شهروند خبرنگاران، شهروند هستند نه خبرنگار

شاید اینگونه به نظر بیاید که شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی موجب ایجاد مخاطب برای این افراد و رونق کار آنها شد‌ه‌اند. اما نباید از این نکته غافل ماند که همواره و از زمان ظهور نخستین رسانه های مکتوب، مخاطبان برای رسانه‌ها نامه می‌نوشتند و درباره مسائل جامعه اظهارنظر کرده و یا اصحاب رسانه را از رویدادهای اخیر، باخبر می‌کردند.

البته می توان ادعا کرد که همین رفتار مخاطبان نیز به‌نوعی رفتار شهروند–خبرنگاری بوده، اما منظور از اصطلاح شهروند خبرنگار در این گزارش فعالیتی است که تقریبا در یک دهه اخیر به لطف گسترش فناوری‌ اطلاعات و شیوع استفاده از فضای مجازی مطرح شده و جایگاه خاصی را در مباحث رسانه‌ای به خود اختصاص داده است.

حال سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که تمایل چشمگیر مخاطبان به مشارکت در تولید محتوا و اثرگذاری بر فضای رسمی رسانه‌ای تا چه حد می تواند معتبر و حرفه ای باشد؟

دکتر حسن نمکدوست تهرانی، از اساتید مطرح رشته ارتباطات وجود شهروند- خبرنگاران را برای دنیای روزنامه‌نگاری حرفه‌ای نوعی فرصت تلقی می کند البته به شرط اینکه حرفه‌ای‌ها آنها را درست فهم و با آنها درست رفتار کنند.

هر شخصی که ذره ای به حوزه خبر و خبرنویسی مشرف باشد می داند که «صحت» و «دقت» از ملاک‌های بسیار مهم در تولید و انتشار خبر است. از آنجا که وظیفه مراقبت و پایبندی به این دو اصل، همیشه‌ برعهده روزنامه‌نگاران حرفه‌ای بوده، بنابراین نباید از افراد عادی انتظار رعایت این دو اصل را داشت. چراکه، نمکدوست معتقد است این افراد گه‌گاه و بنابر علاقه شخصی و نه یک تعهد حرفه‌ای، به کار ثبت و ضبط رویدادهای اطراف‌شان می‌پردازند. آنها در اصل شهروند هستند و ما در اصل خبرنگاریم.

وی معتقد است: صدالبته بسیار خوب خواهد بود همه کسانی که به ثبت و ضبط رویدادها و اندیشه‌ها می‌پردازند، در کارشان دقت و صحت را رعایت کنند، اما این یک امید است و در واقعیت الزاما چنین نیست.

اغلب هنگامی که بازار شایعات و طنزپرداری ها در شبکه های مجازی و مبادی غیررسمی داغ می شود باید متوجه این موضوع باشیم که افراد عادی و شهروندان که اخبار را دست به دست گردانده و در شبکه های اجتماعی توزیع می کنند اغلب پیشینه ای از موضوع‌ ندارند و احتمالا جزئیات مربوط به آن را هم به‌دقت نمی دانند و به‌همین‌دلیل قضاوت‌شان درباره حال و آینده رویداد دقیق نیست.

نمکدوست تاکید دارد که درواقع، آنها موضوع را آن‌گونه که خود احساس می‌کنند، روایت می‌کنند و از این منظر هیچ ایرادی به کار آنها وارد نیست. چراکه حتی روزنامه نگاران حرفه ای هم، اصول حرفه‌ای دقت و صحبت را در روایت همه کنش‌های روزمره ارتباطی‌ و موضوع‌هایی که در جریان طبیعی زندگی‌ رخ می‌دهد، رعایت نمی‌کنند.

نباید از این نکته غافل ماند که اکنون با وجود فناوری های جدید ارتباطی، اطلاع رسانی تنها محدود به خبرگزاری ها و رسانه های رسمی و خبرنگاران نیست و همه کسانی که تلفن همراهی در دست دارند و یا در یکی از شبکه های اجتماعی عضو هستند، می توانند به تولید و انتشار خبر دست بزنند و اطلاعاتشان را به اشتراک عمومی بگذارند.

در وقایع اخیر که در سطح جهان اتفاق افتاد این موضوع بار دیگر به ما ثابت شد که الزاما همیشه مهمترین خبر، خبری نیست که رسانه رسمی آن را تولید می کند. چراکه به عنوان مثال، گاهی حتی خبر اعتراض به مدل و طراحی لباس المپیک که کاربران در صفحه های شخصی و یا کانال های تلگرامی خود منتشر می کنند بیشتر از اخباری که از رسانه های رسمی منتشر می شود، مورد توجه مخاطبان قرار گرفته و بازخورد دارد.

بنابراین نباید از این نکته غافل ماند که اکنون با وجود فناوری های جدید ارتباطی، اطلاع رسانی تنها محدود به خبرگزاری ها و رسانه های رسمی و خبرنگاران نیست و همه کسانی که تلفن همراهی در دست دارند و یا در یکی از شبکه های اجتماعی عضو هستند، می توانند به تولید و انتشار خبر دست بزنند و اطلاعاتشان را به اشتراک عمومی بگذارند.

این موضوع نه تنها از وظیفه و رسالت خبرنگاران حرفه ای کم نمی کند بلکه مسوولیت آنها را صدچندان می کند. چراکه، اکنون ما با شرایطی مواجهیم که تعداد زیادی از آدم‌های معمولی در مقام شهروند احساس می‌کنند باید محتواهایی تولید ‌کنند و این محتواها را به دست ما برسانند. بنابراین، طبیعی است وظیفه اعتبارسنجی و صحت‌سنجی این تولیدات بر عهده ما روزنامه‌نگاران حرفه‌ای است و اجازه نداریم خودمان را از مسئولیت این کار بری بدانیم و شهروند – خبرنگار را مسئول صحت و دقت معرفی کنیم.

 

گزارش: هانیه حقیقی

No tags for this post.