ژنتیک گیاهی،علمی که نیاز به حمایت دارد

ابراهیمی مقطع کارشناسی را در سال‌های 74 تا 78 در دانشگاه بوعلی‌سینا سپری کرد. کارشناسی ارشد را طی سال‌های 78 تا 80 در دانشگاه تهران و مقطع دکتری را نیز از سال 80 تا 85 در همان دانشگاه به پایان برد. او دوره‌های مختلف تحصیلی را در رشته ژنتیک و اصلاح نباتات پشت سر گذاشته است.

ابراهیمی در دوره دکتری، تز تحقیقاتی خود را به مدت دو سال در دانشگاه ایالتی میشیگان گذراند و کار تحقیقاتی را در این کشور و دانشگاه انجام داد. او پس از اتمام دوره دکتری، از سال 85 به عنوان هیأت علمی در دانشگاه تهران مشغول به کار است.

از ابتدا به رشته ژنتیکی علاقمند بودید؟

اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم، باید به دوره کارشناسی اشاره کنم که بهترین دوره بود به طوری که با این مباحث و این علم آشنا شدیم. بنده بسیار علاقمند بودم و حتی با توجه به کمبود کتاب‌هایی که نسخه‌های ترجمه و تالیف شده‌ای از آنها وجود نداشت و زبان اصلی آنها در بازار نبود، از کتابخانه امانت می‌گرفتم و مطالعه می‌کردم؛ با توجه به این که زبانم هم کامل نبود اما به دلیل علاقه زیادی که داشتم، کتاب‌های مرتبط را مطالعه می‌کردم. بنابراین علاقه اولیه در دوره اول دانشگاه و کارشناسی در بنده ایجاد شد و بعد هم همین مسیر را ادامه دادم.

اگر به گذشته برگردید دوباره همین مسیر را طی می‌کنید؟

در حال حاضر، با توجه به شناختی که دارم، بله همین مسیر را انتخاب می‌کنم و ادامه می‌دهم. در زمان ما، دانش‌آموزان نسبت به رشته‌ها شناخت زیادی نداشتند و نزدیک به 100 انتخاب رشته می‌کردند، بدون این که اطلاعی از این رشته‌ها داشته باشند و بدون این که حتی یک بار وارد دانشگاه شده و رشته‌ها را از نزدیک دیده باشند؛ این که به عنوان مثال، با آگاهی از رشته میکروبیولوژی یا رشته زیست‌شناسی سلولی‌مولکولی، آن را انتخاب کنند. به طور قطع دادن آگاهی بسیار می‌تواند موثر باشد.

ما در دانشگاه تهران، تورهایی را برای دانش‌آموزان برگزار می‌کنیم که با حضور در دانشگاه، علاوه بر آشنا شدن با محیط، رشته‌ها، استادان و دانشجویان را ببینند و علاقمندی‌های خود را پیدا کنند. امروز قبولی در رشته‌ها کمی نسبت به قبل راحت‌تر شده و هر کسی می‌تواند در رشته مورد علاقه خود پذیرش شود و ثبت‌نام کند.

جایگاه ایران را در زمینه ژنتیک در دنیا چگونه می‌بینید؟

ما خوشبختانه در این حوزه محققان و استادان بسیار خوبی داریم و دانشگاه‌های ما رشد قابل توجهی داشته‌اند؛ به عنوان مثال در ابتدای شروع به تحصیل در رشته ژنتیک گیاهی، بیشتر بیشتر دانشجویان دکتری اعزام به خارج می‌شدند و در یکی از کشورهای خارجی مدرک می‌گرفتند. البته بنده هم همزمان از دانشگاه تهران برای اعزام به خارج پذیرفته شدم اما تصمیم گرفتم در ایران تحصیلاتم را ادامه دهم. اما امروزه با توجه به رشدی که دانشگاه‌ها داشته‌اند، بسیاری از دانشگاه‌های شهرستان هم تا مقطع دکتری در گرایش‌ها و رشته‌های مختلف، دانشجو تربیت می‌کنند و در واقع، نیاز بسیاری از دانشجویان رشته‌های مختلف از اعزام به خارج  برطرف شده است.

کشور ما از نظر علم ژنتیک چه نقاط ضعف و قوتی دارد؟

به نظر من، بزرگ‌ترین نقطه قوتی که داریم، نسل جوان و تحصیل‌کرده و آموزش‌دیده‌ای است که کیفیت بسیار بالایی دارند و بسیار علاقمند بوده و تسلط زیادی روی زبان دارند و از سوی دیگر، مسلط به علم روز هستند. اگر بخواهم به نقطه ضعف که نه، اما به سطح قابل قبولی که نیستیم، اشاره کنم، باید بگویم که ما در بخش تجهیزات و بخش مواد با توجه به هزینه‌بر و گران بودن، نیاز به حمایت بیشتر دولت، بخش خصوصی و ارگان‌ها داریم. تحقیقات در این حوزه‌ها بسیار بسیار گران است؛ مواد مصرفی، دستگاه‌ها، کیت‌ها و مواد اولیه و مصرفی گران هستند و برای این که بتوانیم تحقیقات خوب و در سطح جهانی انجام دهیم، باید هم به دستگاه‌های پیشرفته دسترسی و هم بهترین مواد را در اختیار داشته باشیم.

حاصل این سال‌ها، چه تحقیقات و پروژه‌های علمی بوده است؟

در زمینه تحقیقاتی، ابتدا روی سویا مطالعاتی را انجام دادم. تخصص من، «مکان‌یابی ژن‌های کنترل‌کننده صفات کمی» است که این کار را روی سویا و «نماتد سیستی سویا»، که یکی از بیماری‌ها و آفت‌های گیاه سویاست، انجام دادیم. تحقیقاتی را روی گندم و روی خشکی و ژن‌های مقاوم به خشکی کار کردیم. در سال‌های اخیر هم با توجه به شرایط و نیاز کشور، تحقیقاتی را در حوزه گیاهان دارویی و به ویژه گیاهان دارویی بومی ایران شروع کردیم که پتانسیل ژنتیکی بسیار بالاو کاربری‌های گسترده و بسیار متنوعی دارند و می‌توانند در گروه‌های مختلف به ما کمک کنند.

چه توصیه‌ای به علاقمندان رشته ژنتیک و به ویژه ژنتیک گیاهی دارید؟

من به طور کلی، توصیه‌ای که همیشه به دوستان، به ویژه دانش‌آموزان و دانشجویان در مقاطع مختلف می‌کنم، این است که به دنبال علاقه خود باشند. این اهمیت زیادی دارد که اگر کسی به هنر، تاریخ، ادبیات و به هر چیزی علاقه دارد، به دنبال همان علاقه برود. من تعصبی روی رشته خودم ندارم که توصیه کنم حتما وارد این رشته شوند اما اگر به این حوزه علاقه دارند، از نظر من رشته جذاب و شیرینی است و می‌توانند موفقیت‌های خوبی در این زمینه کسب کنند.

 

گفتگو: ندا اظهری

No tags for this post.