شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی فرصتی تازه برای توسعه اقتصاد دانش بنیان
یکی از ضرورت‌های تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه منطقه‌ای چه در حوزه اقتصادی و چه در حوزه‌های مرتبط با علم، فناوری و نوآوری، توجه به ظرفیت‌های بومی است. از جمله مفاهیمی که در ایجاد شبکه ای از بازیگران در تجاری سازی محصولات و خدمات و هم افزایی در ایجاد ارزش رقابتی توسعه یافته است، زیست‌بوم نوآوری است.
زیست بوم نوآوری با رویکرد بهبود در شیوه های بازاریابی و فروش جدید منجر به ایجاد سکویی برای جهش تجارت و صادرات محصولات خواهد شد که صنایع خلاق و فرهنگی با ویژگی های ذاتی و منحصر به فرد از جمله، شکل گیری مبتنی بر داشته‌های فرهنگی و تمدنی ، مردم‌بنیاد بودن ، درون‌زایی، تاب‌آور بودن و تا حدود زیادی مستقل از عوامل خارجی، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
«صنعت فرهنگى» با مفهوم توانمند ساختن اقتصادى توليدات فرهنگى از طریق توجه به نیازها و سلایق مشتریان، برندسازی و تقویت فروش و بازیابی در عرصه داخلی و خارجی، در بسيارى کشورها نوك پيكان توسعه در قرن هستند، چرا که تغيير الگوهاى مصرف و افزايش درآمدها باعث افزايش تقاضا براى كالاها و خدمات فرهنگى مىشود و رونق اقتصادی آن از طریق افزایش اشتغال و درآمد زایی می شود.
در این راستا بسیاری از کشورها با هدف حفظ و شناساندن هویت ملی و دینی خود به سایر ملت‌ها، اقدام به تاسیس پارک‌های مدرن جهانی در حوزه صنایع فرهنگی و خلاق نموده‌اند. رویکرد عمومی در این نوع از پارک‌ها ارائه یک بسته جامع فرهنگی، اجتماعی، تفریحی و تجاری است که در آن طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات برای تمامی گروه‌های سنی ارائه می‌گردد. از جمله نمونه‌های موفق در این حوزه می‌توان به پارک جهانی پکن، دهکده جهانی دبی و مرکز علوم اونتاریو اشاره نمود که سالانه گردشگران زیادی از تمامی جهان را به سمت خود جذب نموده و موجب ارزش آفرینی فراوان فرهنگی و اقتصادی برای این کشورها می‌گردد.
از مزایای اصلی که در طراحی آن لحاظ شده است، تسهیل دسترسی به بازارها و منابع بین‌المللی با برداشتن موانع تجاری است که این امر منجر به سرمایه‌گذاری بیشتر، ایجاد شغل و بهبود شرایط زندگی افراد کشور در بازه زمانی کوتاهتر می‌گردد. همچنین، همکاری بیشتر میان کشورها می‌تواند به اشتراک گذاری دانش و تخصص منجر شود که خود به توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های جدید کمک می‌نماید ترویج رشد اقتصاد دانش‌بنیان و خلاق مبتنی بر درآمدهای غیر نفتی خواهد شد.
با ایجاد و راه اندازی شهر فناوری‌های نرم، صنایع خلاق و فرهنگی ایران و تقویت و توسعه زیست بوم مبتنی بر ظرفیت های منحصر به فرد این صنایع در ایجاد اشتغال و ارزآوری می توان سکویی در تجارت و صادرات خلق کرد که چشم انداز 3/22 میلیارد دلاری در صادرات سالانه و ایجاد 000/230/2 شغل را به باور برساند.
از سوی دیگر آمار صادرات محصولات و خدمات صنایع خلاق و فرهنگی سهم قابل‌‌‌توجهی در اقتصاد جهانی دارند. ارزش صادرات جهانی کالاها و خدمات خلاق و فرهنگی در سال 2020 به رقم 1.524 میلیارد دلار رسیده است(حدود 6/8 درصد از 8/17 تریلیون دلار صادرات جهانی). در سال 2020 چین با 169 میلیارد دلار بزرگترین صادرکننده کالاهای خلاق بوده است و بعد از آن ایالات متحده آمریکا، ایتالیا و آلمان به ترتیب با 32، 27 و 26 میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. صنایع خلاق و فرهنگی 2/6 درصد از کل اشتغال را تشکیل می‌‌‌دهند و حدود 50 میلیون شغل را در سراسر جهان به خود اختصاص داده‌‌‌اند.
محمدحسین ایمانی‌خوشخو رییس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی گفت: شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی با ابلاغ دکتر سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور محترم و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی و با همکاری پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی راه اندازی می‌شود.
وی درباره فرآیند طراحی و تصویب طرح شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی گفت: طرح راه اندازی این مجموعه که توسط این پارک تهیه شده است، بعد از طی مراحل مختلف بررسی در شورای هنر، به شورای عالی انقلاب فرهنگی رفته بود و در جلسه ۸۹۶ به تاریخ ۲۴ بهمن در این شورا به تصویب رسیده بود و در تاریخ ۱۲ اسفند برای اجرا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جهاد دانشگاهی و وزارت میراث فرهنگی ابلاغ شد و قرار است جزئیات آن از جمله امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، ساختار تشکیلاتی، نحوه تأمین منابع مالی، تعیین دستگاه‌های همکار و… ظرف مدت دو ماه تهیه و جهت بررسی به شورای هنر ارائه شود.
رییس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در توضیح جزییات شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی، گفت: این شهر آینه تمام نمایی از ایرانِ اسلامی است که در آن به کمک علوم انسانی و هنر و با استفاده از ظرفیت‌های عظیم تاریخی، فرهنگی و تمدنی و زیست بوم متنوع ایرانی و فرصت‌های اقتصادی نهفته در چهار اقلیم معتدل و مرطوب، گرم و خشک، گرم و مرطوب و سرد و خشک، فضایی نوین و فرصتی تازه برای کار فرهنگی و اقتصادی و سرمایه‌گذاری و درآمدزایی و تولید و عرضه ملی و جهانیِ محصولات و خدمات هنری و فرهنگی فراهم کند.
وی با اشاره به ساختار و بخش‌های مختلف این شهر، ادامه داد: در این شهر حوزه‌هایی همچون اقتصاد فرهنگ و هنر، اقتصاد فناوری‌های نرم، اقتصاد گردشگری، اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی فعالیت‌های فرهنگی، تأمین مالی و سرمایه‌گذاری، مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی و کریدور صادراتی و… برای راه‌اندازی سکوی تجارت و صادرات، ایجاد می‌شود.
ایمانی‌خوشخو گفت: توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های نرم و فرهنگی در سطح کشور، توسعه صادرات از طریق تقویت تعاملات بین‌المللی و تسهیل دسترسی به بازارهای جهانی، سرمایه‌گذاری بیشتر و رشد اقتصاد دانش‌بنیان و خلاق، افزایش درآمدهای غیرنفتی، توسعه گردشگری، ایجاد شغل و بهبود شرایط زندگی ایرانیان در بازه زمانی کوتاهتر، از جمله مزایایی است که با ایجاد این شهر جهانی در دسترس قرار می‌گیرد.
وی درباره اهداف ایجاد شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی گفت: ایجاد سکوی یکپارچه تجارت و صادرات کالاها و خدمات مرتبط با حوزه فناوری‌های نرم، صنایع فرهنگی، ساماندهیِ تولید و عرضه و بازاریابی کالاها و خدمات این حوزه، ایجاد و تثبیت اشتغال مرتبط با این حوزه و تقویت و افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی‌ایران در سطح منطقه و جهان اهداف ایجاد «شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی و خلاق کشور» است که انشالله با جدیت، در پی تحقق آنها خواهیم بود.
البته تنوع بی‌نظیر تاریخ، فرهنگ و زیست بوم ایران با 85 میلیون نفر جمعیت و 1648195 کیلومتر مربع مساحت و ظرفیت‌های اقتصادی نهفته در چهار اقلیم معتدل و مرطوب، گرم و خشک، گرم و مرطوب و سرد و خشک ، گنجینه‌ای ارزشمند از فرصت‌های سرمایه‌گذاری و درآمدی در تولید محصولات هنری و فرهنگی اعم از محصولات صنایع دستی، غذاهای بومی و محلی، کالاهای فناورانه، برگزاری نمایشگاه و تسهیل صادرات را فراهم می کند که با دیدی بلندنظر می‌توان این شهر را به ثروتی پایدار تبدیل نمود. شهر فناوری‌های نرم، صنایع فرهنگی و خلاق آینه تمام نمایی از ایران است که در آن به کمک هنر تعاملی ، فناوری و نوآوری و با الهام از چهار اقلیم ذکر شده به فضای گردشگری با تجربیات متنوع برای گردشگر خلق شده است.
حوزه‌های اقتصاد فرهنگ و هنر، اقتصاد فناور‌های نرم، اقتصاد گردشگری، اقتصاد دیجیتال (هوشمندسازی فعالیت‌های فرهنگی، هنری و …)، تأمین مالی و سرمایه‌گذاری، مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی و کریدور صادراتی و نمادهای فناورانه با خوانش چهار اقلیم ایران و مردمی سازی فرهنگ و هنر(ایران کوچک) از جمله ساختارهایی پیش‌بینی شده برای شهر فناوری‌های نرم، صنایع خلاق و فرهنگی است.
بخش اقتصاد گردشگری شامل ایجاد تسهیلات به منظور رشد و توسعه شرکت‌های فناور و خلاق، برقراری ارتباط با ذینفعان و اساتید و نخبگان، ایجاد شبکه‌های ارتباطی متناسب با نیاز واحدهای فناور، ارزش آفرینی از طریق اشتراک‌گذاری منابع واحدهای فناور مستقر و بخش اقتصاد هنر و فرهنگ شامل ایجاد تسهیلات به منظور رشد و توسعه شرکت‌های فناور و خلاق، برقراری ارتباط با ذینفعان و اساتید و نخبگان، ایجاد شبکه‌های ارتباطی متناسب با نیاز واحدهای فناور، ارزش آفرینی از طریق اشتراک‌گذاری منابع واحدهای فناور مستقر است.
در مرکز نمایشگاهی و همایش‌های بین‌المللی و کریدور صادراتی شاهد ایجاد شبکه ارتباط با بازارهای داخلی و خارجی با استقرار نماینده‌هایی از اتاق‌های بازرگانی، سازمان توسعه تجارت، گمرک و سایر نهادها و سازمان‌های مرتبط و تشکیل کنسرسیوم‌های تخصصی، ایجاد میز خدمات بازرگانی و صادرات، نگهداری و بسته‌بندی محصولات، استقرار شرکت‌های برندسازی، بازاریابی، مدیریت صادرات خواهیم بود.
بخش اقتصاد فناوری‌های نرم شامل ایجاد تسهیلات به منظور رشد و توسعه شرکت‌های فناور و خلاق، برقراری ارتباط با ذینفعان و اساتید و نخبگان، ایجاد شبکه‌های ارتباطی متناسب با نیاز واحدهای فناور، ارزش آفرینی از طریق اشتراک‌گذاری منابع واحدهای فناور مستقر و بخش مالی و سرمایه‌گذاری شامل سرمایه‌گذاری در کسب و کار واحدهای فناور، اعطای وام‌های کم بهره، ارائه مشاوره‌های مالی و بخش اقتصاد دیجیتال شامل ایجاد تسهیلات به منظور رشد و توسعه شرکت‌های فناور و خلاق، برقراری ارتباط با ذینفعان و اساتید و نخبگان، ایجاد شبکه‌های ارتباطی متناسب با نیاز واحدهای فناور، ارزش آفرینی از طریق اشتراک‌گذاری منابع واحدهای فناور مستقر است.
این دهکده جهانی شامل بخش‌های شمالی، شرقی، جنوبی و غربی است.
بخش شمالی شامل برگزاری رویدادها و ایجاد فضاهای محلی نوآورانه و تعاملی برای بازدیدکنندگان با هدف ایجاد تجربه گردشگری فرهنگی، هنری، آموزشی، قومی، تاریخی، طبیعت و مذهبی؛ بخش شرقی شامل برگزاری رویدادها و ایجاد فضاهای محلی نوآورانه و تعاملی برای بازدیدکنندگان با هدف ایجاد تجربه گردشگری فرهنگی، هنری، آموزشی، قومی، تاریخی، طبیعت و مذهبی؛ بخش جنوبی شامل برگزاری رویدادها و ایجاد فضاهای محلی نوآورانه و تعاملی برای بازدیدکنندگان با هدف ایجاد تجربه گردشگری فرهنگی، هنری، آموزشی، قومی، تاریخی، طبیعت و مذهبی و بخش غربی شامل برگزاری رویدادها و ایجاد فضاهای محلی نوآورانه و تعاملی برای بازدیدکنندگان با هدف ایجاد تجربه گردشگری فرهنگی، هنری، آموزشی، قومی، تاریخی، طبیعت و مذهبی است.
همچنین بخش بین‌الملل از دیگر بخش‌های این دهکده جهانی بوده که شامل یجاد شبکه ارتباطی با ذینفعان خارجی و تعاملات دانش و تکنولوژی، ایجاد پارک‌های هنر، نور، مشاغل، موزه، آینه، فناوری، فرهنگ، ورزش و بین‌الملل با هدف ایجاد تجربه گردشگری ماجراجویی، علمی، مجازی، فناوری، تجاری و ورزشی است.
البته محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با صدور حکمی محمدحسین ایمانی خوشخو را به‌عنوان نماینده ویژه وزیر در برنامه‌ریزی و فراهم نمودن مقدمات راه‌اندازی شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع خلاق منصوب کرد.
و در این حکم آمده است که ظرف دو ماه جزئیات طرح تأسیس شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع خلاق شامل امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مورد نیاز، ساختارهای تشکیلاتی، نحوه تأمین منابع مالی، تعیین دستگاه‌های اجرایی همکار و سایر موارد لازم جهت طرح و بررسی در شورای هنر ارائه شود.
همچنین مصوبه «راه‌اندازی شهر جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی و خلاق کشور» پیش از این، توسط رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شده بود و بر اساس آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف شده با همکاری پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی نسبت به تأسیس این شهر جهانی اقدام کند.
با این اوصاف باید منتظر باشیم که دهکده جهانی نوآوری و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی و خلاق کشور تا چه اندازه می‌تواند در این حوزه‌ها اقدام مؤثر به شمار برود؟
