پارک‌های صنایع فرهنگی سکویی برای پرش کشور به سمت توسعه
بر اساس نظر کارشناسان و محققان یکی از برجسته‌ترین فناوری‌های بومی ایران که به عنوان میراث بشری ثبت یونسکو رسیده، فناوری ساخت قنات در ایران است که قدمتی چند هزار ساله دارد و مبتنی بر پایداری منابع آب در ایران ابداع شده است.
پدیده‌ای که در نوع خود در جهان بی‌نظیر است؛ در واقع طی هزار سال گذشته ساکنان فلات ایران به کمک احداث قنات‌های مختلف بخش قابل توجهی از آب‌های زیرزمینی را بدون آسیب به ذخایر طبیعی و تخریب خاک جمع‌آوری می‌کردند و از قنات به مثابه یک چشمه طبیعی آب برای مصارف کشاورزی و شرب در اقصی نقاط ایران به‌ویژه در مناطق خشک استفاده می‌شد؛ نمونه‌ای دیگر در این خصوص سازه‌ها و کانال‌های آبی خوزستان است که هزاران سال پیش بر اساس مهندسی آب طراحی شده‌اند و کار آب‌رسانی به اراضی کشاورزی و آب شرب را در آن منطقه انجام می‌داد؛ از طرفی سازه‌های آبی شوشتر به عنوان پیچیده‌ترین سازه مهندسی جهان باستان به ثبت جهانی یونسکو رسیده است.
از دیگر فناوری‌های بومی ایران، می‌توان به آسبادهای (آسیاب بادی) شرق ایران اشاره کرد که متناسب با معماری بوم‌آوری و برای تبدیل انرژی بادهای همیشگی در شرق ایران طراحی و ساخته شدند و امروز کمتر نمونه‌ای از آنها سالم مانده است.
از این نمونه‌ها موارد متعدد دیگری می‌توان مطرح و معرفی کرد که وجود این تنوع در حقیقت اهمیت فناوری‌های بومی و فرهنگی را در گذشته ایران نشان می‌دهد؛ مقوله‌ای که به نظر می‌رسد به دلایل مختلفی مانند فراموش کردن جایگاه فناوری‌های بومی و گرایش زیاد به اجرای تجربیات و تکنولوژی هایی که تناسبی با زیست بوم و جغرافیای ایران نداشته و ندارند، از اولویت مدیریتی کشور ما خارج شده‌اند.
در این راستا، دکتر محمدحسین ایمانی؛ رئیس انجمن علمی مطالعات گردشگری در گفت‌گو با تسنیم موارد مذکور فوق را میراث غیرملموس دانست که جزء میراث معنوی کشورمان است و گفت: آنچه همگان تصور می‌کنند این است که صرفاً میراث‌های مملوس کشور مانند بناهای تاریخی، جاده و پل‌های تاریخی جزء سرمایه‌های تاریخی کشورمان هستند، در حالی که میراث‌های غیر‌مملوس کشور که متعلق به 300 یا 400 سال پیش و حتی قبل از آن هستند ایران را در آن زمان به عنوان کشوری پیشرفته و توسعه‌یافته به جهانیان شناسانده بود که باید گفت تمامی آنها در واقع امروز جزء سرمایه‌های فرهنگی و معنوی ایران به حساب می‌آیند.
وی متذکر شد: متأسفانه امروزه کشور ما با نادیده گرفتن این نعمت بزرگ تحت تاثیر جریان پیشرفت روزافزون تکنولوژی‌های غرب قرار گرفته و در واقع با عدم بومی‌سازی این فناوری‌ها مرتباً در حال الگوبرداری از پیشرفت‌های غربی هستیم که در نهایت باعث می‌شود کشوری مانند ایران علی‌رغم دارا بودن سابقه دیرینه علمی و معرفتی درخشان، امروز بعضاً جزء کشورهای عقب مانده تلقی شود.
به اعتقاد ایمانی گرچه بر اساس مقتضیات زمان حال حاضر شاید به کارگیری قنات جواب‌گوی نیازها و برطرف کردن مشکلات و بحران‌های کم‌آبی نباشد اما دستیابی و استفاده از علم اصول حفر قنات آن هم در کویر قطعاً به نیازهای جغرافیای کشورمان کمک خواهد کرد.
رئیس پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی با اشاره به اینکه مقصود از به‌کارگیری فناوری‌های بومی بازگشت به گذشته نیست، گفت: در حقیقت با اجرایی کردن تجارب گذشته در این زمینه می‌توان ماحصل آن را به شکل فناوری و تکنولوژی‌های جدید که جواب‌گوی نیازهای امروز است مشاهده کرد.
وی وقوع این امر را مصداق تحقق منویات مکرر و مؤکد رهبر معظم انقلاب در زمینه " باز گشت به خویشتن خویش" عنوان کرد.
ایمانی تصریح کرد: این در حالی است که بسیاری از کشورهای پیشرو به‌صورت متمرکز با تکیه بر گذشته خود به سراغ فناوری‌های بومی و فرهنگی خود رفته و مبتنی بر توسعه و معرفی آنها فرصت‌های زیادی برای رشد اقتصاد و حرکت به سوی توسعه پایدار برای خود فراهم آورده‌اند اما متأسفانه علی‌رغم اینکه ایران ظرفیتی بزرگ در زمینه فناوری‌های بومی و فرهنگی داشته است امروزه این ظرفیت ممتاز در مدیریت اجرایی و برنامه‌ریزی بدست فراموشی سپرده شده است تا جایی‌که در متن سند توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم ایران مصوب تیر ماه سال 1400 جای خالی جایگاه "میراث فرهنگی ناملموس و فناوری‌های بومی و کهن این سرزمین" شدیداً احساس می‌شود.
وی افزود: بنابراین درصد آن برآمدیم که با ایجاد پارک‌های علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی از آنها به‌عنوان سکویی برای پرتاب کشور به سمت پیشرفت و توسعه هر چه بیشتر بر پایه علوم انسانی و ظرفیت‌های فرهنگی و هنری جامعه استفاده کنیم چراکه در زمان گذشته که علوم انسانی مبنا و اصول سایر علوم بود و علمایی که پایه‌گذار علوم جدید بودند در واقع از سرآمدان و دانشمندان بنام علوم انسانی بودند، کشور ما کشوری پیشرفته و توسعه‌یافته به حساب می‌آمد اما امروزه با ایجاد نگاه سطحی و غیر‌عمیق در جامعه به رشته علوم انسانی که عمده آن نیز ناشی از عملکرد نامناسب وزارت در آموزش و پرورش در این خصوص است، موجبات ایجاد فرهنگ نادرست بی‌ارزش بودن علوم انسانی فراهم شده است، تا جایی که که باید گفت در گذار تورق کتاب‌های درسی و منابع درسی آموزش و پرورش، دانش‌آموزان با چیزی بیشتر از یادبود و صرف نام بردن از نام چند دانشمند مواجه نمی‌شوند!
رئیس انجمن علمی مطالعات گردشگری یادآور شد: بر همین اساس فردی که در محیط آموزشی دبیرستان و سپس دانشگاه سیر شخصیتی خود را بدون فرا گرفتن و آشنایی با امتیازات فرهنگی گذشته خود، تکمیل کند با خواندن یک مقاله علمی یا با مشاهده آماری از کشورهای دیگر آنچه ناخود‌آگاه به ذهن وی متبادر خواهد شد این است که کشورش از لحاظ توسعه، عقب افتاده است در حالی که این موضوع همان‌گونه که بیان شد حقیقت نداشته و در واقع درخت از ریشه اشکال دارد.
ایمانی متذکر شد: تمام این صحبت‌ها در حالی است که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، پیشرفت تکنولوژی‌های خود را در تمامی رشته‌ها بر پایه علوم انسانی خود طرح‌ریزی می‌کنند و اساس این فرهنگ به‌جا در واقع از آموزش و پرورش آن کشور شروع می‌شود؛ اما در کشور ما بسی راهی طولانی برای رسیدن به این مهم در بستر آموزش و پرورش وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: برای فرهنگ‌سازی این جریان، همت دستگاهای مسوول مانند وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری و از همه مهم‌تر آموزش و پرورش لازم است تا به فضل الهی گشایشی صورت گرفته و بخشی از چالش‌های سرزمینی ایران برطرف شود.
No tags for this post.
