اشعه ایکس چیست؟

قطعا تا کنون نام اشعه ایکس به گوش شما خورده است؛ عموم مردم در زندگی روزمره خود در بیمارستان ها و هنگام تصویر برداری از استخوان ها یا تصویربرداری های دندان پزشکی با اشعه ایکس مواجه شده اند یا در هنگام سفر یا ورود به مراکز حفاظت شده خاص با سیستم های امنیتی و بازرسی های انجام شده توسط اشعه ایکس سر و کار داشته اند.

اشعه ایکس در اواخر قرن نوزدهم میلادی به سال 1895 توسط دانشمندی به نام ویلهلم رونتگن در کشور آلمان شناسائی شد. دلیل نامگذاری این اشعه با نام ایکس، ناشناخته بودن این پدیده برای دانشمندان آن زمان بود.

شاید برای بسیاری از شما این پرسش پیش آمده باشد که اشعه ایکس چیست و چگونه می توان درون اشیا را به کمک آن درون اشیا را مشاهده کرد؟ در حقیقت اشعه ایکس با ایجاد باریکه ای از الکترون های سریع می تواند تصویری مرئی از درون اشیا را پدیدار کند. امروزه انواع مختلفی از این اشعه با توجه به میزان و قدرت نفوذ آن در حوزه های مختلف صنعت؛ پزشکی و تحقیقات علمی مورد استفاده قرار دارد.

اشعه ایکس دارای امواج الکترومغناطیس با طول موج بسیار کوتاه است در حدود یک صدم درصد تا 10 نانومتر و معادل 30 پتا هرتز است. این روش تصویر برداری برای بدن انسان قابل استفاده بوده و البته دارای تاثیرات مخربی نیز هست اما در بسیاری از حوزه های صنعت و پژوهش می توان از آن برای مشاهده اشیا و بدون ایجاد خسارت در آن استفاده کرد. در حقیقت این اشعه بسیار قدرتمند بوده و توانائی عبور از همه اشیا به استثنای استخوان و فلزات را داشته و به همین دلیل می توان تصاویر داخلی بدن انسان و اشیا را به کمک این اشعه مشاهده کرد. در هنگام برخورد الکترونهای با سرعت بالا به فلزات، الکترون‌های لایه ‌های پایین ‌تر به لایه‌ های بالاتر منتقل شده و در هنگام برگشت الکترون‌ها به حالت پایه انرژی مازاد را به صورت پرتو ایکس گسیل می‌کنند.

نفوذ پذیری پرتوهای ایکس تولید شده از پرتوهای گاما کمتر بوده اما برای پرتوهای ایکس تولید شده در لامپهای اشعه ایکس بوسیله چشمه‌های پرانرژی در خصوص فولاد نیز دیده می‌شود. باید توجه کرد که بیشترین ضخامتهای استفاده از زمان های پرتودهی چند دقیقه‌ای و فیلمی با سرعت متوسط می‌توان مورد بررسی قرار داد. مقاطع ضعیفتر را با استفاده از زمانهای پرتودهی طولانی و فیلمی با سرعت زیاد می‌توان بازرسی کرد

اشعه ایکس در اواخر قرن نوزدهم میلادی به سال 1895 توسط دانشمندی به نام ویلهلم رونتگن در کشور آلمان شناسائی شد. دلیل نامگذاری این اشعه با نام ایکس، ناشناخته بودن این پدیده برای دانشمندان آن زمان بود.

گفتنی است به طور کلی دو نوع از پرتوهای ایکس وجود دارد که با نام پرتو ایکس تک رنگ که تنها دارای یک طول موج خاص است و اشعه ایکس سفید شناخته می شوند.

پرتوهای ایکس به وسیله دو نوع فرایند تولید می‌شوند: شتاب منفی الکترونها در موقع برخورد با انتهای ماده هدف پرتوهای ایکسی با طول موج های متفاوت تولید می‌کند. این پرتو  سفید  یا نوار پیوسته فرکانسها در طیف اشعه ایکس را به عنوان تابش ترمزی می‌شناسند.

 اگر چه اشعه ایکس در علوم پزشکی دارای کاربردهای متعددی است اما باید در نظر داشت که این اشعه دارای ماهیتی مخرب برای بدن انسان بوده و و می تواند موجب آسیب دیدگی افرادی شود که در معرض تابش این اشعه قرار دارند. از جمله مهمترین تاثیرات جانبی اشعه ایکس می توان به سوختگی و تغییرات ژنتیکی اشاره کرد.

گردآوری و ترجمه: فاطمه کردی

No tags for this post.