مصرف سالانه بیش از 4 میلیون تن کود شیمیایی در کشور
دکتر علی درویش زاده روز چهارشنبه در همایش علل و راهکارهای مقابله با بحران کمی و کیفی آب در کشورکه در محل فرهنگستان علوم در حال برگزاری است، گفت:مصرف کود شیمیایی در واحد سطح در حال حاضر با توجه به جمعیت جهان افزایش یافته است و این مواد سمی در نهایت وارد سفره های آب زیر زمینی و از این طریق وارد چرخه حیات می شود.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه کود اوره به علت ارزان بودن زیاد مصرف می شود که این ماده در آب حل و به صورت نیترات در محصولاتی مانند پیاز و سیب زمینی تجمع می یابد و به گفته پزشکان، سبب سرطان می شود و یا غلظت نیترات در آب های زیر زمینی در مناطق کشاورزی و صنعتی و شهری استان اصفهان از حد استاندارد 10 میلی گرم در لیتر زیادتر است و مردم شهر بروجرد از آب چاهی استفاده می کنند که نیترات بالا دارد.
وی در مورد آب تهران نیز با اشاره به مطلبی در روزنامه ابرار گفت: طبق اعلام معاونت آب وزارت نیرو، نیترات موجود در آب تهران کمتر از 50 میلیگرم در لیتر است که مشکلی برای سلامتی ندارد.
درویشی گفت: بحران کم آبی انسان ها و بسیاری از موجودات زنده را هدف قرارداده است و اگر به فکر چاره ای برای آن نباشیم، بی آبی حیات کشور را تهدید می کند.
وی تصریح کرد: طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، در حال حاضر یک میلیارد نفر از جمعیت جهان به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند و همین تعداد نیز از گرسنگی رنج می برند. علت این امر این است که 40 درصد از زمین های زراعتی به علت بی آبی و خشکسالی نابود شده و پوشش جنگلی جهان در حال کاهش است.
درویش زاده ادامه داد: امروزه آب یک کالای تجارتی و استراتژیک به شمار می آید و اگر وضع به همین منوال ادامه یابد، کشورهای کم آب ، اجبارا باید آب را به عنوان یک کالای ضروری خریداری کنند.
وی خاط نشان کرد: بسیاری از اقلیم شناسان نشان داده اند که در 50 تا 100 سال آینده در اکثر نقاط سطح زمین همانند آنچه که در 100 سال گذشته اتفاق افتاده، روند گرم شدن هوا تا 4 درجه سانتی گراد ادامه خواهد یافت.
این عضو پیوسته فرهنگستان علوم تاکید کرد: اگر امروز به فکر جبران کمبود آب نباشیم با خطر خشکسالی مواجه خواهیم بود.
***منابع آبی ما کفاف تغذیه جمعیت کشور را نمی هد
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز نیز در این همایش گفت: درحال حاضر 42 میلیارد متر مکعب منابع آب زیرزمینی برداشت می شود و منابع آبی ما کفاف تغذیه جمعیت کشور را نمی دهد.
دکترعلی رضا سپاسخواه افزود: 90 میلیارد متر مکعب منابع آبی تجدید پذیر است که 19 میلیارد متر مکعب آن آب های زیر زمینی است.
سپاسخواه با اشاره به مصرف 75 میلیارد متر مکعب آب در کشاورزی گفت: جمعیت ما در سال 90 ، 77 میلیون نفر بود که اگر بخواهیم به تامین غذا برسیم باید بهره وری آب به 1.4 کیلوگرم بر متر مکعب برسد که هنوز نرسیده است.
این عضو پیوسته فرهنگستان علوم خاطرنشان کرد: در سال 1400 جمعیت ما به 90 میلیون نفر می رسد که به 113 میلیارد مکعب آب نیاز دارد و با بهره وری فعلی نمی توانیم غذای جمعیت را تامین کنیم.
سپاسخواه افزایش بهره وری آب، کاهش اتلاف و هدررفت آب و استفاده از امکانات بالقوه تامین آب را از راهکارهای حفظ منابع آب خدادادی عنوان کرد.
وی با اشاره به این که 280 میلیارد متر مکعب از بارش ها به صورت تبخیر به جو بر می گردد، گفت: استفاده از آب تبخیر شده مهم است.
این عضو پیوسته فرهنگستان علوم ادامه داد: اگر 50 درصد این تعرق برای کشت درختان دیم استفاده شود 14 میلیارد متر مکعب خواهد بود که در این باره دانش بومی هم داریم.
سپاسخواه ادامه داد: در نقاط مختلف کشور در فارس 20 هزار هکتار انجیر دیم ، 10 هزار هکتار انگور دیم و بادام داریم و یا در زنجان کشت زیتون یا در بسیاری از نقاط کشور کشت پسته داریم.
وی اشاره کرد که با جمع آوری آب باران از محل ناودان های خانگی و مدیریت آنها به مخزن داخل حیاط خانه ها، می توان آب فضای سبز منازل را تامین کرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز ادامه داد: 2.57 میلیون هکتار اراضی باغی داریم که 15 درصد آن دیم است. همچنین 4.6 میلیون هکتار در کشور امکان توسعه دیم داریم.
سپاسخواه تاکید کرد که توجه به سیستم های جمع آوری روانآب در کشاورزی امری ضروری است که باید به آن توجه شود.
وی افزود: مدل سازی رابطه میان باران و روانآب و مکان یابی در این حوزه هم باید مورد توجه قرار گیرد.
این عضو پیوسته فرهنگستان علوم خاطرنشان کرد: در مکان یابی توجه به سیستم پخش سیلاب، ریز حوزه و درازشیب هم باید مورد نظر قرار گیرد.
سپاسخواه در رابطه با سیستم مناسب جمع آوری روانآب در انجیر دیم به استان فارس اشاره کرد و گفت: این موضوع موجب می شود محصول افزایش و میزان مصرف آب کاهش یابد.
وی با اشاره به افزایش بهره وری در سیستم های جمع آوری روانآب گفت: زمانی که بارندگی سالانه کمتر از 250 میلی لیتر باشد شاید این سیستم پاسخگو نباشد بنابراین باید از آب های زیر زمینی کمک گرفت.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز اذعان داشت که زنده نگاه داشتن درختان دیم را می توان با هرس کردن (سربرداری) انجام داد .
***سدسازی نتیجه دلواپسی جهان سومی ها از افزایش نرخ رشد اقتصادی است
دکتر سید احمد خاتون آبادی ، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان نیز در سخنانی، افزایش نرخ رشد اقتصادی را به عنوان دلواپسی جهان سومی ها ذکر کرد و گفت که حاصل آن، حفر چاه های عمیق، سدسازی و نابودی جنگل ها و فرسایش و قاچاق خاک زراعی بوده است.
وی افزود: در ایران نیز نوعی عطش سدسازی وجود دارد زیرا در نگرش اول سد به عنوان هدف و در نگرش دوم، به مثابه یک ابزار و وسیله در نظر گرفته می شود.
وی خشک شدن رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه ها را از تبعات منفی سدسازی عنوان کرد و سه استدلال درباره سدسازی را که گفته می شود باعث تامین آب و برق در کشور، جلوگیری از جریان های سیلاب و مصرف آب می شود، نادرست خواند.
دکتر خاتون آبادی ادامه داد: برای پیشگیری از آسیب و نابسامانی مرتبط با سدسازی ضروری است که ارزیابی هایی در خصوص اثرات زیست محیطی، ظرفیت تحمل زیست محیطی، آمایش سرزمین، ارزیابی اخلاقی، ارزیابی هزینه و فایده و ارزیابی آثار اجتماعی و سرانجام انطباق شرایط احداث سد با اصول حکمرانی مشارکتی آب صورت بگیرد.
همایش علل و راهکارهای مقابله با بحران کمی و کیفی آب در کشور صبح چهارشنبه در محل فرهنگستان علوم شروع به کار کرد و تا عصر پنجشنبه ادامه دارد.
