امسال سه ماهواره در مدار قرار می گیرند

در اغلب کشورهای پیشرفته آژانس های فضایی متولی قلمرو فضاست و در ایران نیز سازمان فضایی این مسوولیت را بر عهده دارد.

رئیس سازمان فضایی ایران در گفتگو با خبرگزاری سیناپرس، در رابطه با مدیریت حوزه فضا در کشورمان گفت: این سازمان ذیل وزارت ارتباطات و در جایگاه معاون وزیر فعالیت می کند. علاوه بر این، یک شورای عالی فضایی با ریاست رئیس جمهوری و حضور 5 وزیر و ستاد کل صدا و سیما و سازمان مدیریت در این شورا فعالیت می کنند.

دکتر مرتضی براری با بیان اینکه چهار رکن مهم در این شورا پیگیری می شود، توضیح داد: سیاستگذاری در عرصه فضا، برنامه ریزی، هماهنگی دستگاه ها و نظارت بر فعالیت های حوزه فضایی از ارکانی است که پیگیری می شود و سازمان فضایی به عنوان دبیرخانه شورای عالی فضایی متولی اجرای این چهار رکن است.

وی در رابطه با فعالیت های فضایی که در کشور انجام شده، گفت: از سال 66 نخستین دانشکده هوافضا در دانشگاه صنعتی امیرکبیر شکل گرفت و تربیت نیروی متخصص از همان سال آغاز شد. بعد از آن در دهه هفتاد حوزه تحقیقات و فناوری فضایی در مراکز تحقیقاتی دولتی و دانشگاه ها آغاز به کار کردند.

ورود به صنعت فضایی با شعار «ما می توانیم»

براری ادامه داد: در گام نخست در نظر داشتیم که با همکاری کشورهای دیگر به توسعه فناوری های فضایی دست پیدا کنیم. چراکه، در همه کشورهای پیشرفته به دلیل پیچیدگی و گران بودن، همکاری های بین المللی در راستای توسعه این فناوری وجود دارد. اما، متاسفانه هیچ کشوری حاضر نشد در این حوزه با ما همکاری کند. از این رو، تصمیم گرفتیم با تلاش و کمک گرفتن از تخصص داخلی با شعار «ما می توانیم» به صنعت فضایی ورود پیدا کنیم. سرانجام در سال 85 سه قرارداد ماهواره با سه دانشگاه کشور منعقد و فعالیت های منسجم فضایی از همین سال آغاز شد.

وی تصریح کرد: در حوزه فضا یک سند ده ساله نخست تدوین شد که طبق آن از سال 85 تا سال 94 مهمترین دغدغه کشور توسعه فناوری فضایی و دستیابی به فناوری های عرصه فضا بود. خوشبختانه در سال 87 با قرارگیری ماهواره امید بر مدار جزء نهمین کشور دنیا قرار گرفتیم که صاحب این چرخه کامل فناوری فضایی شد.

تثبیت فناوری های فضایی

براری با تاکید بر اینکه امروز هم تنها 11 کشور دنیا صاحب این چرخه هستند، گفت: توفیق دیگری که در برنامه ده ساله نخست داشتیم، آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص بود که خوشبختانه در چند سال گذشته با اقتدار رتبه نخست علمی منطقه و رتبه یازدهم در دنیا هستیم.

وی با اشاره به برنامه دوم که از سال 95 تا سال 1404 است، عنوان کرد: در نظر داریم در گام دوم فناوری هایی که در مرحله نخست به آنها دست پیدا کردیم، تثبیت شود و بتوانیم به فضا دست پیدا کنیم و هم صنعت فضایی را در کشور نهادینه کرده و توسعه دهیم. امیدواریم تا پایان این دهه هم زیرساخت های بومی فضایی ایجاد شود و هم بتوانیم صنعت فضایی را شکوفا کرده و اقتدار علمی که داریم به اقتدار اقتصادی در عرصه فضا تبدیل شود.

لزوم ورود بخش خصوصی به صنعت فضایی

رئیس سازمان فضایی با بیان اینکه اقتصاد فضا رشد 6 و نیم برابری متوسط اقتصاد جهان را دارد و این رشد طی دو دهه آینده نیز ادامه دارد، خاطرنشان کرد: زمانی صنعت فضایی تنها مظهر اقتدار یک کشور بود اما در یک دهه گذشته این صنعت علاوه بر اقتدار به یک حوزه اقتصادی بسیار جذاب نیز تبدیل‌شده است. به‌طوری‌که امروزه در جهان 76 درصد اقتصاد این صنعت توسط بخش خصوصی مدیریت می‌شود. این مساله بیانگر آن است که صنعت فضایی در جوامع کاربردی شده است و در رفاه اجتماعی و توسعه نقش به سزایی پیداکرده است.

وی در رابطه با اقتصاد فضا در کشور گفت: اقتصاد فضای کشور تقریبا دو هزار و 500 میلیارد تومان است که 80 درصد این اقتصاد نیز قاچاق است که شامل ماهواره های غیرمجاز خانگی است. در تلاش هستیم اقتصاد فضا را از وضعیت حداقلی به یک وضعیت حداکثری برسانیم.

چراکه، اقتصاد فضا در سطح جهان حدودا 350 میلیارد دلاراست، از آنجاکه یک درصد اقتصاد فضا سهم کشور ماست تقریبا 3.5 میلیارد دلار سهم اقتصاد یک درصدی ما می شود.

براری تاکید کرد: وقتی دارای رتبه علمی در این حوزه در سطح جهان و منطقه هستیم، باید در اقتصاد هم رتبه هایی کسب کنیم تا بتوانیم علم را به عمل تبدیل کنیم. از این رو، در تلاش هستیم استعدادهای بالقوه شناسایی شده و بستر را برای ورود بخش خصوصی به کسب و کارهای خلاق فراهم کنیم.

وی در این باره خاطرنشان کرد: پیش‌ ازاین بخش فضایی کاملا در اختیار دولت بود. اما، امروزه در صدد هستیم بسترهای لازم برای ورود و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را فراهم کنیم. از این رو، یکی از اولویت‌های ما در دولت دوازدهم بسترسازی برای ورود سرمایه‌ گذاران بخش خصوصی به این حوزه بوده و بر همین اساس، پروانه فعالیت اپراتورهای ماهواره‌ای را تصویب کردیم که تاکنون چندین شرکت بزرگ، درخواست دریافت این پروانه را ارائه کرده‌اند.

ترویج فعالیت های فضایی و عمومی سازی

براری در ادامه با اشاره به اینکه ترویج فعالیت های فضایی و عمومی سازی از دیگر دغدغه های سازمان فضایی در دولت دوازدهم است، گفت: به این معنا که مردم از کاربردهای بالقوه و بالفعل و ظرفیت های فناوری های فضایی آگاه شوند. در دوره های قبل شفاف سازی در حوزه این فناوری صورت نگرفته بود اما، امروز مهمترین دغدغه ما ترویج فناوری فضایی است.

رئیس سازمان فضایی ادامه داد: به گونه ای که امروزه صنعت فضایی در خدمات شهری، کشاورزی، هواشناسی، مدیریت بلایای طبیعی، محیط ‌زیست و… نقش‌آفرینی می‌کند و این موضوع ناشی از آن است که توانسته ایم فناوری‌های فضایی را در حوزه عمومی کاربردی کنیم.

نقش رسانه ها در عمومی سازی صنعت فضایی

وی با توجه به نقش رسانه ها در تحقق این مهم گفت: قطعا رسانه ها می توانند در رسیدن به این هدف نقش مهمی ایفا کنند و کمک کنند این فناوری که ابزار توسعه و پیشران توسعه و یکی از زیرساخت های توسعه و رفاه اجتماعی است برای مردم ملموس شود. چراکه، زمانی که جامعه از وجود این فناوری آگاه شود، بازار برای آن شکل می گیرد و در چنین شرایطی می توانیم انتظار صنعتی شدن و توسعه این فناوری را داشته باشیم.

لزوم حضور استارت آپ ها

براری با بیان اینکه خوشبختانه در تمام دنیا موج های استارت آپ به حوزه فضایی رسیده ادامه داد: فعالیت استارتاپ‌ها و افراد خلاق و کارآفرین هم در بالادست صنعت فضایی و هم در پایین‌دست این صنعت شکل گرفته است.

وی با بیان اینکه، با آزادسازی داده‌های ماهواره‌ای امکان فعال شدن استارتاپ‌ها در این حوزه فراهم ‌شده گفت: امروز شعار سازمان فضایی، داده‌ها از ما خدمات از استارتاپ‌هاست. بر پایه همین رویکرد نیز تعداد زیادی از استارتاپ‌ها در حوزه فضایی در حال شکل‌گیری و ارائه خدمات به بخش‌های مختلف هستند. در حوزه ماهواره ها سه شبکه ماهواره های مخابراتی، ناوبری و سنجشی وجود دارد که این ماهواره ها در مدار هستند و یکسری داده ها را به زمین ارسال می کنند.

براری تاکید کرد: امروزه این داده ها توسعه دهنده اقتصاد فضا هستند و نکته جالب توجه این است که 80 درصد اقتصاد فضا ناشی از این داده ها و تنها 20 درصد این اقتصاد در حوزه شبکه های ماهواره ای است. بنابراین، این 80 درصد فرصتی است که ما در آن حضور حداکثری داشته باشیم. بزرگترین دغدغه ما این است که برای بهره بردن از این اقتصاد 80 درصدی بستر لازم را برای جوانان کشور فراهم کنیم.

وی در ادامه با بیان اینکه برای تحقق این موضوع هم تلاشمان این است که از ظرفیت بخش خصوصی در کل زنجیره صنعت فضایی استفاده کنیم، گفت: در این راستا داده ها را آزاد سازی کرده و در اختیار کسب و کارها قرار داده ایم. تاکنون خودمان خدمات تولید می کردیم اما اکنون جلوی تولید خدمات را گرفتیم و بخش خصوصی را برای انجام این خدمات توانمند کرده ایم و سعی داریم بازار را هم برای بخش خصوصی مهیا کنیم. شرکت ها هم در حال شکل گیری هستند و امیدواریم بتوانیم این موج استارت آپ ها را گسترش دهیم.

رئیس سازمان فضایی ادامه داد: در راستای صنعتی سازی فناوری فضایی، در نظر داریم فناوری‌هایی که در یک دهه گذشته در دانشگاه‌ها به آن دست پیداکرده‌ایم با تعامل دانشگاه و شرکت‌های خصوصی بزرگ، تثبیت کنیم و در آینده نزدیک شاهد قرارگیری ماهواره‌های عملیاتی در مدار و بالتبع توسعه زیرساخت‌های بومی فضایی باشیم.

برقراری روابط بین المللی اساس کار سازمان فضایی

وی با بیان اینکه در عرصه فضا همواره سیاست ما دیپلماسی و برقراری روابط بین المللی است عنوان کرد: چون معتقدیم که باید این همکاری ها شکل بگیرد هم ظرفیت هایی ما داریم که می توانیم در اختیار کشور های دوست قرار دهیم و هم کشورهای پیشرفته به فناوری هایی دست پیدا کرده اند که باید کمک کنند تا همه در حوزه صنعت فضایی توانمند شوند. در این راستا تلاش کردیم در دولت دوازدهم در مجامع بین‌المللی حضور مؤثر داشته باشیم، در سازمان ملل به‌عنوان هماهنگ‌کننده گروه 77 انتخاب شدیم و سعی کردیم این تعاملات را گسترش دهیم.

نقش سازمان فضایی در حوزه مدیریت بلایا و چالش های زیست محیطی

وی در رابطه با نقش سازمان فضایی در حوزه مدیریت بلایا و چالش های زیست محیطی گفت:ایران در هردو مورد در صدر قرار دارد. به گونه ای که آخرین گزارش های سازمان ملل حاکی از آن است که از لحاظ وقوع ریسک بلایای طبیعی رتبه یازده دنیا را داریم و در زمینه زلزله در راس این لیست هستیم.

در 18 ماه گذشته نیز که انواع بلایای طبیعی را در کشور تجربه کردیم، سازمان فضایی به درستی ورود پیدا کرد و امروزه سازمان فضایی مرجع برآورد خسارات ناشی از این بلایا محسوب می شود.

براری ادامه داد: در حوزه محیط زیست هم با انواع آلودگی های آب، خاک، هوا مواجه ایم و درواقع فناوری های فضایی یکی از ابزارهای توانمندساز این دو حوزه است. همچنین مرتب در حال گزارش دادن به سازمان محیط زیست هستیم و قرار است با کمک یکدیگر سامانه ای را برای پایش دقیق آلودگی های زیست محیطی و تخریب های منابع طبیعی، ساخت و سازهای غیرمجاز، پایش آتش سوزی ها طراحی کنیم تا امکان رصد آن میسر شود. در هرحال، در این دو حوزه نقش کلیدی می توانیم داشته باشیم که درصددیم با تلاش شبانه روزی نقش خود را تبیین کنیم.

شکست به معنای پیروزی است

وی با اشاره به عدم موفقیت در پرتاب دو ماهواره در سال گذشته و انتقاداتی که پیرامون این موضوع به عملکرد حوزه فضایی کشور وارد شد، گفت: این حوزه بسیار پیچیده است و متکی به آزمون و خطاست. طی سال های گذشته شناخت کامل نسبت به مدارها به وجود آمده و به دنبال این هستیم که طی فرآیند آزمایشگاهی اتفاقاتی که در فضا بر روی مدار ایجاد می شود را شبیه سازی کنیم و تست های پیچیده ای را بر روی آنها انجام می دهیم.

رئیس سازمان فضایی تاکید کرد: از این رو، معتقدم در این مسیر هر نوع فرآیندی که با آن مواجه می‌شویم شکست نیست و یک موفقیت محسوب می‌شود. چراکه، هنوز پدیده های موجود در فضای خارج از جو برای ما شناخته شده نیست و دیگران هم این اطلاعات را در اختیار ما قرار نمی دهند. بنابراین، با هر تجربه به توان و دانش جدیدی دست پیدا می کنیم.

امسال سه ماهواره در مدار قرار می گیرند

براری ادامه داد: ضمن اینکه، بعد از دو پرتاب سال گذشته، به سرعت یک کمیته کاری بین تیم ساخت ماهواره و ماهواره‌بر، تشکیل و مشکلات بخش شناسایی و رفع شد. با این تجربیات ساخت سه ماهواره جدید نیز شتاب گرفت و تصمیم گرفته شد که امسال ماهواره مخابراتی ناهید 1، ماهواره‌های سنجش‌ازدور ظفر و پارس 1 فرایند تکمیل خود را طی کرده و در مدار قرار بگیرند.

وی افزود: ماهواره ناهید 1 در مدار 250 کیلومتری قرار می‌گیرد و طول عمر ماندگاری‌اش دو و نیم ماه است. تمام ماهواره‌هایی که تاکنون پرتاب‌شده‌اند، دارای پنل‌های خورشیدی متصل به خود ماهواره بوده‌اند، درصورتی‌که در ماهواره‌های مخابراتی برای آنکه مدت‌زمان بیشتری در مدار قرار گیرند نیاز به سلول‌های خورشیدی باز شونده است. این نوع پنل با پرتاب ماهواره ناهید 1 آزمایش خواهد شد و می‌تواند تجربه خوبی در ساخت ماهواره‌های جدید با طول عمر ماندگاری بیشتر در مدار در اختیار ما قرار دهد.

رئیس سازمان فضایی ادامه داد: ضمن اینکه، ماهواره سنجشی ظفر با قدرت تفکیک تصاویر 22.5 متر و پارس 1 باقدرت تفکیک 15 متر، مراحل نهایی تکمیل را طی می‌کنند و تلاش داریم با پژوهش‌هایی که انجام می‌شود تا سال 1404 موفق به ساخت ماهواره سنجشی باقدرت تفکیک تصاویر یک متر برسیم.

گفتگو: هانیه حقیقی

No tags for this post.