همایش تاب آوری محیط زیستی شهرهای ایران برگزار شد

در ابتدای این همایش، دکتر اکرم قدیمی، رئیس انجمن ترویج علم ایران گفت: شهرها به صورت همگن و ناهمگن باید تاب آوری برگشت پذیری در خصوص سوانح و حوادث را داشته باشند. در حال حاضر، اغلب شهرها به ویژه کلانشهرها با بحران هایی چون آلودگی هوا روبرو هستند.

قدیمی خاطر نشان کرد: با وجود اظهاراتی که در این زمینه صورت گرفته، شهرها عملکرد بسیار بدی در برابر تخریب های زیست محیطی داشته اند.

فرزندانمان، رفاه زیست محیطی ما را نخواهند داشت

دکتر حسین آخانی، استاد دانشگاه تهران نیز در این همایش گفت: مصیبتی به نام کربن دنیا را فراگرفت و توان علمی بشر، در کنار عشق بشر و پول سرمایه داران، دست به دست هم داد و این فاجعه رخ داد. نتیجه آنکه گازهای گلخانه ای، دی اکسید کربن و متان در حد انفجاری در کره زمین افزایش پیدا کرد.

آخانی افزود: جمعیت دنیا به یکباره افزایش پیدا کرد و انسان به فناوری دست یافت. رفاه زیست محیطی که ما امروز داریم، فرزندانمان در آینده نخواهند داشت. ما 4 برابر متوسط جهانی در حال تولید زباله هستیم. با کاهش زباله از طریق مجبور کردن تولیدکنندگان زباله به جمع آوری توسط خودشان، می توان علاوه بر فرهنگ سازی زباله زدایی، در بودجه این کار هم صرفه جویی کرد.

استاد دانشگاه تهران ضمن اشاره به مغفول ماندن دوچرخه سواری در ایران به عنوان یکی از سالم ترین راه های حمل و نقل گفت: حمل و نقل عمومی باید به صورت شبکه ای اداره شود. مترو، ون، اتوبوس باید بتوانند شما را در ساعتی مشخص به مقصد برسانند؛ در این صورت است که استفاده از وسایل نقلیه شخصی کاهش پیدا می کند.

اهمیت توجه به مباحث اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی

دکتر عباس استاد تقی زاده، قائم مقام سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران تأکید کرد: برای رسیدن به یک شهر تاب آور، باید علاوه بر توجه به مباحث اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، تفکرات عوض شده و دانش افزایش پیدا کند.

استاد تقی زاده افزود: همبستگی ما خوب است، اما حساسیت مان به یک موضوع ضعیف است؛ برای مثال حادثه پلاسکو هم اکنون فراموش شده است.

وی با اشاره به شاخص 56 درصدی تاب آوری شهر تهران در سال 1395 گفت: نسبت به سال 85، افزایش 11 درصدی در تاب آوری تهران داشته ایم؛ هرچند در تاب آوری اجتماعی و فررهنگی تغییر چندانی نداشته ایم.

لزوم همکاری همه جانبه فعالان محیط زیست، اساتید دانشگاه، مردم و دولت

دکتر مهری اکبری، عضو هئیت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی در سخنانی با اشاره به بحران های جمعیت، بلایای طبیعی، تغییر اقلیم و محیط زیست که انسان در قرن 21 با آنها روبرو است، اظهار داشت: با چالش های چون تأمین انرژی، امنیت غذایی، جنگل ها و مراتع پایدار، تأمین آب پاک و سالم، صنعت شیلات مواجه هستیم.

اکبری افزود: آنومالی دما از سال 1901 تا 2012 رو به افزایش بوده است و شهر تهران از جمله نقاطی است که با افزایش دما روبرو بوده است. تغییر بارش از سال 1951 تا 2010 نیز نشان می دهد، به ازای هر 10 سال، میزان بارش 5 میلیمتر کاهش داشته است. با کنترل و کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای، شناسایی و ارزیابی اثرات، مدیریت و کنترل برای کاهش آسیب پذیری، همچنین استفاده از صنایع سبز، می توان از افزایش دما جلوگیری کرد.

عضو هئیت علمی دانشگاه خوارزمی تأکید کرد: علاوه بر سازگاری و کاهش آثار سوء، بايد افزایش آگاهی نسبت به تغییر اقلیم، انجام مطالعات منظم و جامع، اصلاح استراتژی ها، افزایش همکاری بین المللی برای تبادل تجربیات و اطلاعات را در چشم انداز (کاری) خود قرار دهیم. در چشم انداز تهران تا سال 1404، بحث افزایش جمعیت و توسعه شهری داریم که علیرغم توسعه ساختمان ها، هیچ‌ راندمان حرارتی و بهینه سازی مصرف انرژی، در نظر گرفته نمی شود. این تغییرات نیازمند همکاری همه جانبه فعالان محیط زیست، اساتید دانشگاه، مردم و دولت است.

بی تفاوتی بدترین معضل زیست محیطی

مهندس محمد درویش، فعال محیط زیست و مدیرکل سابق دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، در اولین همایش ملی تاب آوری محیط زیستی شهرهای ایران به موضوعاتی از جمله وضعیت شهر تهران و طرح انتقال آب از دریاچه خزر به سمنان اشاره کرد.

درویش تأکید کرد: بدترین معضل و ایراد مردم شهر تهران، بی تفاوتی آنان به ساختارهای شهر تهران است. نباید نسبت به شهر تهران، بی تفاوت باشیم و نباید هویت را به بهانه توسعه پایدار، از این شهر بگیریم. تهران رکورددار سومین شهر نزاع خیز دنیا و دومین شهر بدهکار ایران است.

وی به طرح انتقال آب دریاچه خزر به سمنان اشاره کرد و گفت: با اینکار بی هویتی نسبت به آن سرزمین در میان مردم ایجاد می شود.

برج های بلند بر روی گسل های فعال

دکتر مهدی زارع، استاد و مدیر گروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، دیگر سخنران این همایش، با اشاره به زلزله اخیر در استان کرمانشاه گفت: در فاصله 32 کیلومتری کانون زلزله، حدود 250 کشته دادیم که مایه شرمساری است.

زارع افزود: تمرکز جمعیت، بناهای فرسوده و حاشیه نشینی، (هر سه) از عوامل تشدید کننده خطر هستند. ساخت و سازهای بیهوده روی رودخانه ها و گسل های فعال – احداث برج میلاد روی یک گسل فعال – علاوه بر خسارات جانی و مالی شدید، تجاوز به منابع طبیعی و زیست محیطی است.

مدیر گروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تأکید کرد: در نواحی مرکزی، جنوب غربی و جنوب شرقی تهران، ریسک پذیری بیشتری وجود دارد. طبق آمار، تهران تا سال 1384 تعداد 450 ساختمان بالای 10 طبقه داشت که هم اکنون این تعداد به 980 ساختمان افزایش یافته است.

نقش آموزش و فرهنگ سازی در تاب آوری زیست محیطی

دکتر نسرین کیوان فر، مدیر روابط عمومی و حوزه ریاست دانشگاه فردوسی مشهد نیز ضمن اشاره به نقش مهم آموزش گفت: آموزش و پرورش نقش اساسی در فرهنگ سازی دارد و بهترین سن یادگیری، مقطع ابتدایی است؛ اما متاسفانه مطالب درسی کودکان با واقعیت همخوانی ندارد.

کیوان فر افزود: باید سعی کنیم که بچه ها را با طبیعت و‌ پارک های علمی آشتی داده و از این طریق، آموزش و فرهنگ مناسبی را انجام دهیم.

تهران دیگر تاب آور نیست

دکتر اویس ترابی، مدرس دانشگاه و مدیرعامل مهندسان مشاور اظهار داشت: خود طبیعت، نگهبان مردم و محیط زیست است.

ترابی تأکید کرد: شهر تهران متاسفانه دیگر تاب آور نیست. یکی از اقدامات برای جلوگیری از ساخت برج ها بر روی گسل، لزوم قرار گرفتن نقشه گسل ها در نقشه شهرسازی است که مبنای ساخت و ساز هستند.

نقش اطلاع رسانی رسانه ها در برابر بلایای طبیعی

دکتر پروانه پیشنمازی، پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی گفت: به دلیل حادثه خیز بودن کشورمان، باید از هر ابزاری استفاده کنیم و رسانه ها به دلیل ظرفیت آموزشی و اطلاعاتی، نقش اساسی در آموزش و فرهنگ یادگیری و پیشگیری در برابر بلایای طبیعی دارند.

پیشنمازی با بیان اینکه رسانه، تیغ دو لبه است، تأکید کرد: رسانه می تواند هم بحران زایی و هم بحران زدایی کند؛ پس رسانه ها باید عملکرد مناسب در زمان مناسب داشته باشند.

ویژگی های شهر تاب آور

دکتر منیژه قهرودی تالی، استاد دانشکده علوم زمين دانشگاه شهید بهشتی گفت: یک شهر تاب آور، بادوام، سازگار، پایدار و مستحکم است. تمام این ویژگی ها را باید در چهار بعد اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی دید. کلانشهرها مانند هر شهری، باید اصول اولیه شهرهای تاب آور را داشته باشند. شهرهای تاب آور آماده هستند در شرایط غیرمنتظره، به سرعت پاسخ داده و با وجود شرایط سخت، به کار خود ادامه دهند.

قهرودی تالی افزود: شهر تاب آور در بلند مدت نیازمند توانایی تغییرات ظریف و انعطاف پذیر در طول زمان و توسعه شهر است. در این شهرها ساختمان های کمتری فرو می ریزند و قطعی برق کمتر رخ می دهد. تعداد کمتری از خانواده ها در معرض خطر قرار می گیرند و تعداد کمتری مرگ و میر و آسیب دیدگی اتفاق می افتد و ناهماهنگی و مشکلات ارتباطی کمتری روی می دهد.

سازگاری اکوسیستم محور

دکتر نغمه مبرقعی دینان، دانشيار پژوهشکده علوم محيطی دانشگاه شهید بهشتی گفت: در غیاب پاسخ های مورد نیاز به تغییرات آب و هوایی در سطوح ملی و بین المللی، مجموعه های منطقه ای و محلی به عنوان نقاط اتکایی قابل توجه برای مواجهه و گام برداشتن در مسیر توسعه هستند.

مبرقعی تأکید کرد: سازگاری اکوسیستم محور در سطح ملی، منطقه ای، جوامع محلی، شرکت های خصوصی و سازمان های غیردولتی و مردم نهاد، قابل اجرا است.

تاب آوری شهرها در برابر طوفان گرد و غبار

دکتر شیرین محمدخان، استادیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران به طوفان های گرد و غبار اشاره کرد و افزود: این طوفان ها یکی از مشکلات شهرهای مختلف ایران هستند که در سال های اخیر شدت گرفته است. با توجه منشأ خارجی اکثر این طوفان ها و عدم کنترل بسیاری از آنها، سازگاری ما با این طوفان ها باید در دستور کار متولیان امر قرار گیرد. استان ایلام از جمله مناطقی است که در خط مقدم این مخاطره طبیعی واقع شده و سیر افزایش این پدیده از سال های دهه هفتاد بر اهمیت این موضوع افزوده است.

محمد خان اظهار داشت: نوع طراحی و قرارگیری المان های شهری، در میزان غبار معلق  یا ریزشی بسیار موثر بوده و با بررسی این سیستم ها، باید بهترین طراحی و پیش بینی برای نقاط مختلف شهر انجام گیرد تا بتوان مناطق آسیب پذیر را به نقاط امن تر هدایت کرده و از این طریق، تاب آوری شهر در برابر این پدیده را افزایش داد.

 

 

گزارش: سارا فرهادیان

No tags for this post.