تاجی از لجن بر سر عروس شهرهای ایران

 دختر و پسر جوانی در کنار جوی آبی با درختان هیرکانی عکس یادگاری می‌گیرند، حق هم دارند درختانی که ثبت جهانی هستند و از کل دنیا فقط در اینجا یافت می‌شوند. حیوانات اهلی درست در زیر تابلویی رنگ و رو رفته که ورود مسافران را به منطقه توریستی ییلاقی جواهرده خوشامد می‌گوید، آفتاب می‌گیرند. جنگلی در شمال کشور، از شهرهای مازندران که به عروس شهرهای ایران شهرت دارد.

برای بازدید از سایت پسماند رامسر باید دل به جاده رویایی بزنیم. جاده‌ای با شیب تند که از میان کوه‌های مشجر و در امتداد رودخانه صفارود می‌گذرد. طبیعت جواهرده هرچند سبز است و زیبا؛ اما ساخت و سازهای سر به فک کشیده خستگی را در قامت آن نشان می‌دهد. خستگی زمانی ملموس‌تر می‌شود که در گوشه و کنار جاده درختان خشک و زباله‌های رها شده و جوی‌های متعفن لحظه به لحظه بیشتر نمایان می‌شوند.

در میانه جاده، وارد فرعی خاکی می‌شویم، جایی که قلب طبیعت در آن از نفس می‌ایستد، کلاکولی؛ جنگل بکر دیروز و زباله‌دانی امروز. زباله‌هایی که جنگل‌ جواهرده را مامن امن خود می‌دانند و بسان اژدهایی خون‌آشام در دل جنگل پیش می‌روند تا هرچه که برسرراهش است را ببلعند و برای میهمانی خود از موسیقی گوشخراش مگسان و رقص کلاغان بر تپه‌های خود دعوت می‌کنند تا باد بوی تعفنش را تا کیلومترها بپراکند.

خارج از ظرفیت

سایت پنج هکتاری رامسر 20 سال است که پسماند زباله‌های شهرستان رامسر را در خود جای داده است. سایتی که قرار بود 8 سال محل دفن زباله‌ها باشد، 12 سال است که خارج از ظرفیت خود هر نیم ساعت یک ماشین زباله را به خود می‌بیند که پسماندهای رامسر، کتالم، سادات شهر و تمامی روستاهای حومه را تخلیه می‌کند و شیرابه‌های آن تا کیلومترها در دل جنگل فرو می‌رود تا درختان را از ریشه بخشکاند.

در ابتدای محوطه ساختمانی نیمه کاره وجود دارد که قرار است پس از اتمام کار، سیلوی پردازش زباله شود. به گفته مدیر پسماند شهرداری ساری، کمبود بودجه مانع از اتمام کار آن شده است اما تا 22 بهمن راه‌اندازی می‌شود و با آغاز به کار خط پردازش جمع آوری دستی حذف می‌‌شود. زباله‌هایی اکنون که توسط کارگران افغان دستی و بدون اصول بهداشتی تفکیک می‌شوند.

مهران حلاجیان تعداد کارگران این سایت را که همگی افغان هستند پنج نفر عنوان می‌کند. اما واقعیت به دور از این حرف‌هاست، حجم زباله و بیغوله‌هایی که توسط کارگران با انواع پسماند خشک و پلاستیک ساخته شده است، نشان از تعداد بالای آنان دارد، که به دور از حضور خبرنگاران در دل جنگل مخفی شده‌اند.

سایت پنج هکتاری رامسر 20 سال است که پسماند زباله‌های شهرستان رامسر را در خود جای داده است. سایتی که قرار بود 8 سال محل دفن زباله‌ها باشد، 12 سال است که خارج از ظرفیت خود هر نیم ساعت یک ماشین زباله را به خود می‌بیند که پسماندهای رامسر، کتالم، سادات شهر و تمامی روستاهای حومه را تخلیه می‌کند و شیرابه‌های آن تا کیلومترها در دل جنگل فرو می‌رود تا درختان را از ریشه بخشکاند.

به گفته او طرح‌های بی‌شماری برای ساماندهی زباله ارائه شده اما کمبود اعتبار مانع از به نتیجه رسیدن آنها شده است. یکی از این طرح‌ها تجمیع زباله‌های شمال بود که قرار بود زباله‌های غرب مازندران (رامسر، تنکابن و عباس‌آباد) در سایت مشترک تنکابن برای تهیه کمپوست جمع‌آوری شود.

حلاجیان با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: این سایت چندی پیش به صورت آزمایشی راه‌اندازی شد اما از ظرفیت کمی برخوردار است. به گفته او ظرفیت کارخانه روزانه 250 تن در روز و میزان تولید پسماند شهر رامسر در پیک معمولی 30تا 35 تن زباله در روز و شهرستان 70 تا 80تن زباله در روز در نوسان است، این آمار در پیک مسافرتی به 130 تا 140 تن در روز هم می‌رسد؛ بنابراین جوابگوی زباله‌های شهرستان خود نیز نیست.

مدیر پسماند شهرداری ساری ادامه می‌دهد: اگر ترانشه زده نمی‌شد، این محل سال‌ها پیش پر می‌شد. اما دو قرارداد مجزای سه میلیارد تومانی با پیمانکارها بسته شده تا طرح تفکیک زباله از مبداء و طرح پایش زباله را اجرایی کنند.هر نیم ساعت یک خودرو

خودروهای حمل زباله به فاصله نیم ساعت وارد محوطه می‌شوند. مهران حلاجیان می‌گوید: زباله‌های سه بخش، دو شهرستان و دو شهر و روستاهای اطراف به اینجا می‌آیند. 25 ماشین کوچک برای روستاهای اطراف است و 8 دستگاه ماشین جمع‌آوری زباله از شهر رامسر که در ایستگاه موقت خودروها تعویض می‌شوند و خودروهای بزرگ زباله‌ها را به اینجا منتقل می‌کنند. همچنین 12 خودرو حمل زباله روستایی که هفته‌ای یک یا دوبار برای تخلیه زباله وارد سایت می‌شوند.

مدیر پسماند شهرداری ساری منکر وجود شیرابه نمی‌شود اما در عین حال با صراحت می‌گوید که شیرابه روان و سمی تولید نمی‌شود و شیرابه غیرسمی به درون خاک می‌رود. این صحبت‌ها درحالی مطرح می‌شود که آنسوتر از محوطه اصلی، دره‌ای وجود دارد که زباله‌های بی‌شماری به جان درختان و آب‌های روان افتاده‌اند. شیبی که از دیده‌ها پنهان است و حلاجیان اشاره‌ای به آن نمی‌کند. اما با حس کنجکاوی می‌توان به آن رسید؛ کوه‌هایی از بازمانده‌های انواع زباله که تا کمر درختان رسیده است. بخش عمده زباله‌ها خشک هستند اما زباله‌های تر که شیرابه‌های آنها روان شده‌اند راه خود را در دل جنگل پیدا کرده‌اند.

حلاجیان در پاسخ به این سوال که آیا حوضچه‌ای برای جمع‌آوری شیرابه وجود دارد می‌گوید شهرداری در نظر دارد که برای جمع‌آوری شیرابه‌ها، حوضچه‌ای در دورتادور محل دپو طراحی کند. اما به گفته این مقام مسئول این مشکل با بودجه 20 میلیارد تومانی که سالانه برای صفر تا صد زباله در این شهر در نظر گرفته می‌شود و رقم کمی نیست، تحقق نمی‌یابد. به اعتقاد او، فقط اعتبارات دولتی جوابگوی این چشم‌انداز است.

اراده و عزم ملی

داستان پسماند در شهرهای شمالی، داستان امروز و دیروز نیست. رفع این مشکل نیازمند همکاری و همراهی مسئولان و ایجاد اراده و عزم ملی دارد. اما این مهم همچنان دغدغه برخی مسئولان نیست. دهیار جواهرده منکر وجود زباله و شیرابه نمی‌شود اما همچنان معتقد است که زباله‌های در مسیر، خارج از حیطه کاری ایشان است و باید بخشدار مرکزی و شهرداری پاسخگو باشند.

ارسلان نعمتی، بخشدار رامسر نیز ضمن ابراز خوشحالی از پیگیری رسانه‌ها درخصوص حل مشکل پسماند معتقد است که در این زمینه فقط شهرداری باید ورود کند. در عین حال، تلاش برای مصاحبه با استاندار، مدیرکل منابع طبیعی استان مازندران، مدیرکل منابع طبیعی نوشهر، رئیس سازمان پسماند مازندران و رئیس اداره منابع طبیعی رامسر به نتیجه نرسید.

پسماند و شیرابه های روان مهم‌ترين سناریو در چالش‌های زيست محيطي استان‌هاي شمالي كشور است، معضلي كه مهم‌ترين ذخاير زيستي اين سرزمين را نشانه رفته است و هر روز فاجعه‌ای جدید از آن شنیده و دیده می‌شود. کارشناسان و فعالان محیط زیست هم سال‌‌هاست در این زمینه هشدار می دهند؛ اما این بحران همچنان گره کوری دارد که هنوز باز نشده است.

شیب جاده را پی می‌گیریم و از سایت پسماند دور می‌شویم. می‌خواهیم کمی نفس تازه کنیم. زباله‌ها در جاده خودنمایی می‌کنند و درختان خشکیده بیشتر خود را نشان می‌دهند. مردم همچنان دورهمی‌هایشان تنگ‌تر شده است.

دختر و پسر جوان پس از ساعت‌ها همچنان به سلفی گرفتنشان مشغول هستند و حیوانات اهلی درست زیر تابلوی «به منطقه توریستی ییلاقی جواهرده خوش آمدید» به خواب رفته‌اند. خودروهای پارک شده تعدادشان بیشتر شده است. راستی اتومبیل پلاک (ایران ۷۲ س) مشمول عوارضی نمی‌شوید. لهجه گیلکی هم اثبات می‌کند که بومی منطقه هستید.

اینجا جنگل جواهرده است در 24 کیلومتری رامسر در غرب مازندران. با مردمانی که روزگارشان را با سخاوت جنگل می گذرانند.

گزارش وعکس :شهلامنصوریه

 

No tags for this post.