دانش چیست و چرا به آن نیازمندیم؟

 به این معنی که یک شخص در سی یا چهل سال از عمر خود فعالیت‌هایی انجام می‌دهد و بعد می‌شود 50، 60 و 70 ساله. وی در طول این مدت به لحاظ فکری و یدی فعالیت‌هایی را انجام داده است و در طول این فعالیت‌ها به چیزهایی دست پیدا كرده است.

به عنوان مثال سرمایه‌های مالی، سرمایه‌های فکری و ناملموس که همه اینها نمودی از دانش یک شخص است. اینکه می‌گویند «توانا بود هرکه دانا بود» به این معنی است که دانایی برای انسان امكان توانایی هم فراهم می‌آورد و دانش موجب اقتدار می‌شود.

پس اگر بخواهیم از این منظر نگاه کنیم، یک مقدار ورای آن چیزی که به طور کلاسیک می‌گویند داده، اطلاعات، دانش و خرد باید حرکت کنیم. دانش را باید به عنوان یک عامل نامشهود توانمندساز برای شخص و سازمان و یک ملت تلقی کرد که می‌تواند به عنوان نمونه در سطح فردی باعث ارتقای فردی شخص بشود و در سطح سازمانی باعث برنده شدن سازمان در یک عرصه رقابتی و در عرصه‌های ملی باعث شکوفایی و بالندگی یک ملت در سطح بین‌المللی.

مفهوم دانش برای مدت‌های مدیدی به صورت عملی اما غیررسمی مورد استفاده واقع شد. دانش، نه داده است و نه اطلاعات، هرچند به هردو مربوط بوده و تفاوت‌ آنها لزوما ماهوی نیست و صرفا از نظر مراتب با هم متفاوتند. داده، اطلاعات و دانش مفاهیمی نیستند که‌ بتوان آنها را به جای هم مورد استفاده قرار داد. درک این سه واژه و چگونگی رسیدن از یکی به دیگری، اهمیت زیادی در موفقیت کارهای علمی دارد.

شاهد هستیم که به‌ویژه از سال 2000 به بعد نهادهای بین‌المللی هم بر اهمیت دانش تأکید فراوانی دارند از جمله در گزارش‌های بانک جهانی و سایر مؤسسات مالی بین‌المللی اشاره به دانش به عنوان یک عامل قدرت خیلی پر رنگ شده و حتی عنوان شده است که امروز دانش، تعیین‌کننده‌تر از نیروی کار و زمین در قرون گذشته شده است.

اینها نشان‌دهنده این است که آنچه باعث شده دانش اهمیت پیدا کند، شمول آن بر تمامی عرصه‌ها و فعالیت‌هایی است که یک شخص یا سازمان در گذشته انجام داده و الان در یک جایگاهی قرار گرفته است. به عبارتی دیگر، دانش زوال‌ناپذیر است. دانش یک عامل رویش، جنبش و توانمندساز است که در صورتی که به آن پرداخته شود با مرور زمان قدرت‌افزایی‌اش بیشتر می‌شود و به همین دلیل هم هست که بحثی با عنوان «مدیریت دانش» مطرح شده است. یعنی مدیریت دانش به دنبال این است كه این قدرت زوال‌ناپذیر و همیشه بالنده را بالنده‌تر کند و آن را در راستای اهداف سازمانی و ملی و فردی به‌کار بگیرد.

از این رو، مدیریت دانش، مدیریت دانایی یا مدیریت اندوخته‌های علمی  به معنای در دسترس قرار دادن نظام‌مند اطلاعات و اندوخته‌های علمی است، به گونه‌ای که به هنگام نیاز در اختیار افرادی که نیازمند آنها هستند، قرار گیرند تا آنها بتوانند کار روزمره خود را با بازدهی بیشتر و موثرتر انجام دهند. مدیریت دانش شامل یک سری استراتژی و راهکار برای شناسایی، ایجاد، نمایندگی، پخش و تطبیق بینش‌ها و تجارب در سازمان هاست. در این علم برنامه اجرایی مدیریت اندوخته‌های علمی بر این دو جزء اصلی بنا می‌شود.

 

دکتر محمد حسن زاده _ دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی

No tags for this post.