قطع سالانه 25 میلیون و 500 هزار اصله درخت

طبق گفته کارشناسان، سالانه بیش از یک میلیون و 500 هزار تن کاغذ در کشور مصرف می شود که برای تولید هر تُن کاغذ باید ۱۷ اصله درخت را قطع کرد؛ به عبارتی قطع سالانه 25 میلیون و 500 هزار اصله درخت. علاوه بر این در فرآیند تولید آن نیز حدود 400 هزار لیتر آب و 4 هزار کیلووات برق مصرف می شود. بیش از نیمی از زباله‌های خشک تولید شده را کاغذهای قابل بازیافت تشکیل می دهد.

دولت الکترونیک؛ راه نجات درخت‌ها

سازمان‌ها و نهاد های دولتی و بانک ها به خاطر استفاده مکرر و پر تعداد از کاغذ و نامه نگاری و کاغذ بازی های متعدد اداری، همیشه یکی از پرمصرف ترین حوزه های مصرف کاغذ محسوب می شوند اما دولت طی سال های اخیر با اجرای طرح دولت الکترونیک(خدمت گرفتن ظرفیت اینترنت و فناوری اطلاعات برای ارتقای سرعت و سلامت انجام امور دولتی به صورت شبانه روزی)، راهی برای نجات درختان پیدا کرده است. دولت الکترونیک که هم اکنون گام های خوبی برای تحقق آن برداشته شده است، تا حد بسیار زیادی به استفاده هرچه کمتر کاغذ در روند بوروکراسی های اداری کمک می کند.

از جمله اقداماتی که تا کنون در این راستا به انجام رسیده، باید به تاسیس و راه اندازی دفاتر پیش خوان دولت در تمامی شهرها و استان های کشور، تشکیل بانک ملی اطلاعات، راه اندازی دفاتر پلیس 10، توسعه بانکداری الکترونیک، ارایه اظهارنامه الکترونیکی و همچنین ارسال الکترونیکی صورت معاملات فصلی سازمان امور مالیاتی کشور و همچنین ارایه خدمات غیر حضوری بانک ها به مشتریان اشاره کرد.

در این میان سازمان های مختلف هم بیکار نبوده اند و هر یک به نحوی سعی می کنند بخشی از امور خود را بدون نیاز به حضور مراجعان و کاغذ بازی های اداری انجام دهند که بارزترین آن‌ها تلاش مخابرات در راستای ترغیب مردم به عدم دریافت قبض‌های کاغذی است. فراهم کردن دریافت اطلاعات دیگر قبوض و جریمه ها و خدمات پلیس و عوارض شهرداری و … از طریق تلفن همراه و اینترنت هم از جمله خدماتی است که برای مصرف هرچه کمتر کاغذ و آلودگی محیط زیست و در نهایت تحقق دولت الکترونیک انجام می شود.

روش‌های صرفه جویی در مصرف کاغذ

اولین گام برای کاهش مصرف کاغذ این است که تا جایی که ممکن است پرینت کمتر بگیرید. اکنون که همه افراد چه در داخل یک شرکت و چه در خارج از آن می توانند با هم از طریق اینترنت و شبکه های داخلی در ارتباط باشند، می توانند با استفاده از نامه الکترونیکی، فایل های مشترک و حتی فکس از هدررفت کاغذ جلوگیری کنند.

هنگامی که یک نامه الکترونیکی دریافت می کنید به جای آنکه آن را چاپ کنید و به همکارتان بدهید نامه را برای او هم ارسال کنید. به جای اینکه یک صفحه اینترنتی را چاپ کنید و به دیگران بدهید آدرس آن صفحه یا سایت را برای آنها ارسال کنید. جای تاسف است که دیده می شود در بسیاری از موارد یک کارمند یک صفحه را چاپ می کند و سپس آن را از طریق فکس برای دیگران ارسال می کند. اگر هم می خواهید چیزی را فکس کنید به جای اینکه مطلب را چاپ کنید به کنار دستگاه فکس بروید و آن را ارسال کنید از سرویس های ایمیل به فکس استفاده کنید. ارسال نامه الکترونیکی به فکس یا ارسال فکس به ایمیل راهی بسیار مناسب و مقرون به صرفه است.

اگر تاکنون به ارزش چاپگرهای چندکاره پی نبرده اید بهتر است با آنها آشنا شوید. بعضی از چاپگرها علاوه بر چاپ، فکس و اسکن می کند و کپی می گیرد. این دستگاه چند کاربرد دارد و فضای کمی هم اشغال می کند.

عکس های تمام رنگی و کاتالوگ های کاغذی بسیار هزینه بر هستند و فقط زمانی باید ارسال شوند که حتما نیازی به آنها باشد. قبل از اینکه اینگونه مرسوله ها را بفرستید اندکی تامل کنید و اطمینان حاصل کنید کاغذهایی که برای این منظور مورد استفاده قرار می دهید به درد دریافت کننده می خورد و مستقیم به سطل زباله نخواهد رفت. دستمال های کاغذی را با دستمال های پارچه‌ای جایگزین کنید و به جای ظروف کاغذی از ظروف معمولی استفاده کنید. صورتحساب های خود را از طریق اینترنت بپردازید. این کار به شما کمک می کند که در مصرف پاکت، تمبر و چک صرفه جویی کنید.

اگر به خواندن مجلات علاقه دارید. از طریق اینترنت مشترک مجلات شوید. نامه ای به این مجلات بنویسید و بگویید به خاطر جلوگیری از هدررفت کاغذ آنها را به صورت آنلاین بخوانید. به جای اینکه برای یادآوری یادداشت های خود را روی برگه بنویسید آن را روی تلفن همراه خود ذخیره کنید. اگر می خواهید مطالب جلوی چشمتان باشد یک تخته سفید بخرید و آن را در محل کار یا منزل خود نصب کنید. شما می توانید یادداشت های روزمره خود را روی آن یادداشت کنید و سپس پاک کنید. سعی کنید کمتر دستمال کاغذی استفاده کنید. در واقع نیازی به استفاده از آنها نیست. به جای آن، از برگ های لیفی استفاده کنید. حسن این برگه ها این است که می تواند بارها و بارها مورد استفاده قرار گیرد. شما به راحتی می توانید آنها را در داخل ماشین لباسشویی بیندازید و برای مصارف مختلف مانند خشک کردن ظروف؛ تمیز کردن مبلمان و آشپزخانه استفاده کنید. هنگامی که برای خرید البسه یا پارچه می روید به فروشنده اجازه ندهید که آنها را درون کاغذهایی بی مصرف قرار دهد. هنگامی که به یک پیتزافروشی یا ساندویچی می روید با خود ظرف به همراه ببرید. اگر می خواهید غذای خود یا باقیمانده آن را با خود به خانه ببرید درون آن بگذارید و اجازه ندهید غذای شما را در جعبه های کاغذی گذاشته و به شما بدهند.

باور نادرست مردم نسبت به مصرف کاغذ

اما برخی از صاحب نظران و دوستان اهل قلم نیز معتقدند، بین مردم ایران باور نادرستی درباره مصرف کاغذ وجود دارد؛ آنها باور دارند مصرف کاغذ باعث از بین رفتن جنگل ها و آسیب زدن به محیط زیست می شود. این باور چنان فراگیر شده است که حتی تعدادی از دانش آموختگانِ دوست دارِ طبیعت، کتاب و نشریه نمی خرند و آن را در فضای مجازی می جویند و گاهی اوقات رایگان دانلود می کنند! در حالی که بخش عمده ای از کاغذ برای چاپ کتاب و روزنامه و مجله از چوب جنگل های صنعتی و مصنوعی به شکل کاشت نهال در زمین های بارور و زراعت چوب که باعث افزایش تعداد درختان جهان می شود، و بخشی دیگر (حدود 40 درصد) با استفاده از محصولات جانبی کشاورزی مانند ساقه پنبه و باگاسِ تولید شده در کارخانه های نیشکر تهیه می شود. بخشی از کاغذ مورد نیاز ایران نیز از کره جنوبی و سوئد وارد می شود.

این در حالی است که روزانه سه هزار تُن زغال برای قلیان در ایران مصرف می شود (دویست تُن در تهران با گردش مالی دو میلیارد تومان است) که برای تهیه آن به طور متوسط 9هزار تُن چوب استفاده می شود. اگر میانگین وزن درختان را هزار کیلوگرم حساب کنیم، روزانه 9هزار درخت دود می شود و به هوا می رود. اما این همه درد نیست، به همین میزان و شاید بیشتر زغال برای منقل (کباب و غیره) مصرف می شود؛ یعنی 18 هزار درخت، هرچند بخشی از آن ها خشک و فرسوده اند، و با این خشکسالی که ایران را فراگرفته هر سال از وسعت جنگل های مان کاسته و باغ منقل داران و قلیان داران آباد می شود.

بر اساس آمار رسمی سایت «خانه کتاب»، در سه ماه آخر سال 1396 در مجموع 31 میلیون جلد کتاب در ایران چاپ شده است؛ یعنی روزانه حدود 345هزار جلد. اگر وزن متوسط کتاب ها را یک کیلوگرم حساب کنیم، روزانه 345 تُن کاغذ برای چاپ کتاب مصرف می شود؛ در کنار هم قرار دادن این رقم ها نشان دهنده ی عمق فاجعه ی زیست محیطی و زیان های جسمانی ست؛ مصرف روزانه شش هزار تُن زغال از چوب جنگل‌های ایران که قابل بازیافت هم نیست، در برابر 345 تُن کاغذ برای چاپ کتاب که 80 درصد آن از خارج کشور وارد می شود!

و اما سخن پایانی

جدا از این دو دیدگاه، وضعیت محیط زیست کشور چندان حال خوشایندی ندارد و فرهنگ مصرف بهینه کاغذ( خواه چوب مصنوعی یا طبیعی) باید در بین مردم به ویژه در آستانه بازگشایی مدارس در بین کودکان و نوجوانان نهادینه شود.

هرچند فرهنگ سازی صرفه جویی مصرف کاغذ و تفکیک کاغذ از زباله تاثیرگذار است اما یک دست صدا ندارد و حمایت بیشتر از سازمان های مردم نهاد را می طلبد. امید است با اجرای برنامه‌های فرهنگی در مهد کودک ها و مدارس ابتدایی و با کمک سازمان های مردمی، فرهنگ درست مصرف بهینه کاغذ در نزد مردم ایران به درستی نهادینه شود.

 

No tags for this post.