کاهش رواناب کشور در سایه افزایش تبخیر و تغییر رژیم بارش

دکتر هدایت فهمی در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس، با اشاره به دلیل شکل گیری پدیده تغییر اقلیم گفت: دو دیدگاه درباره بحث تغییر اقلیم وجود دارد. یک دیدگاه این است که حرکت لکه های خورشیدی یا حرکت وضعی زمین که هر 11 هزار سال تکرار می شود، این تغییرات اقلیمی را به وجود می آورد. گروهی دیگر معتقدند که عمل انسانی باعث این تغییرات شده است. اینکه بشر در 400 سال گذشته از انقلاب صنعتی به این سو، مقدار زیادی گازهای گلخانه ای ناشی از سوختن سوخت های فسیلی و زغال سنگ را وارد اتمسفر زمین کرده است. ازدیاد این گازها همچون گلخانه عمل می کند و باعث می شود که امواج گرمی که وارد زمین می شوند، امکان خروج از زمین را پیدا نکنند و گرم شدن آن را به همراه داشته باشند.

فهمی افزود: در دوره های نزدیکتر به ما که شتاب صنعتی اوج گرفته و تراکم گازها بالا رفته، دمای زمین در بسیاری از مناطق گرم تر از گذشته شده و تا 0.5 درجه افزایش دما هم گزارش شده است. اگرچه ممکن است در بعضی مناطق بسیار کوچک به صورت هسته های گرمایشی، تا یکی دو درجه هم دما بالا برود. انرژی موتور محرکه سیکل هیدرولوژی آب جهان از همین انرژی حرارتی گرفته می شود. بنابراین وقتی تغییر اقلیم به وجود می آید، گردش این موتور هم بیشتر می شود. به این ترتیب که هم از نظر میزان بارش تغییراتی به وجود می آید و هم از نظر میزان تبخیر، بنابراین بعضی نقاط جهان خشک تر می شوند و بعضی مناطق هم مرطوب تر. کمااینکه این وضعیت اصلا به نفع کشور ما نیست و کشور ما دارد رو به خشک تر شدن حرکت می کند.

معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، خاطرنشان کرد: حدود 75 درصد کشور ما به صورت ذاتی در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است. بنابراین وقتی تغییر اقلیم اتفاق بیفتد، ما بیشتر به سمت خشکی خواهیم رفت و خشکسالی های متعدد و پی در پی به وقوع می پیوندد. در میزان بارش هم تغییراتی به وجود می آید یعنی در بعضی مناطق بیشتر می شود و در بعضی مناطق کمتر. در نوع بارش هم تغییراتی به وجود می آید یعنی تعداد بارش هایی که میزان آنها در هر بار کمتر از 5 یا 10 میلی متر است خیلی بیشتر شده است. این نوع بارش ها تولید رواناب نمی کنند، به همین دلیل گاهی اوقات مشاهده می شود که میزان بارندگی کاهش پیدا نکرده اما میزان رواناب کمتر شده است. این ناشی از این است که اولا تبخیر بالا رفته و ثانیا رژیم بارش تغییر کرده است.

این استاد دانشگاه در ادامه یادآور شد: در گذشته های دور حجم آب تجدیدشونده کشور ما 130 میلیارد مترمکعب در سال بوده است. در سال های اخیر یعنی تا سال 1385 این میزان به 123 میلیارد مترمکعب می رسد. اگر 10 ساله اخیر را نگاه کنید به 115 میلیارد مترمکعب و در پنج ساله اخیر حدود 104 میلیارد مترمکعب شده است. زمان ذوب برف ما زودتر آغاز می شود. میزان ریزش های به صورت برف به طور جدی کاهش یافته است، در حالی که ریزش های به صورت برف تعیین کننده حجم عمده ذخایر سدها هستند.

فهمی در پایان گفت: در بسیاری از مناطق کشور به صورت متوسط 0.5 درجه افزایش دما داشته ایم که 0.5 درجه افزایش دما حدودا معادل 7 تا 8 میلیارد مترمکعب تبخیر را اضافه می کند. به ازای 2 درجه افزایش دما، 30 میلیارد مترمکعب افزایش تبخیر داریم. اگر کشور به این سمت برود و خشکسالی ها ادامه پیدا کند، وضعیت وحشتناکی در پیش خواهد بود. پیش بینی های صورت گرفته هم خیلی امیدوارکننده نیست. پیش بینی ناسا، وضعیت 30 سال آینده در خاورمیانه را خیلی امیدوارکننده نمی بیند به این معنا که خشکسالی ها تقریبا پایدار خواهد بود و منطقه رو به خشکی می رود.          

No tags for this post.