شیمیدانان ایرانی همگام با دنیا در حرکت هستند

 اساتید دوره کارشناسی خود در دانشگاه شهید باهنر کرمان را دلیل پایداری در رشته ای می داند که حالا در آن رشته، یکی از معتبرترین جایزه های این حوزه را کسب کرده است.

دکتر ماندانا امیری ،عضو هیات علمی گروه شیمی دانشگاه محقق اردبیلی است که موفق به کسب جایزه راجر تیلور شده،این جایزه سالانه از سوی گروه کربن بریتانیا به یادبود پرفسور راجر تیلور به محقق جوانی که در زمینه کربن تحقیقات ارزشمندی داشته باشد،اعطا می شود.

به همین دلیل به سراغ وی رفته ایم که بیشتر با این محقق جوان کشورمان آشنا شویم.

خانم دکتر از دوران مدرسه برایمان بگویید؟

در دبیرستان دولتی شهر رفسنجان در رشته علوم تجربی تحصیل کردم و در سال 1374 پس از دریافت دیپلم وارد رشته شیمی دانشگاه شهید باهنر کرمان شدم.

چه شد که  وارد رشته علوم تجربی و شیمی شدید؟

در دوران ما جو حاکم به این شکل بود که دانش آموزان خوب وارد رشته های ریاضی و علوم تجربی می شدند. شخصا به درس شیمی علاقه داشتم و بیشترین درصد کنکور را هم بعد از ادبیات، شیمی زدم.

در کنکور 6 انتخاب اولم داروسازی بود و بعد از آن رشته شیمی دانشگاه کرمان را انتخاب کردم. روزی که نتایج کنکور سراسری آمد و معلوم شد که شیمی قبول شدم،گریه کردم اما الان که اینجا هستم خیلی خوشحالم که داروسازی قبول نشدم، چون احساس می کنم که زندگی ام خیلی تغییر کرده است. یک شیمیست، علاوه بر اینکه قادر هست دارو بسازد، مطالعات عمیقی در سایر زمینه­ها دارد که منجر به تغییر نگرش او در زندگی و کار علمی می­شود.

از  مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه بگویید؟

سال 1378 از مقطع کارشناسی رشته شیمی دانشگاه شهید باهنرکرمان فارغ التحصیل شدم. در دانشگاه جزء دانشجویان ممتاز بودم و اساتید بسیار خوبی هم داشتم؛ حتی یکی از دلایلی که باعث شد رشته شیمی را ادامه دهم و آن را دوست داشته باشم اساتید بسیار خوبی بود که در دوره کارشناسی دانشگاه کرمان داشتم.

در کنکور کارشناسی ارشد سال 79 با کسب رتبه 7 وارد رشته شیمی تجزیه دانشگاه صنعتی شربف شدم و پایان نامه کارشناسی ارشدم زیر نظر پروفسور مهدی جلالی هروی یکی از بهترین اساتید از نظر علمی، اخلاقی و شخصیتی گذراندم و جزوی از شخصیت اجتماعی و علمی خود را مدیون ایشان هستم.

در پایان نامه کارشناسی ارشد چه موضوعی را پیگیری کردید؟

موضوع اصلی پایان نامه کارشناسی ارشدم مدل سازی برخی داروهای بیماری دیابت با استفاده از روش­های کمومتریکس مثل شبکه­های عصبی مصنوعی بود. این داروها اثر مهارکنندگی بر روی آنزیم آلدوز ردوکتاز دارند. اثر مهارکنندگی داروها مدلسازی شد و با مدل پیشنهادی، بهترین ساختارها معرفی شدند. 

دوره دکتری و موضوع رساله تان چطور بود؟

در سال 1382 موفق به ورود به دوره دکتری دانشگاه صنعتی شریف شدم و رساله دکتریم را زیر نظر پروفسور سعید شاهرخیان که از متخصصان توانمند در زمینه­ حسگرهای الکتروشیمیایی هستند انجام دادم.در این مقطع تمرکزم بر روی طراحی و ساخت سنسورهای الکتروشیمیایی بر پایه نانوساختارهای کربن بود که در سال 1386 با حمایت­های استاد راهنمای بزرگوارم از پایان­نامه خود دفاع کردم.

البته سال آخر دوره دکتری را برای فرصت مطالعاتی به دانشگاه بس(Bath) در جنوب غرب انگلستان رفتم و زیر نظر پروفسور فرانک مارکن(Frank Marken) کار کردم و دریچه جدیدی از زندگی علمی روی من باز شد. آقای مارکن هم از نظر علمی و هم به لحاظ اخلاقی فوق العاده بود چراکه به شدت دانشجو را حمایت می کرد و آرامش بسیار زیادی در آزمایشگاهش حاکم بود، به نوعی دست به آچار هم بود به طوریکه هر لحظه که به مشکلی برخورد می کردید، بلافاصله برای کمک می آمد و نظر دانشجو برایش بسیار با اهمیت بود.

نتیجه پایان­نامه دکترای بنده، 6 مقاله ISI است که دو مورد از آن­ها الکتروسنتز ترکیبات آلی است و 4 مورد دیگر، تعیین مقادیر کم مواد دارویی و زیست­محیطی با استفاده از الکترودهای اصلاح شده شیمیایی بر پایه نانوساختارها و کمپلکس­های شیف­باز می­باشد.

تحقیقاتی که از دوره دکتری تاکنون انجام داده­اید در چه زمینه هایی بوده است؟

از ابتدای دوره دکتری شیمی تاکنون حدود 12 سال است که روی نانوساختارهای کربنی و کاربرد آنها در حسگرهای الکتروشیمیایی برای اندازه گیری مواد بیولوژیکی، دارویی و زیست محیطی تحقیقات می کنم .نانوساختارهای کربنی شامل نانو ذرات کربنی، نانوتیوب های کربنی، نانوفیبرها،گرافن ها و غیره هستند. در دوره فرادکترا، از سال 1386 تا 1388، در دانشکده فیزیک دانشگاه شریف با همکاری آقای دکتر مشفق، تحقیقاتی بر روی تولید فتو­الکتروشیمیایی هیدروژن با استفاده از نانوساختارهای اکسید فلزی انجام دادیم.

البته در سه سال اخیر نیز روی عامل دار کردن نانوساختارهای کربنی تحقیقاتی را انجام داده­ایم، به طوریکه یکسری گروه های عاملی بروی این نانوساختارها نشانده تا خواص آنها بهبود یافته و خاصیت های جدیدی به آنها داده شود.هم اکنون توجه زیادی به حسگرهای الکتروشیمیایی می شود چراکه نسبت به سایرحسگرها به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده و کارایی بالاتری دارند.

کاربرد نانوساختارهای عامل دار دقیقا چیست؟

کاربرد این نانوساختارهای عامل دار بسیار زیاد است، از نانوساختارهای کربنی عامل­دار برای انجام برخی از تحقیقات در حوزه ژنتیک کشاورزی، در رشته عمران برای مقاوم سازی بتن، در ساخت کاتالیست­های جدید با کارایی بالا و تهیه حسگرهای الکتروشیمیایی استفاده می­شود. در حیطه زیست محیطی، از این نوع حسگرهای الکتروشیمی به عنوان مثال، برای اندازه­گیری یک گاز آلاینده یا مقدار یک ماده آلاینده در فاضلاب یک کارخانه استفاده می شود. در نهایت حاصل تلاش های بنده در سال های اخیر به انتشار 32 مقاله ISI و حدود 60 مقاله در کنفرانس های ملی و بین المللی منجر شده است.

به نظر شما تحقیقات حوزه شیمی محققان ایرانی در چه سطحی است؟

تحقیقات محققان ایرانی در حوزه شیمی جزء درجه یک ترین تحقیقات در کشور است که در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی صورت می گیرد، چراکه اساتید بسیار خوبی در ایران فعالیت می کنند و پروژه های بسیار خوبی همگام با تحقیقات روز دنیا انجام می شود.

به طور کلی تحقیقات این حوزه در ایران همگام با جهان پیش می رود و اصلا از دانشگاه­های تراز اول دنیا عقب نیستیم و نتایج تحقیقات شیمیدانان کشورمان در بهترین ژورنال های علمی دنیا به چاپ می رسد.

مهمترین مشکلات پیش روی تحقیقات رشته شیمی در ایران چیست؟

نبود تجهیزات آزمایشگاهی یکی از مهمترین مشکلاتی است که اساتید شیمی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی با آن مواجه اند چراکه ابزار دست شیمی دانان ماده و دستگاه است.

دستیابی به مواد شیمیایی و یا دستگاه هایی که به دلیل قیمت بالا و یا به دلیل تحریم ها نمی توانسته وارد کشور شود، دست محققان این حوزه را خیلی لنگ گذاشته است.به طوریکه برای بدست آوردن یک ماده 2 تا 3 ماه باید منتظر بمانید و درنهایت ممکن است هیچ وقت به دست شما نرسد یا دستگاهی که در آزمایشگاه خراب شود، امکان دارد که اصلا  قطعه اش پیدا نشود. به عنوان مثالEDX  دستگاه میکروسکوپ الکترونیکی دانشگاه محقق اردبیلی، ماه ها به دلیل خرابی یک قطعه ارزان قیمت که به دلیل تحریم ها قابل خرید نبوده، بدون استفاده مانده است. مشکل کمبود فضای آزمایشگاهی یکی دیگر از مشکلات شیمیست­ها در حوزه­ی دانشگاهی است. اما خوشبختانه آنقدر توانایی شیمیست های ایرانی بالاست که با وجود این کمبودها فعالیت های شاخص انجام می دهند و از حداقل امکانات بهترین نتیجه را می گیرند.

نکته آخر؟

به امید به اینکه مسئولان ، حمایت خود را از محققان جوان افزایش دهند، صحبت آخرم را با جوانان دانشجو است که وقتی رشته­ای را انتخاب می کنید اگر به آن علاقه دارید، ادامه دهید و زمانیکه تصمیم گرفتید که رشته ای را ادامه دهید، اصلا ناامید نشوید. با داشتن تلاش، پشتکار و توکل به راحتی می توانید در زمینه کارتان پیشرفت کنید. پیشرفت هم تعریف ندارد، اینکه هر لحظه بهتر از 10 دقیقه قبلتان باشید یعنی پیشرفت کرده اید و اینکه فکر کنید در جایگاهی که هستید یک خدمتی به بشریت انجام داده اید، مفهومش موفقیت است.

 

 

 

 

No tags for this post.