نمایشی از جنبه‌های بصری علم در تصویرسازی
محمد حقانی، متولد 1359، تصویرگر علوم طبیعی و فارغ التحصیل رشته نقاشی از دانشگاه هنر و معماری آزاد اسلامی تهران است. او تاکنون برای کتاب‌ها و مجلات مختلف علمی به ویژه با موضوعات دیرینه‌شناسی، جانورشناسی و تاریخی، تصویرسازی کرده و آثارش در چندین نمایشگاه داخلی و خارجی و نیز موزه های دیرینه شناسی کشورهای استرالیا، اسپانیا و شیلی به نمایش درآمده است.
حقانی عضو انجمن تصویرگران علوم طبیعی آمریکا و انجمن تصویرگران ایران می‌باشد. او جایزه هشتمین مسابقه بین‌المللی تصویرسازی علمی دایناسور اسپانیا 2016 و نیز دیپلم افتخار و لوح زرین جشنواره کتاب کودک و نوجوان 1393 را بدست آورده است.وی در گفتگو با سیناپرس به سوالاتی درخصوص رشته تصویرسازی علمی پاسخ داد :
بطورکلی تصویرگری چیست و چه فرقی با نقاشی دارد؟
تصویرسازی یکی از شاخه‌های هنرهای تجسمی است که به نمایش، تفسیر یا توضیح بصری یک متن، مفهوم یا روایت می‌پردازد و این مفهوم و روایت می تواند داستان، شعر، مقاله، کتاب و حتی تبلیغات تجاری، بازی و سرگرمی‌ها و اشکال و فرم‌های روی کالاها و لباس‌ها باشد. در واقع مشخصه تصویرسازی، هدفمند بودن آن برای کاربرد مشخص و در نظر گرفتن مخاطب و سفارش دهنده است. اما در نقاشی به معنای آکادمیک آن، هنرمند، دریافت‌های شهودی و احساس شخصی خویش را با نگاهی زیبایی شناسانه بر روی بوم نقاشی منتقل کرده و با مخاطب خویش ارتباط برقرار می‌نماید؛ تا آنجا که ممکن است کار به یک انتزاع کامل بی‌انجامد و درنهایت، اثر خود را توصیفی از هویت و فردیت خویش بداند.
تصویرگری علمی چطور؟
تصویرگری علمی درواقع نمایش جنبه‌های بصری مباحث علمی، بخصوص مشاهدات جهان طبیعی است. همانطور که تصویرسازی آموزشی و داستانی، منعکس کننده مباحث فرهنگی هستند، تصویرسازی علمی منعکس کننده یافته های علم و فناوری است. در رابطه با تصویرگران علمی باید گفت که آنها هنرمندانی در خدمت علم هستند که با استفاده از مشاهدات آگاهانه علمی، همراه با مهارت‌های فنی و زیبایی شناسی، با دقت بسیار بالا، موضوعات علمی را به تصویر می‌کشند.
چه چیزی باعث شد که شما به سمت تصویرگری علمی و مخصوصا تصویرگری در شاخه دیرینه شناسی گرایش پیدا کنید؟
علت گرایشم به سمت تصویرگری علمی را می‌توان علاقه و گرایش توامان به سمت علم و هنر دانست، که این علاقه‌مندی دو سویه، به نوعی متاثر از فضای پیرامون من در دوران کودکی بوده است. برای مثال رشته تحصیلی پدرم زیست‌شناسی بود و نیز معلم علوم تجربی و ریاضیات دوره راهنمایی. کنجکاوی پدرم نسبت به علم و بازگو کردن مسائل علمی برای ما در محیط منزل، باعث می‌شد تا مباحث علمی برای من نیز جذاب و دلنشین جلوه کند. البته علاقه من به هنرهای تجسمی مخصوصا نقاشی، بیشتر از گرایش به سمت علم بود. به همین دلیل در دوره دبیرستان وارد هنرستان گرافیک شدم و بعد از آن در دانشگاه رشته نقاشی را ادامه دادم. بعد از دریافت مدرک کارشناسی در سال 1382 وارد بازار کار شدم. در ابتدا حیطه فعالیتم انیمیشن و نیز تصویرسازی کتاب کودک بود اما حرفه تصویرگری علمی را از سال 1390 شروع کردم و در شاخه های مختلفی از جمله تاریخ، جانورشناسی، فنی- مهندسی و دیرینه شناسی فعالیت داشتم. البته در بین تمام زیرشاخه‌های تصویرسازی علمی، تصویرگری دیرینه‌شناسی برای من از جذابیت بیشتری برخوردار بوده است زیرا بر روی نمایش حیات ماقبل تاریخ متمرکز است و همین جذابیت، دلیل اصلی علاقه ام به این حرفه است و باعث شده تا آن را به عنوان حرفه تخصصی خود انتخاب کنم.
مخاطب شما عموما چه قشری از جامعه هستند؟
کاربرد این نوع تصویرسازی بسیار گسترده است، از جمله در زمینه تولید و نشر کتابهای درسی، مجلات و کتابهای تخصصی علوم طبیعی مانند پزشکی، نجوم، تاریخ، علوم فنی-مهندسی، دفترچه‌های راهنمای کالاهای الکترونیکی، نمایش در موزه‌ها، وب‌سایت‌ها، مقالات علمی- پژوهشی، فیلمهای مستند و سینمایی، انیمیشن و غیره.
هدف شما از راه اندازی سایت scienceart چیست و چه برنامه ای در ادامه راه اندازی آن دارید؟
امروزه، اهمیت و ارزشمندی تصویرسازی علمی، در گسترش و ترویج علم بر کسی پوشیده نیست و در بسیاری از کشورها نظیر آمریکا، کانادا، انگلیس، اسپانیا و استرالیا این موضوع از توجه ویژه‌ای برخوردار است. این توجه نه تنها در بخش آموزش بلکه در بازار کار نیز وجود دارد و هنرجویان این رشته پس از اخذ مدرک تحصیلی یا رسیدن به مهارت‌های کلیدی، به سرعت وارد بازار کار شده و در پروژه‌هایی نظیر ساخت فیلمهای مستند و سینمایی، انیمیشن، کتاب، مجلات و غیره همکاری می‌کنند. اما در کشور ما،علی رغم وجود پتانسیل‌های فراوان در تصویرسازی علمی، هنوز آنگونه که شایسته است به این حرفه پرداخته نشده است و علاوه بر محدودیت یا حتی فقدان نیروهای متخصص در شاخه‌های مختلف، با کمبود منابع و مراکز آموزشی نیز مواجه هستیم. بسیاری از هنرجویانی که در مقطع دبیرستان (هنرستان) و حتی دانشگاه مشغول تحصیل هستند، از وجود شغلی به‌نام تصویرگری علمی و شاخه‌های مختلف آن بی اطلاع هستند و تنها در رشته تصویرسازی و در مقطع کارشناسی ارشد، واحدی با نام تصویرسازی علمی-آموزشی وجود دارد که آن هم بصورت کاملا غلط و سطحی برگزار می‌شود.
بنا بر این دلایل به‌عنوان یک تصویرگر علمی وظیفه خود دانستم تا مطالعات، تجربیات و دانش خود را در این زمینه در اختیار علاقه‌مندان قرار دهم. لذا وب‌سایت دانشنامه تصویرسازی علمی را با هدف رشد و توسعه این حرفه در ایران به‌صورت اصولی و بر طبق استانداردهای بین‌المللی، در تیرماه 1396 تاسیس کردم. لازم به ذکر است که پیش از این نیز کانالی را در تلگرام با نام کانال تصویرسازی علمی با هدف ترویج این حرفه و انتقال اطلاعات، راه‌اندازی کرده بودم که تا به امروز نیز همچنان فعال است.
در دانشنامه تصویرسازی علمی تصویرگران خارجی را هم معرفی کرده اید ولی هیچ توضیحی به زبان فارسی درباره آنها وجود ندارد .هدف از انجام این کار چه بوده است؟
درست است. در واقع بخش فهرست تصویرگران خارجی هنوز کامل نشده است و من مشغول ترجمه بیوگرافی و ساخت آلبوم آثار ایشان در دانشنامه هستم که دیگر نیازی به مراجعه مستقیم به وب‌سایت آنها نباشد. علاوه بر آن، موارد و امکانات دیگری نیز به دانشنامه اضافه خواهد شد. امیدوارم بتوانم با وجود مشغله فراوان و مسئولیت‌های زیادی که در وحله اول به‌عنوان یک تصویرگرعلوم طبیعی برعهده دارم، فرایند تکمیل دانشنامه را نیز هر چه سریعتر به پیش ببرم.
برای آینده این رشته چه چشم اندازی را متصور هستید؟
برای تحقق اهداف و كسب موفقیت در هر زمینه باید تصویر روشنی از آینده داشته باشیم. چشم انداز من، وجود فضای آموزشی و امکانات لازم جهت رشد و پرورش تصویرگران علمی حرفه‌ای و همچنین وجود بازار کار سالم و نیاز جامعه به وجود چنین متخصصانی در ایران است. منظور من از ایجاد فضای آموزشی، تاسیس مراکز آموزشی، کارگاه‌ها و از همه مهمتر افزودن تصویرسازی علمی به عنوان یک رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در سیستم آموزشی کشور است. در کنار آن، تاسیس انجمن‌های صنفیِ شاخه‌های مختلف تصویرگری علمی نیز بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
با توجه به سرعت رشد و پیشرفت علم و تکنولوژی، نیاز به وجود تصویرگران علمی نیز رو به افزایش است. یعنی تصویرگرانی که قادر باشند همچون یک پل ارتباطیِ قدرتمند میان علم و مخاطبان آن ایفای نقش کنند و باعث درک عمیق‌تر مفاهیم علمی شوند. بنابراین، پیشنهاد من به علاقه‌مندان این است تا بدون احساس نگرانی از شرایط فعلیِ بازار کار تصویرگری علمی در ایران، وارد این عرصه شوند، آموزش ببینند و تبدیل به یک تصویرگر علمی خبره شوند. سپس روش‌های معرفی توانمندی‌های خود به بازار جهانی را بیاموزند تا وارد یک رقابت شغلی در سطح بین‌الملل شوند.
گفتگو: امیرمحمدغفاری
No tags for this post.
سلام کمکمیخواستم