صدای موسیقی اقوام ایران نباید خاموش شود
در هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران گروه‌های مختلفی از سراسر کشور روی صحنه می‌روند و موسیقی منطقه خود را برای مردم اجرا می‌کنند. در این جشنواره دو گروه بختیاری و قشقایی نیز از مناطق چهار محال بختیاری و شیراز روی صحنه می‌روند و روایت موسیقایی خود را به اجرا می‌گذارند.
به گزارش خبرگزاری سینا، میلاد صادقی، شاهنامه‌خوان و مقام‌خوان اهل شهرستان خان میرزا در استان چهارمحال و بختیاری، با حضور در هفدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران، بخشی از فرهنگ موسیقایی ایل بختیاری را به روی صحنه می‌برد؛ فرهنگی که از شب‌نشینی‌ها و قصه‌خوانی‌ها در کنار آتش، تا آوازهای عاشقانه و حماسی در دل دشت‌ها و کوه‌ها امتداد یافته است.
صادقی که از سال ۱۳۹۰ فعالیت خود را آغاز کرده، در طول بیش از یک دهه، در جشنواره‌های مهمی همچون موسیقی فجر و جشنواره زاگرس‌نشینان به عنوان هنرمند برگزیده شناخته شده و چندین مقام در جشنواره‌های شاهنامه‌خوانی کسب کرده است.
او طی یک گفت‌وگو از اهمیت موسیقی نواحی سخن گفت و تأکید کرد: این جشنواره‌ها به حفظ و انتقال موسیقی نواحی به نسل‌های آینده کمک می‌کنند. امیدوارم توجه بیشتری به این بخش از فرهنگ شود، چون موسیقی نواحی، ریشه در هویت مردمان ما دارد.
صادقی با اشاره به قدمت شاهنامه‌خوانی در ایل بختیاری افزود: در بسیاری از خانه‌های بختیاری، هنوز هم یک نسخه از شاهنامه وجود دارد. در شب‌نشینی‌ها و شب یلدا، بزرگان شاهنامه می‌خوانند و جوان‌ترها با دقت گوش می‌دهند. این یک سنت زنده و جریان‌دار است.
صادقی توضیح داد که مقام‌های بختیاری در مناسبت‌های مختلف، اعم از مجالس شادی و غم اجرا می‌شوند و موضوعات آن‌ها طیفی وسیع از عاشقانه، اجتماعی، تاریخی و حتی سیاسی را در بر می‌گیرد. این مقام‌ها در دستگاه‌های دشتی، شور و شوشتری خوانده می‌شوند.
او درباره برنامه اجرایی خود در جشنواره گفت: در این دوره، مقام «دوالالی» را اجرا می‌کنم که مخصوص مراسم عروسی و همراهی عروس و داماد به خانه بخت است. همچنین مقام «برزگری» را خواهم خواند؛ آوازی که کشاورزان در حین کار برای زدودن خستگی می‌خوانند و درونمایه عاشقانه هم دارد.
صادقی به مقام «هالوزال» یا «جنگ شیمبار» نیز اشاره کرد و آن را روایتی حزن‌انگیز از نبردی خونین در ایل بختیاری دانست و گفت: این مقام با لحن غمگینی خوانده می‌شود و مربوط به جنگی است که در آن تعدادی از مردان ایل جان خود را از دست می‌دهند.
از دیگر مقام‌های مطرح در اجرای میلاد صادقی، «دی شهناز» است که برگرفته از یک واقعه عاشقانه در ایل بختیاری است. او درباره این قطعه گفت: این مقام شاد و ریتمیک، معمولاً در آیین عقد، زمانی که عروس و داماد پس از خواندن خطبه کنار هم می‌نشینند، اجرا می‌شود و فضایی شاد و آیینی دارد.
صادقی در پایان تأکید کرد که موسیقی بختیاری، نه‌فقط برای ایل بختیاری، بلکه برای همه مردم ایران بخشی از فرهنگ و هویت اصیل است و باید حتی در دنیای مدرن نیز حفظ و گرامی داشته شود.
آشنایی با میراث موسیقایی قوم قشقایی
گروه هنری «مارال» نیز به سرپرستی محمد کشاورز از استان فارس، برای نخستین بار در هفدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران حضور می‌یابد. این گروه نماینده موسیقی محلی قشقایی است و از روستای کوشک مولا، واقع در ۳۵ کیلومتری شرق شیراز، به جشنواره می‌آید.
کشاورز درباره فعالیت‌های هنری گروه خود گفت: گروه مارال از سال ۱۳۸۸ فعالیت خود را در حوزه موسیقی قشقایی آغاز کرده و تاکنون در جشنواره‌های مختلف استانی حضور داشته است.
در این دوره از جشنواره، محمد کشاورز و علیرضا زارع در قالب دونوازی سرنا و نقاره به اجرای قطعاتی از موسیقی اصیل قشقایی خواهند پرداخت. از جمله مقام‌های قابل اجرا می‌توان به «غریب و صنم»، «صمصام»، «گرایلی» و «خسرو باج خسرو» اشاره کرد. همچنین قطعات ریتمیک و آیینی مانند «هلی»، «آغور هلی»، «اورتا هلی» و «یورغا هلی» نیز در این برنامه گنجانده شده است.
کشاورز درباره ویژگی‌های موسیقی قشقایی گفت: موسیقی محلی قشقایی بسته به منطقه و مناسبت، رنگ و بویی خاص دارد. اگرچه فضای عمومی این موسیقی حماسی است، اما زیرمجموعه‌هایی همچون ترکه‌بازی، جنگنامه و هلینیز در آن دیده می‌شود که هر یک در آیین‌ها و مراسم خاص کاربرد دارند.
او همچنین درباره جایگاه ویژه سرنای قشقایی گفت: سرنا در مناسبت‌های مختلف قشقایی‌ها نواخته می‌شود و بسته به نوع مراسم، می‌تواند رنگی شاد یا غم‌انگیز داشته باشد، اما در مجموع بیشتر با حس اندوه همراه است.
گروه «مارال» در این جشنواره تلاش دارد بخشی از میراث موسیقایی قوم قشقایی را به صحنه بیاورد و مخاطبان را با این گنجینه صوتی و آیینی آشنا کند.
هفدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران به دبیری فواد توحیدی و به همت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن موسیقی ایران و با مشارکت استانداری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان، از ۵ تا ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ در استان هرمزگان برگزار می‌شود.
