نقش نیتروژن و آبیاری محدود در بهبود عملکرد گندم دیم
گندم به عنوان محصولی استراتژیک، جایگاه ویژه ای در برنامه زراعی کشور ما دارد که علاوه بر شیوه های مبتنی بر آبیاری، به صورت کشت دیم (بدون آبیاری و مبتنی بر نزولات آسمانی) نیز در سطح وسیعی مورد کشت و کار قرار می گیرد. یکی از مناطق مهم دیم خیز کشورمان که در آن گندم نان در سطحی بیش از 340 هزار هکتار و به صورت دیم کشت می شود، استان آذربایجان غربی در شمال غرب کشور است که تولیدی نزدیک به یک تن در هکتار دارد.
کشت دیم به دلیل شرایط ویژه خود که مهم ترین آن ها تکیه بر نزولات آسمانی است، با خطراتی در خصوص سبز نشدن و همچنین عدم تولید محصول مواجه می باشد. به همین دلیل یکی از روش هایی که برای کاهش خطرپذیری این گونه زراعت ها به کار می رود، استفاده از آبیاری محدود و همچنین کاربرد مناسب و بهینه کودهای نیتروژنه است. مطالعات نشان می دهد که در کشت دیم، به دلیل محدود بودن منابع آبی، مصرف کودهای شیمیایی نیز بایستی با دقت و به صورت محدود مورد استفاده قرار گیرد و در صورت استفاده بیش از حد از این گونه کودها، نه تنها سودی حاصل نمی گردد بلکه کاهش تولید و عملکرد دانه گندم را نیز به دنبال خواهد داشت.
پژوهشگرانی از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان های سمنان و اصفهان با همکاری دانشگاه تهران، به منظور بررسی آبیاری تکمیلی محدود و همچنین یافتن میزان بهینه کود نیتروژنه در این شرایط، تحقیقی را بر روی گندم نان و در استان آذربایجان غربی که در بسیاری از مناطق آن، امکان تامین آب و انجام آبیاری محدود وجود دارد، به انجام رسانده اند.
یافته های این پژوهش که در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به عنوان ایستگاه نمونه مناطق سردسیر انجام شده، در فصل نامه علمی پژوهشی «تولید گیاهان زراعی» جلد هفتم شماره 4 منتشر گردیده است.
در این تحقیق اثر 4 شیوه تامین آب به صورت آبیاری کامل، تامین آب تکمیلی به میزان 66 درصد آبیاری کامل، تامین آب تکمیلی به میزان 33 درصد آبیاری کامل و شرایط دیم کامل و بدون آبیاری در کنار کاربرد مقادیر مختلف کود نیتروژنه مورد مطالعه قرار گرفته است و در این راستا شاخص ها و صفات مختلف گیاهی نظیر عملکرد و مقدار دانه تولیدی، مقدار کاه و کلش، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله و مواردی دیگر مورد اندازه گیری قرار گرفته است.
بر اساس نتایج به دست آمده، در شرایط آبیاری تکمیلی و کاربرد کود نیتروژنه، عواملی چون تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، عملکرد کاه و کلش و همچنین تعداد سنبله تولیدی در مترمربع، بیشترین اثر مثبت و معنی دار را در تولید دانه گندم داشته اند. 
یافته های آزمایش بر اساس شاخص های تحمل به خشکی نشان می دهد که انجام آبیاری به مقدار 95 میلی متر که معادل 33 درصد آبیاری کامل است به همراه کاربرد 60 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه می تواند بهترین بهره وری را به عنوان مکمل منابع آبی به دست آمده از نزولات آسمانی منطقه داشته باشد.
بر اساس اظهار محققین مجری این پژوهش نتایج این مطالعه علاوه بر فواید کاربردی، می تواند در مطالعات به نژادی مربوط به اصلاح ارقام گندم نیز مورد استفاده قرار گیرد.
No tags for this post.
