان  ناصری از باغ قوشخانه و مسجدی که مقابل سردر آن واقع شده بود  به نام مسجدعمر به شرح  زیر  یاد کرده است :

« در بیرون دروازه طوقچی اصفهان ، خیابانی است معروف به چهار باغ که  نادراً درخت در این خیابان دیده می شود . در وسط خیابان حوضی است و در یک طرف خیابان محاذی این حوض سردر باغ معروف به باغ قوشخانه است که از چند گاه قبل الی الان حکام دارالسلطنه اصفهان هر وقت از جانب سنی الجوانب اقدس همایون شاهنشاهی به خلعتی نائل و سر افراز می شوند ؛ آن خلعت را با تشریفات معموله در باغ قوشخانه زیب پیکر اعتبار خود می سازند. در وسط باغ قوشخانه عمارتی عالی ساخته شده است . محاذی حوض مزبور مقابل سردر باغ قوشخانه مسجد قدیمی است که عمده بنا و عمارت آن باقی و از ابنیه عالیه و مساجد معتبره بوده و معروف  به مسجد عمر است و از قراین معلوم می شود که مقصود از عمر ،  عمر عبدالعزیز خلیفه اموی است و در وقت بیرون آمدن از دروازه طوقچی در ابتدای این خیابان که معروف به چهار باغ است  در دو طرف چپ و راست نزدیک دروازه دوشیر سنگی نصب است . »

گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی

No tags for this post.