بسته شدن دهانه خلیج گرگان آن را تبدیل به تالاب می کند
دکتر حمید علیزاده لاهیجانی ، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه و مسوول تیم نمونه برداری تحقیقاتی میدانی در خلیج گرگان در این باره گفت: با توجه به کاهش عمق و مساحت خلیج گرگان طی سالیان گذشته که در اثر عواملی چون کاهش تراز آب دریای خزر، بسته شدن کانالهای ارتباطی مانند کانال خزینی، نرخ بالای رسوب گذاری در خلیج گرگان و میزان بالای ورود مواد مغذی که سبب رشد و تراکم بسیار زیاد علف های دریایی Ruppia maritima در چند سال اخیر شده است، بیم آن می رود که در صورت عدم اقدام مبتنی بر راهکارهای دقیق علمی جهت بهبود شرایط این زیست بوم با ارزش در جنوب دریای خزر، این خلیج به یک تالاب مرطوب داخلی تبدیل شود.
علیزاده در بیان جزییات مطالعات مرتبط با احیاء خلیج گرگان که در نواحی ساحلی و در دو فصل بهار و تابستان سال جاری انجام شد، به تشریح اندازه گیری های میدانی فصل بهار پرداخت و گفت: در این عملیات میدانی مطالعات فیزیک دریا شامل اندازه گیری نیم رخ پارامترهای فیزکوشیمیایی آب خلیج گرگان (دما، اکسیژن محلول، شوری آب، غلظت کلروفیل و کدورت) با استفاده از دستگاه CTD، بررسی میزان جریان ورودی و خروجی آب در خلیج گرگان، با استفاده از دستگاه های جریان سنج (RCM9) و همچنین در مطالعات زمین شناسی وضعیت رسوبات بستر، در مطالعات شیمی دریا میزان غلظت مواد مغذی ( نیتروزن و فسفر) و در مطالعات زیست شناسی دریا شناسایی و فراوانی فیتو و زئوپلانکتونها و نیز کفزیان در خلیج گرگان مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت.
وی در ادامه به ذکر جزئیات نمونه برداری میدانی در سطح خلیج گرگان در فصل تابستان پرداخت و اظهار کرد: این که در چندین ایستگاه نمونه برداری و مطالعات زمین شناسی، شیمی و زیست شناسی دریا و بررسی پراکنش و فراوانی میکروپلاستیک ها و همچنین در سطح گسترده تری از خلیج گرگان اندازه گیری پارامترهای فیزیکی آب با استفاده از دستگاه CTD انجام شد و در تکمیل مطالعات شیمی دریا از شش رودخانه و زهکش ورودی به خلیج گرگان شامل (گرگانرود، بندر ترکمن، قره سو، باغوکناره، محمدیه و بندرگز) به منظور بررسی میزان بار مواد مغذی و بار معلق ورودی به خلیج گرگان نمونه برداری صورت پذیرفت. همچنین با نصب دستگاه های جریان سنج و نیز تله های رسوب گیر به مدت 15 روز بررسی دقیق میزان جریان ورودی و خروجی به خلیج گرگان و نیز بررسی نرخ رسوب گذاری در نقاط مختلف آن به عمل آمد.
معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با اشاره به نتایج بدست آمده از اندازه گیری های میدانی و مدلسازی عددی تبادل آب در محدوده شبه جزیره آشوراده و خشکی (بندر ترکمن) اعلام کرد: تبادل آب در تراز بالای آب دریای خزر با سهولت بیشتری صورت می پذیرد و با کاهش تراز آب دریای خزر امکان تبادل آب از طریق کانالهای ارتباطی چاپقلی و آشوراده کمتر می شود. همچنین سرعت متوسط جریان در دوره اندازه گیری 3 سانتی متر بر ثانیه و جهت آن به سمت خلیج گرگان بود که این بدان معنی است که در دوره دو هفته ای اندازه گیری عمدتا آب دریای خزر وارد خلیج گرگان شده است، دلیل این امر تبخیر زیاد آب در خلیج گرگان و نیز کاهش دبی آب ورودی رودخانه ها به خلیج گرگان است، هرچند که تراز آب دریای خزر همچنان روند کاهشی دارد.
علیزاده نرخ رسوب گذاری در دهانه خلیج گرگان(بندر تکمن-آشوراده) را بالا عنوان کرد و افزود: نرخ رسوبگذاری در این منطقه به طور میانگین 43/1 سانتی متر بر سال اندازه گیری شد. مقدار رسوبگذاری در محدوده رشد گیاهان تالابی به مراتب بیشتر است.
وی تاکید کرد که در صورتی که تراز آب کاهنده باشد یا این که حول تراز فعلی با اندکی نوسان، پایدار بماند، انتظار بسته شدن دهانه خلیج گرگان را باید داشته باشیم. دلایل آن شامل انتقال رسوب از غرب به شرق در راستای میانکاله، و از شمال به جنوب در راستای گمیشان است. این رسوبات در دهانه خلیج گرگان ته نشست می کنند. کاهش تراز آب سبب کاهش عمق در دهانه ورودی شده که نتیجه آن ایجاد شرایط مناسب برای رشد گیاهان تالابی و همچنین کاهش سرعت آب است. در این شرایط رسوبات بیشتری در دهانه خلیج به تله می افتند و بسته شدن دهانه را تسریع می کنند.
وی نسبت به بسته شدن دهانه خلیج گرگان و به دنبال آن پیامد خشک شدن سریع خلیج با توجه به این که میزان تبخیر حدود دو برابر بیشتر از میزان بارش است هشدار داد و تصریح کرد: بسته شدن دهانه خلیج گرگان باعث می شود این خلیج بسرعت خشک شود، زیرا میزان تبخیر حدودا دو برابر بیشتر از میزان بارش است. آبدهی رودخانه های ورودی به خلیج گرگان حتی در شرایط طبیعی آن قدر نیست که بتواند کمبود آب آن را جبران کند. از این رو تسهیل تبادل آب خلیج گرگان از مسیرهای طبیعی برای جلو گیری از خشک شدن آن ضروری است. تسهیل تبادل آب سبب بهبود کیفیت آب خلیج گرگان می شود. اما عمق آب خلیج گرگان و مساحت پهنه آبی آن به طور مستقیم وابسته به تراز آب است و با تسهیل تبادل آب تغییری نمی کند.
به گزارش سیناپرس به نقل ازروابط عمومی پژوهشگاه ،این پژوهشگر حوزه علوم دریایی در ادامه خاطرنشان کرد: مدل سازی غبار در منطقه با فرض خشک شدن خلیج گرگان نشان می دهد که در این حالت خلیج گرگان به عنوان منبع غبار محلی عمل خواهد کرد که تا فاصله پنجاه کیلومتر را تحت تاثیر قرار خواهد داد. البته علاوه بر تسهیل تبادل آبی خلیج گرگان با دریای خزر از مسیرهای طبیعی آن باید اقدامات لازم برای کاهش مواد مغذی حاصل از سکونت گاه ها، زمین های کشاورزی و آبزی پروری اجرایی شود. همچنین تامین حقابه زیست محیطی رودخانه های ورودی سبب یکپارچگی و پایداری اکولوژیک خلیج گرگان خواهد شد.
No tags for this post.
