راه را با سامانه های موقعیت‌یابی ساخت کشور پیدا کنیم
سامانه‌های موقعیت‌یابی و خدمات آنها در آینده به صنعتی تبدیل خواهند شد که گریزی از آنها نخواهد بود. هوشمندی مسئولین در سیاست‌گذاری برای توسعه این فناوری در کشور نه تنها خطر وابستگی را از کشور دور می‌کند بلکه می‌تواند ما را در درآمدهای هنگفت آینده این صنعت سهیم کند. سیاستی که بر مبنای توسعه خدمات موقعیت‌یابی است هر چند از سویی به بهبود کیفیت زندگی مردم می‌انجامد اما از سویی دیگر کشور را بیش از پیش وابسته خدمات و تجهیزات خارجی کرده و پول بیشتری را از کشور خارج می‌کند.
همچنین باید پذیرفت که بومی کردن تمام فناوری‌ها، هر چند در توان فنی کشور باشد امری منطقی و اقتصادی نیست. در این میان سرمایه‌گذاری و مشارکت با کشورهای خارجی در توسعه زیرساخت‌های این صنعت راهی است که می‌تواند در آینده کشور را در درآمدهای این صنعت سهیم کند. این راهی است که عربستان با گالیله می‌پیماید.
کاربردهای وسیع فناوری‌های موقعیت‌یابی و زمان‌سنجی در زمینه‌های علوم زمین‌شناسی، هواشناسی، پیش‌بینی پدیده‌های طبیعی، بررسی انتشار امواج الکترومغناطیسی و ایجاد ظرفیت‌های جدید در حوزه حمل‌ونقل به ویژه در بخش هوایی و دریایی حاکی از اهمیت این فناوری در کشور است.
البته ایران نیز در حال مشارکت با اپسکو است؛ اما تصور نمی‌رود مشارکت در توسعه خدمات که محور پروژه بین‌‌المللی فعلی ایران است، سرمایه‌گذاری باشد که ما را در زیرساخت‌های اصلی موقعیت‌یابی جهانی در آینده سهیم کند. با وجود آنکه دولت اعلام کرده که از حرکت برای کسب فناوری‌های موقعیت‌یابی حمایت می‌کند اما بی‌تفاوتی نسبت به این فناوری‌ها و عدم برخورداری از یک برنامه راهبردی در این زمینه مشهود است. جهان در حال پی ریزی بسترهای آینده صنعتی بزرگ است که اقتصاد، امنیت و قدرت ملی کشورها را تحت تأثیر خود قرا خواهد داد. در چنین مقطعی مشارکت هشیارانه ما در روند جهانی بسیار مهم است چرا که در آینده تنها کسانی از این سفره گسترده بهره‌مند خواهند شد که در تهیه آن سرمایه‌گذاری کنند.
موقعیت‌یابی، یک فناوری راهبردی
سامانه‌های موقعیت‌یابی که مشهورترین آنها سامانه فضا پایه موقعیت‌یابی جهانی آمریکا یا جی پی اس است، فناوری‌هایی راهبردی محسوب می‌شوند که خدمات آنها در بخش‌های نظامی و غیرنظامی اهمیت بسیاری در اقتصاد و امنیت ملی می‌گذارد. این سامانه‌ها در هدایت سلاح‌های مرگبار هدایت‌شونده و نیز یگان‌های نظامی نقش به سزایی دارند. به گونه‌ای که یکی از عوامل مهم برتری آمریکا در برابر ژاپن در جنگ جهانی دوم را دانش و فناوری موقعیت‌یابی پیشرفته‌ای می‌دانند که در اختیار آمریکا بود و ژاپن از آن بهره‌ای نداشت. در جنگ عراق هم جنگ ناوبری، در پشت صحنه جبهه‌های نبرد در جریان بود. درحالی‌که عراقی‌ها تصور می‌کردند، با سامانه‌های روسی اختلال در جی پی اس کاری از پیش می‌برند، آمریکایی‌ها از سیستم‌های ترکیبی موقعیت‌یابی برای خنثی کردن تدابیر دشمن بهره می‌بردند. فناوری‌های زمان‌سنجی نیز که ارتباط تنگاتنگی با موقعیت‌یابی فضایی دارند، در بخش‌های مختلفی کاربرد دارند. یکی از مهم‌ترین این کاربردها نقش بسیار مهمی است که در شبکه توزیع برق بر عهده دارند. وابستگی به فناوری‌های بیگانگان در این زمینه نیز می‌تواند امنیت کشورها را به خطر بیندازد.
توسعه سامانه‌های موقعیت یابی
سامانه‌های اولیه موقعیت‌یابی که در جنگ جهانی دوم توسعه پیدا کردند، مبتنی بر آنتن‌های زمینی بودند که به آنها سامانه‌های زمین‌پایه گفته می‌شود. درحالی‌که هنوز از این‌گونه سامانه‌ها استفاده گسترده‌ای می‌شود اما امروزه سامانه‌های فضا پایه مانند جی پی اس مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. سامانه‌های فضا پایه، بستر ارائه خدمات تجاری بسیاری شده‌اند که به سرعت در حال پیشرفت است و بیم آن می‌رود کشورهای کاهل در دستیابی به فناوری‌های مربوطه در آینده‌ای نزدیک زیر سلطه کشورهای پیشگام در این زمینه قرار گیرند.
موقعیت‌یابی و خدماتش
در حال حاضر میلیون‌ها کاربر گوشی‌های هوشمند در جهان از خدمات مختلف مبتنی بر مکان استفاده می‌کنند. این خدمات تنها بر بستر موقعیت‌یابی ماهواره‌ای امکان‌پذیر است. مسیریابی و بهبود ایمنی حمل‌ونقل جاده‌ای و هوایی یکی از کاربردهای روزمره‌ای است که همه با آن آشنایی دارند. اگر به جی پی اس‌های خارجی که پلیس ایران، استفاده از آنها را در اتوبوس‌ها و کامیون‌ها اجباری کرده نگاهی بیندازیم پی به نفوذ روزافزون این فناوری در زندگی روزمره خود می‌بریم. خدمات مبتنی بر موقعیت‌یابی ماهواره‌ای چنان در حال گسترش هستند که تا سال ۲۰۲۰ رقمی معادل ۶۰ میلیارد دلار را در جیب صاحبان این فناوری‌ها جابجا خواهند کرد. بنا بر پیش‌بینی‌ها ۵۴ درصد از این پول در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای خرج خواهد شد. از طرفی، خدمات مبتنی بر مکان نیز که بیشتر آنها توسط گوشی‌های هوشمند ارائه خواهند شد، بیش از ۴۰ درصد دیگر بازار خدمات فناوری‌های موقعیت‌یابی را از آن خود خواهند کرد. موقعیت‌یابی به سرعت در حال تبدیل شدن به یک صنعت پر سود است. بر اساس آمار، بازار خدمات و تجهیزات مربوط به این صنعت در چهار سال گذشته به طور میانگین از رشد سالانه۲۵ درصدی برخوردار بوده است. همین امر باعث شده تا کشورهای توانمند، برای رسیدن به این کاروان شتاب کنند.
جی‌پی‌اس و رقیبان
سامانه جی پی اس از سال ۱۹۹۵ عملیاتی شد و تا سال ۲۰۱۴ بستر خدمات موقعیت‌یابی فضایی تنها در اختیار این سامانه آمریکایی و گلوناس روسیه بود. اما چین نیز به تازگی وارد این میدان شده و قصد دارد تا سال ۲۰۲۰ سامانه موقعیت‌یابی خود به نام بیدو را جهانی کند. این سامانه هم‌اکنون به صورت منطقه‌ای خدمات خود را ارائه می‌کند. چین در ابتدا با بودجه‌ای ۴ میلیارد دلاری در توسعه گالیله مشارکت کرد اما پس از مدتی به دنبال توسعه سامانه موقعیت‌یابی ماهواره‌ای خود رفت. هند نیز بودجه‌ای ۲۲۷ میلیون دلاری را برای توسعه سامانه موقعیت‌یابی ماهواره‌ای خود در نظر گرفته است. هزینه پایین سامانه موقعیت‌یابی این کشور به دلیل استفاده از ماهواره‌های کمتر و عملکرد منطقه‌ای این سامانه است. هند تا کنون ۲ ماهواره از هفت ماهواره سامانه موقعیت‌یابی فضایی خود را در مدار قرار داده است. فرانسه و ژاپن نیز برنامه‌هایی را برای توسعه سامانه موقعیت‌یابی منطقه‌ای خود دنبال می‌کنند. اما بزرگ‌ترین رقیب جی پی اس، سامانه موقعیت‌یابی جهانی گالیله خواهد بود. هر چند گالیله متعلق به اتحادیه اروپا هست اما عربستان و رژیم صهیونیستی نیز در لیست سرمایه‌گذاران این سامانه به چشم می‌خورند. گالیله بر خلاف جی پی اس یک سامانه کاملاً غیرنظامی است و به ارائه ۵ سرویس اصلی می‌پردازد که تنها ۲ سرویس رایگان برای آن پیش‌بینی‌شده است. بدین ترتیب پیش‌بینی می‌شود کشورهایی چون ایران در آینده باید هزینه هنگفتی را بابت استفاده از خدمات و تجهیزات موقعیت‌یابی بپردازند. هزینه‌ای که هم‌اکنون نیز مقدار آن چندان بی‌اهمیت نیست.
اجبار استفاده از گلوناس در کنار جی‌پی‌اس در تلفن‌های همراه در روسیه
تلفن‌های همراهی که تنها از سیستم جی‌پی‌اس استفاده کنند در روسه غیرقانونی خواهند شد. در مورد تلفن‌هایی که به این کشور وارد می‌شوند، این تلفن‌ها نیز باید از سیستم ناوبری ماهواره‌ای گلوناس پشتیبانی کنند. روسیه قصد دارد با اجباری کردن سیستم گلوناس در قلمرو خود باعث استفاده هر چه بیشتر از این سامانه و توسعه نرم‌افزارهای مرتبط با این سیستم شود.
موقعیت یابی چینی
چین برنامه‌ریزی کرده است که سیستم موقعیت‌یابی فضایی بومی خود با نام بیدو را تا سال ۲۰۲۰ توسعه داده و دقت آن‌را به حدود سانتی‌متر برساند. در حال حاضر این سیستم دارای خطای حداقل ۵ متری را در آزمایشات نشان داده است و قصد دارد که با بهبود بیشتر دقت این سیستم در حد سانتی‌متر با سیستم ناوبری آمریکا (جی پی اس) رقابت کند. این سیستم ناوبری در حال حاضر سرویس‌های دقیق و پایداری را برای کاربران آسیا-اقیانوسیه فراهم می‌کند. از آنجایی که مدت زیادی از این سیستم نمی‌گذرد، برخی کشورهای آسیایی به دنبال استفاده از این سیستم ناوبری هستند. بیدو در چین به معنی دب اکبر است. این سیستم چینی در حال حاضر ۱۶ ماهواره در حال سرویس‌دهی دارد و سعی دارد که تعداد آن را به ۳۰ فروند تا سال ۲۰۲۰ برساند. بر طبق ارزیابی‌های آزمایشی، دقت در پکن، ژنگزو، ایکسی‌آن و ارومکی در مرکز و شمال چین حدود ۷ متر است و دقت در کشورهای آسیایی ارتفاع پایین به حدود ۵ متر می‌رسد. با افزایش تعداد ایستگاه‌های زمینی بیدو به حدود ۱۱ ایستگاه به بهبود دقت موقعیت‌یابی بیدو کمک می‌کند و انتظار می‌رود که خطای ۱۰ متری به حدود چند سانتی‌متر و حتی چند میلی‌متر کاهش یابد. که این دقت شبیه و حتی بهتر از سیستم جی پی اس آمریکا است. متخصصان معتقدند که با افزودن دو ایستگاه زمینی، چین قادر است دقت سیستم ناوبری بیدو را تا حدود ۵۰ سانتی‌متر کاهش دهد. ساخت این دو ایستگاه در شانگهای، سرویس‌های موقعیت‌یابی مخصوصا برای وسایل تلفن همراه فراهم می‌آورد که قادر است کل شهر را پوشش دهد. بیدو تنها سیستم ناوبری است که سرویس‌های ارتباط از راه دور عرضه می‌کند. این بدان معناست که صرفنظر از اطلاعات مکانی و زمانی که در اختیار کاربران قرار می‌گیرد، کاربران می‌توانند از طریق پیام‌های متنی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. چین سعی دارد دیگر کشورهای آسیایی را تشویق کند که با استفاده از سیستم بیدو از سرویس‌های مجانی آن بهره ببرند. در حال حاضر ایستگاه‌های زمینی در پاکستان برای بهبود سرویس‌ها در حال ساخت است و تایلند قرار است از سرویس پیش‌بینی بلایای طبیعی این سیستم بهره ببرد.
چین میلیاردها یوآن برای توسعه و ساخت سیستم بیدو سرمایه‌گذاری کرده است. در طی عملیات‌های آزمایشی، بیش از یکصد هزار وسیله در نه استان و شهرهای اطراف آن از سیستم بیدو استفاده کردند.
چین اولین ماهواره سیستم بیدو را در سال ۲۰۰۰ میلادی پرتاب کرد و نسخه اولیه سیستم برای کنترل ترافیک، پیش‌بینی وضع هوا و کاهش بلایای طبیعی در سال ۲۰۰۳ میلادی مورد استفاده قرار گرفت. بیش از ۱۰۰۰ ترمینال بیدو بعد از زلزله سی‌چوآن در سال ۲۰۰۸ میلادی برای جمع‌آوری اطلاعات از منطقه زلزله زده مورد استفاده قرار گرفت. این سیستم همچنین در طی بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ پکن و نمایشگاه شانگهای ۲۰۱۰ برای بررسی اختلالات ترافیکی و نظارت استفاده شد.
No tags for this post.
