خاصیت ضد درد زهر مار کبری!

درد، تجربه حسی ناخوشایندی است که در اثر آسیب های حاد یا بالقوه واردشده به بافت های بدن ایجاد گردیده و اغلب به عنوان شاخصی برای شناسایی بیماری ها در نظر گرفته می شود. دردهای مزمن که به صورتی طولانی موجب آزار بیماران می گردند، امروزه به عنوان یک مشکل رو به رشد در بهداشت عمومی مطرح هستند. در حال حاضر میلیون ها نفر از افراد در کشورهای مختلف، برای تسکین درد خود از داروهای مسکن مختلف استفاده می کنند ولی بعضی از این افراد به طور کامل قادر به کنترل درد خود نیستند.

شواهدی وجود دارد که درد می تواند منجر به مرگ شود. همچنین نشان داده شده است که درد کنترل نشده می تواند عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل نموده و باعث ترویج رشد تومور شود. درد مزمن به ویژه اگر با افسردگی همراه باشد می تواند خطر اقدام به خودکشی را افزایش دهد.

در حال حاضر برای کنترل درد از داروهای ضد درد موسوم به «اُپیوئیدی» و همچنین داروهای ضد التهاب «غیر استروئیدی» استفاده می شود. در این میان داروهای ضد درد اپیوئیدی به ویژه مرفین، کارایی بالایی در تسکین دردهای حاد و مزمن دارند. ولی این گونه داروهای شیمیایی عموما دارای آثار جانبی زیان بخشی بر بدن بوده و همچنین بابت دسترسی به آن ها باید هزینه های گزافی را پرداخت. از این رو محققین همواره در پی یافتن داروهای جدیدی هستند که ضمن داشتن قابلیت های ضد درد بالا، عوارض جانبی کمتری داشته باشند.

در همین خصوص محققینی از دانشگاه خوارزمی تهران، موسسه سرم سازی کرج و همچنین دانشگاه تهران در پژوهشی جالب اثرات ضد دردی سم نوعی مار کبرای ایرانی را مورد بررسی و مطالعه قرار داده اند که نتایج آن به تازگی در مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک سال هجدهم شماره 3 به چاپ رسیده است.

در این پژوهش از سم مار کبرای ایرانی با نام علمی «ناجاناجا اکسیانا» که از خانواده «الاپیده» بوده و محل زیست آن  بیشتر در استان های خراسان و گلستان می باشد استفاده گردیده است. سم خام این مار از موسسه سرم سازی کرج تهیه گردیده و فعالیت های ضد دردی آن با استفاده از «تست فرمالین» در دانشگاه علوم پزشکی تهران و بر روی نوعی موش به نام «موش سوری» مورد بررسی و آزمایشات مربوطه قرار گرفته و با داروهای ضد دردی نظیر مرفین و لیدوکائین مقایسه شده است.

نتایج این پژوهش نشان می دهد که سم خام مار «ناجاناجا اکسیانا» همانند داروی مرفین قادر است به طور معنی داری باعث کاهش علائم و درد ناشی از تزریق فرمالین به موش ها گردد. این در حالی است که لیدوکائین فقط قادر به مهار فاز ثانویه دردی است که از طریق تست تزریق فرمالین القا می گردد.

محققین اظهار داشته اند که هرچند مکانیسم اثر سم این مار هنوز کاملا مشخص نبوده و اظهار نظر قطعی در این خصوص نیاز به تحقیقات بیشتر دارد، اما با توجه به نتایج این پژوهش و موارد مشابه آن می توان گفت سم مار کبرای ایرانی احتمالا هم به صورت مرکزی از طریق نخاع و فوق نخاع و هم از طریق محیطی می تواند اثر تعدیلی بر درد داشته و منجر به افزایش مقاومت در برابر درد و کاهش پاسخ دهی به دردهای مزمن و حاد گردد.

زهر مار، قرن ها است که توسط انسان ها برای موارد درمانی به کار گرفته می شده است. این زهر دارای خاصیت اسیدی بوده و مجموعه متنوعی از ترکیبات شامل پروتئین های سمی نظیر نوروتوکسین، کاردیوتوکسین و سیتوتوکسین، مواد منعقدکننده و ضدانعقادی و همچنین آنزیم هایی مانند پروتئازها، اکسیدازها، فسفولیپازها و غیره در آن حضور دارند.

منبع: هادی چگنی، ز.، عریان، ش.، زارع میرک آبادی، ع.، اختیاریان، ا.، اکبری، س.، غمامی، گ. و نظری، خ. 1394. اثرات ضد دردی سم مار کبری ایرانی با استفاده از آزمون فرمالین. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال هجدهم، شماره 3، ص‌ص 92-80

لینک منبع

No tags for this post.