آلودگی نوری، تاریکترین رصدگاه های ایران را تهدید می کند
آلودگی نوری(Light pollution) نوعی آلودگی است که به روشن شدن بیش از حد یک محیط بر اثر نورهای مصنوعی گفته می شود.
آلودگی نوری باعث کاهش حد قدر(کم نورترین ستاره ای که در آسمان محل رصد قابل مشاهده است) و دیده نشدن ستارگان و اجرام آسمانی در آسمان می شود و مانند انواع دیگر آلودگی ها به محیط زیست آسیب می رساند.
سهراب علیدوستی روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: بر اساس تحقیقات انجام شده در 10 سال گذشته، دو منطقه کویری بهاباد و نایبندان به عنوان تاریکترین رصدگاه های ایران شناسایی شده اند اما گسترش نورهای غیر استاندارد در دو شهر اطراف آنها یعنی بهاباد و طبس، آسمان این مناطق را تهدید می کند.
این پژوهشگر نجوم با بیان اینکه کویر بهاباد و نایبندان در سال 1389 مورد بررسی نجومی قرار گرفت، گفت: این کویر تاریکترین منطقه رصدی در ایران است و از منظر نجومی دارای رتبه یک یا دو در مقیاس بورتل است.
علیدوستی افزود: در این آسمان سیاره مشتری بر روی زمین سایه ایجاد می کند و حد قدر آسمان به مثبت هفت و نیم می رسد و تا ده ها کیلومتر آن طرف تر هیچ منبع نوری وجود ندارد.
وی ادامه داد: اما دو شهر بهاباد در استان یزد و شهر طبس در استان خراسان جنوبی در اطراف آن هستند که مهمترین عامل تهدیدکننده آسمان این منطقه به حساب می آیند.
مدرس خانه نجوم ادیب اصفهان با بیان اینکه گسترش نورهای غیر استاندارد در این دو شهر، آسمان این منطقه را تهدید می کند، گفت: در بیشتر شهرهای ایران از لامپ های غیراستاندارد در معابر استفاده شده است بطوریکه 50 درصد نور خود را به آسمان می فرستند و هدر رفت نور ایجاد می کنند.
وی با تاکید بر اینکه هدر رفت نور تا کیلومترها بر آسمان شب اثر می گذارد، افزود: اگر از لامپ های استاندارد با سرپوش مناسب استفاده کرد بطوریکه نور معابر فقط به زمین بتابند و به اطراف هدردهی نداشته باشند بخش بزرگی از این مشکل برطرف می شود.
علیدوستی با بیان اینکه ارگان هایی مانند شرکت برق یا شهرداری می توانند در این زمینه اقدام کنند، تصریح کرد: لامپ های استاندارد در ایران طراحی اما از آنها کمتر استفاده شده است.
*** رصدگاه های تاریک بهترین فرصت برای گردشگری علمی است***
وی با اشاره به اینکه ایران از معدود کشورهای دارای تاریکترین رصدگاه هاست، گفت: در دنیا پنج منطقه دارای تاریکترین رصدگاه است که خاورمیانه یکی از آنها محسوب می شود.
مدرس خانه نجوم ادیب اصفهان افزود: در منطقه خاورمیانه نیز کشورهای ایران، عربستان، افغانستان، ترکمنستان و مغولستان دارای بهترین رصدگاه های تاریک هستند که ایران با توجه به امنیت بالا و زیرساخت های مناسب، بهترین گزینه به شمار می رود.
وی با بیان اینکه در قاره اروپا هیچ مکان مناسبی برای رصدگاه تاریک وجود ندارد، تصریح کرد: وجود چنین رصدگاه های تاریکی در ایران، بهترین فرصت برای رونق و گسترش گردشگری علمی و جذب منجمان بویژه از اروپاست.
*** اجرای طرح آلودگی نوری از سال 1383***
این مدرس خانه نجوم ادیب اصفهان با اشاره به اجرای طرح آلودگی نوری توسط این مرکز علمی تحقیقاتی از سال 1383 تاکنون گفت: این طرح با هدف مکان یابی رصدگاه های تاریک، اندازه گیری میزان آلودگی نوری در رصدگاه ها، هدر رفت نور لامپ های شهرها و تاثیر غبار و رطوبت بر آلودگی نوری اجرا شد.
علیدوستی با بیان اینکه اطلاعات زیادی در باره منطقه های رصدی تاریک ایران قبل از اجرای این طرح وجود نداشت، افزود: از سال 1383 با سفر به مناطق مختلف ایران و بررسی بیش از یکصد نقطه مانند روستای حارث آباد، سه قلعه، کویر حوض ابریشم، کویر خارو و کهیاز اردستان، قلعه خرگوشی، کویر بهاباد و نایبندان و کویر عشق آباد مشخص شد که در بین تمام این مناطق کویر بهاباد و نایبندان طبس تاریکترین منطقه هستند.
به گفته وی، مناطقی مانند«ریگ جن» در کویر مرکزی ایران نیز برای رصدگاه های تاریک شناسایی شده اما بدلیل سخت گذر بودن و عدم دسترسی به آنها نمی توان از این منطقه ها برای رصد استفاده کرد.
بهاباد مرکز شهرستان بهاباد در۲۰۰ کیلومتری شرق یزد است و نایبندان در جنوب شرقی طبس به عنوان پناهگاه حیات وحش به شمار می آید.
خانه نجوم ادیب در سال ۱۳۷۴ در اصفهان تاسیس شد و به عنوان یک مرکز علمی در زمینه آموزش نجوم فعال است.
