مطالعه روند تحقیقات علمی در اتحادیه اروپا

تجزیه‌وتحلیل نشریات نیچر ایندکس (Nature Index) در سراسر جهان نشان می‌دهد که کشورهای کوچک‌تر اروپایی به همکاری‌های منطقه‌ای بیشتر به نسبت تعاملات داخلی تکیه می‌کنند. درواقع این کشورها نسبت به همتایان بزرگ‌ترشان به همکاری منطقه‌ای برای تولید تحقیقات علمی باکیفیت بالا راغب‌تر هستند. برای نمونه می‌توان گفت، چهار کشور از پنج کشور برتر اتحادیه اروپا در نشریات نیچر ایندکس، آلمان، انگلستان، ایتالیا و اسپانیا، با مؤسسات دیگر کشورهای اتحادیه اروپا در تحقیقات علمی به همکاری می‌پردازند و مقالات علمی را در نشریات و مجلات شاخص دنبال می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، می‌توان گفت نسبت همکاری داخلی و منطقه‌ای آن‌ها تقریباً یک‌به‌یک است.

قابل‌توجه است که پایین آمدن میزان همکاری های بین المللی یک کشور اروپائی به‌شدت در مجموعه کل مطالعات و پژوهش‌های علمی آن اثر خواهد گذاشت چراکه این اتحادیه علمی به همکاری با سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا وابسته است.

قابل‌توجه است که پایین آمدن میزان همکاری های بین المللی یک کشور اروپائی به‌شدت در مجموعه کل مطالعات و پژوهش‌های علمی آن اثر خواهد گذاشت چراکه این اتحادیه علمی به همکاری با سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا وابسته است. مؤسسات علمی رومانی، کرواسی، اسلواکی و لیتوانی نسبت به مؤسسات دیگر در اتحادیه اروپا، شش برابر بیشتر با سایر مؤسسات همکاری دارند. همکاری داخلی اتحادیه اروپا بیشتر برای کشورهایی مانند لوکزامبورگ و مالت است.

باید ذکر کرد که نشریات نیچر ایندکس از وابستگی‌های تحقیقاتی در مقالات منتشرشده در ۸۲ مجله علمی برتر جهان که توسط گروهی از کارشناسان انتخاب‌شده است، پیروی می‌کنند. معیار جدید و منحصربه‌فرد این مجموعه نشریات، امتیاز همکاری چندجانبه (MCS)، همکاری در میان مؤسسات مختلف در این شاخص را اندازه‌گیری کرده و خروجی مشترک بین چندین موسسه اصلی را می‌سنجد. امتیاز همکاری چندجانبه (MCS) همچنین می‌تواند همکاری در داخل و بین گروه‌های مؤسسات را تعریف کند که توسط یک کشور یا یک منطقه تعریف می‌شود.

قابل‌توجه است، درحالی‌که کشور انگلستان در ماه ژوئن سال ۲۰۱۶ میلادی از عضویت در اتحادیه اروپا کناره‌گیری کرده به نظر می‌رسید که تلاش علمی مشترک اتحادیه‌ها از بین برود اما نمی‌توان نتیجه گرفت که این کشور از بین چهره‌های همکاری با نشریات نیچر ایندکس نیز حذف شود.

لازم به توضیح است که همکاری در مقالات منتشرشده در نشریات تحت پوشش نیچر ایندکس (Nature Index) در سال ۲۰۱۵ میلادی در اوج قرارگرفته و در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷، در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا و بین کشورهای اروپایی و سایر نقاط جهان، کاهش پیدا کرد.

به اعتقاد گریم رید (Graeme Reid) رئیس رشته سیاست‌های علمی و تحقیقاتی دانشگاه کالج لندن (University College, London)، هنوز خیلی زود است که در سال ۲۰۱۷ میلادی اثرات اقتصادی Brexit در جریان رفراندوم عضویت انگلستان در اتحادیه اروپا، بر حرکات انتشارات مختلف نشان داده شود.

امتیاز همکاری چندجانبه (MCS) برای همکاری بین مرزی در کشورهای اتحادیه اروپا بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ به میزان ۵٫۴ درصد کاهش پیداکرده که بیشتر از کاهش ۳ درصدی این امتیاز بین کشورهای اروپایی و کشورهای غیراروپایی بوده است. در طول همان دوره، تولید ناخالص اتحادیه اروپا در نشریات نیچر ایندکس با اندازه کسری (FC) با ۷/۳ درصد کاهش پیدا کرد. این موضوع نشان می‌دهد که میزان کاهش در مقالات غیرمشترک، بالاتر از مقالات مشارکتی است. لازم به توضیح است که FC نمره‌ای است که به مؤسسات بر اساس مشارکت نویسندگان وابسته به مقالات فردی اختصاص داده می‌شود، هر سهم نویسنده به‌صورت برابر و حداکثر FC از یک برای هر مقاله است.

جالب است که در میان ده کشور تحت همکاری امتیاز همکاری چندجانبه (MCS) در داخل اتحادیه اروپا، اسپانیا با کاهش ۱۰٫۲ درصدی از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷، بیشترین افت همکاری با مؤسسات دیگر مناطق اتحادیه اروپا را به خود اختصاص داده است و در ادامه، کشورهای دانمارک با کاهش ۹٫۶ درصدی و انگلستان با کاهش ۸٫۳ درصدی قرار می‌گیرند. کشورهایی مانند اتریش، بلژیک و سوئد، بیشترین همکاری بین‌المللی درزمینهٔ تحقیقات علمی باکیفیت بالا در اتحادیه اروپا را داشته‌اند و در طول مدت مشابه، این همکاری خود را افزایش داده‌اند.

بر اساس یک گزارش در سال ۲۰۱۷ میلادی که توسط آکادمی ملی انگلیس ارائه‌شده است، اتحادیه اروپا سالانه حدود ۱. 1 میلیارد یورو (۱٫۲۸ میلیارد دلار) بودجه به تحقیقات بریتانیا اختصاص می‌داده که حدود ۵ درصد از هزینه‌های ناخالص داخلی انگلستان درزمینهٔ تحقیق و توسعه را دربرمی گرفت. این مسئله نشان می‌دهد حدود ۱۲ درصد کل درآمدهای مؤسسات آموزش عالی انگلستان از کمک‌های تحقیق و قرارداد تأمین می‌شود. قابل‌توجه است که برخی از شاخه‌های علمی انگلستان به‌شدت وابسته به درآمد پژوهش اتحادیه اروپا، ازجمله باستان‌شناسی (۳۸٪)، سیستم‌های فن‌آوری اطلاعات (۳۰٪) و شیمی (۲۳٪) هستند.

لازم به ذکر است که در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا پنج کشور همکاری کننده امتیاز همکاری چندجانبه (MCS) کشور فرانسه بالا بوده است و نهادهای آن تمایل بیشتری برای همکاری مضاعف با یکدیگر نسبت به نهادهای دیگر در اتحادیه اروپا داشته‌اند.

مرکز تحقیقات علمی فرانسه (CNRS)، بیش از هر موسسه دیگری در اتحادیه اروپا همکاری می‌کند، اما بیشتر این همکاری داخلی است. جامعه ماکس پلانک (Max Planck Society) آلمان بالاترین نمره را برای همکاری با سایر مؤسسات کشورهای اتحادیه اروپا و مؤسسات خارج از اتحادیه اروپا به دست آورده است.

ترجمه: فاطمه کردی

منبع: natureindex

No tags for this post.