چالش های جهانی تولید برنج

هندوستان سرزمین کاشت برنج و تنوع این محصول کشاورزی است. این ماده غذائی را می توان اصلی ترین بخش الگوی تغذیه بیش از 60 درصد این مردم محسوب کرد. تا 50 سال پیش بیش از 100 هزار گونه مختلف برنج در هندوستان کاشته و تولید می شد که این محصولات شامل تنوع خیره کننده در طعم و مزه، ارزش های تغذیه ای، مقاومت در برابر آفت ها و به ویژه متناسب با  تغییرات آب و هوایی و بلایای طبیعی وسازگاری با طیف وسیعی از شرایط بودند.

امروزه این سوال مطرح می شود که آیا هندوستان با تاکید بر تولید برنج های خاص به سمت افزایش خطر مواجه با کم آبی و استفاده گسترده از منابع آبی خود پیش رفته و کشاورزان را به سمت نابودی سوق داده و با افزایش هر چه بیشتر تولید این محصول، گونه های متنوع بومی را نابود خواهد کرد؟

امروزه متاسفانه بخش مهمی از این تنوع زیستی از بین رفته و قابل بازگشت نیست زیرا کشاورزان و تولید کنندگان محصولات کشاورزی، تحت فشار شدیدی برای تولید بیشتر و با کیفیت تر و کاشت محصولات پیوندی هستند که توسط دولت تشویق شده و امروزه بیش از 80 درصد محصولات برنج این کشور را شامل می شود.

منطقه کوراپوت (Koraput) در ایالت اودیشا (Odisha) واقع در شرق هندوستان از دیرباز و به طور تاریخی یکی از اصلی ترین مناطق دارای تنوع در محصولات برنج شناخته می شد. مطالعات و آمارهای رسمی که در دهه 1950 میلادی صورت گرفت، حاکی از وجود و کاشت بیش از یک هزار و 700 گونه مختلف برنج در این منطقه بوده و در حال حاضر، بیش از 1400 کشاورز در منطقه در این منطقه، هسته  یک جنبش جدید را تشکیل داده اند که هدف آن محافظت از آن چه که این ثروت ژنتیکی باقی مانده ؛ اعلام شده است. بخش عمده ای از این تلاش توسط یک تیم کوچک حفاظتی؛ تحت هدایت دکتر دبال دب (Debal Deb) متخصص زیست شناس انجام شده است. گفتنی است امروزه در بانک ژنتیکی دکتر دب حدود 200 نوع از برنج های مختلف جمع آوری و شناسائی شده، از منطقه کوراپوت به دست آمده است زیرا کشاورزان و بومیان این منطقه حاضر به ترک روش های سنتی و بذرهای بومی خود نشده و اقبال چندانی به دانه های مدرن و گونه های اصلاح شده نشان نداده اند. از سوی دیگر دکتر دب نیز با این کشاورزان جلسات متعددی برگذار کرده و از آن ها خواسته است که با توسعه کشت این دانه های بومی و بذرهایی که اجداد این کشاورزان برای قرن ها از آن ها استفاده کرده اند، از انقراض و نابودی آن ها جلوگیری کند.

تعدادی از کشاورزان اهداف اقتصادی را برای رها کردن نژادها و گونه های بومی منطقه، که به عنوان «دسی دهان» (desi dhaan)  نامیده می شوند، به عنوان نقطه مخالف با ترکیب مدرن، «سرکاری داهان» (Sarkari dhaan) ، به معنای ، برنج دولتی مطرح می کنند. یکی از این کشاورزان اعتقاد دارد: «ما باید برای خرید بذر برنج های دولتی هزینه کنیم اما اگر بخواهیم کاشت برنج بومی منطقه خود را ادامه دهیم، باید تنها از بذرهای باقی مانده از محصولات خود استفاده کرده و در فصل بعدی از آن برای کاشت بهره ببریم.»

امروزه این سوال مطرح می شود که آیا هندوستان با تاکید بر تولید برنج های خاص به سمت افزایش خطر مواجه با کم آبی و استفاده گسترده از منابع آبی خود پیش رفته و کشاورزان را به سمت نابودی سوق داده و با افزایش هر چه بیشتر تولید این محصول، گونه های متنوع بومی را نابود خواهد کرد؟ زیرا در همین لحظه صدها کشاورز در منطقه کراپوت به استفاده از روش ها و رویکردهای جدید کشت و تولید روی آورده و این موضوع در حالی است که ما می دانیم همین مردم در طول قرن های متمادی دانش و تجربه کافی برای تولید و حفظ بیش از 200 گونه مختلف برنج را به دست آورده بودند. در این فرایند، آن ها وابستگی خود را به سازمان های خارجی، از جمله شرکت های تولید بذر و فروشندگان آفت کش تا یارانه دولتی و وام بانکی کاهش می دهند. به اعتقاد کارشناسان با احیا و تولید این محصولات سنتی می توان تنوع؛ طعم و ارزش های تغذیه ای برنج را حفظ کرده و به این محصول به عنوان ماده ای فراتر از یک ترکیب صرفا متشکل از نشاسته و کالری نگاه کرد.

در خاتمه گفتنی است که در سال های اخیر در ایران نیز همزمان با رواج و معرفی برنج های تراریخته  شاهد مشکلاتی تقریبا مشابه بودیم که بحث های فراوانی در بین کارشناسان و کشاورزان درباره باید ها و نباید های استفاده از این محصول رخ داده و به نظر می رسد کارشناسان باید بار دیگر با در نظر داشتن ظرفیت های اقلیمی، گونه های بومی و سایر موارد، نسبت به حفظ انواع سنتی برنج های بومی ایران اقدام کنند.

ترجمه: فاطمه کردی

منبع: theguardian

No tags for this post.