چرا برخی افراد فقط چند ساعت می‌خوابند؟

فرض کنید در هر سال، 60 روز اضافه تر داشتید. در این صورت چه کار می کردید؟ خانم دکتر «ابی راس» (Abby Ross) که یک روانشناس است، جزو کسانی است که می توان آنها را جزو افراد با نیاز اندک به خواب دانست. او هر روز فقط به چهار ساعت خواب نیاز دارد و به این ترتیب ساعات مفید بیشتری از دیگران دارد؛ گویی هر سال برای 60 روز بیشتر از دیگران است.

این دسته از افراد هرگز احساس خواب آلودگی و خستگی ندارند و هیچ وقت هم پیش نمی آید که دیر از خواب بیدار شوند. آنها معمولاً صبح هنگام زودتر از بقیه (حدود ساعت 4 یا 5) از خواب بیدار می شوند. می گویند «مارگارت تاچر» هم (نخست وزیر اسبق انگستان) جزو این دسته از افراد بود و فقط نیاز به 4 ساعت خواب در طی شبانه روز داشت.

اما چرا برخی افراد می توانند نیاز به خواب خود را در طی یک بازه زمانی چند ساعته تامین کنند و برخی دیگر به زمانی طولانی تر برای این کار نیاز دارند؟

یک کشف مهم

در سال 2009 بود که خانمی به آزمایشگاه دکتر «ینگ هوی فو» (Ying-Hui Fu) در دانشگاه کالیفرنیا مراجعه کرد. این زن از اینکه صبح ها زودهنگام از خواب بیدار می شود گلایه داشت. دکتر فو در ابتدا فکر کرد که این زن جزو کسانی است که شبها زود به خواب می رود و در عوض صبح ها هم زودتر بیدار می شود. اما زن به او توضیح داد که شبها حدود ساعت 12 به خواب می رود و ساعت 4 صبح هم که از خواب بیدار می شود کاملاً هشیار و سرزنده است.

دکتر فو و همکارانش به بررسی ژنوم اعضای خانواده این زن با هم پرداختند و متوجه یک جهش ژنتیکی در ژنی به نام DEC2 شدند. این جهش در ژن این زن و افرادی که خواب کوتاهی داشتند وجود داشت، ولی در سایر اعضای خانواده او که به اندازه معمول و رایج می خوابیدند موجود نبود.

این تیم پژوهشی سپس این نوع جهش را در موش های آزمایشگاهی ایجاد کردند و در کمال شگفتی دیدند که این موش ها خوابی کمتر از موش های مشابه دارند، ولی عملکردی جسمی و شناختی آنها همانند موش های دیگر بود.

خواب اندک به صورت معمول اثرات ناخوشایندی بر سلامتی انسان و موجودات زنده دیگر دارد. کم خوابی موجب آسیب به عملکرد برخی از اندام های بدن و نیز کاهش طول عمر می شود. همچنین افسردگی، کاهش وزن و نیز افزایش خطر بروز دیابت، سکته و حمله قلبی از دیگر پیامدهای این مساله است.

عملکرد مغز در طی خواب

مغز انسان در طی خواب فعالیت های مختلفی را به انجام می رساند. این فعالیت ها شباهت زیادی به فعالیت واحد «تعمیر و نگهداری» در کارخانه های بزرگ دارد. فعالیت بسیاری از کارخانه ها روزها یا ساعات خاصی تعطیل می شود تا ماشین آلات و بخش های مختلف مورد وارسی، روغن کاری و احتمالا تعمیر قرار گیرند. به این ترتیب خطر بروز وقفه در عملکرد کارخانه به خاطر بروز اشکال در دستگاه ها به حداقل ممکن خواهد رسید.

از آنجا که مغز انسان در طی روز معمولا به صورت مداوم به دریافت و پردازش اطلاعات موجود است، زمانی برای دسته بندی آموخته ها و حذف اطلاعات غیرضروری ندارد. در طی خواب است که مغز می تواند با ترمیم برخی آسیب های سلولی، حذف مواد سمی جمع شده در طی روز و فعالیت هایی دیگر، مغز را برای یک روز دیگر آماده سازد.

به نظر می رسد مغز افرادی که دارای جهش ژنتیک در ژن DEC2 هستند همین فرایند را در طی دوره ای کوتاه تر به انجام می رساند. با این حال هنوز مشخص نیست که چطور این رویه سریع تر از روند معمول در مغز سایر افراد انجام می شود.

از زمانی که نقش جهش ژنتیک DEC2 در کم بودن نیاز به خواب کشف شد، بسیاری از افراد به مراکز پژوهشی مراجعه کردند و ادعا کردند که آنها نیز نیاز چندانی به خواب ندارند. اما بررسی های بیشتر نشان داد که بیشتر این افراد دچار بیخوابی بودند و کم خوابیدن آنها نوعی اختلال به شمار می رفت.

مزیت‌های کم خوابی

در مقابل، همه کسانی که می توان آنها را «افراد کم‌خواب» خواند، در زندگی بسیار پرانرژی و مثبت اندیش هستند. بیشتر این افراد بسیار فعال بوده و به شدت می کوشند به اهداف خود در زندگی دست یابند.

دکتر ابی راس در توصیف زندگی خود اینگونه می­گوید: «همیشه پس از بیدار شدن از خواب احساس خوبی دارم. تا جایی که یادم می آید، همیشه بین 4 تا 5 ساعت در شب خوابیده ام. اوایل صبح (حدود ساعت 5) زمان بسیار خوبی است و می توانم کارهای زیادی انجام دهم. متاسفانه فروشگاه های زیادی در این زمان باز نستند. با این حال می توانم از فروشگاه های آنلاین خرید کنم و یا مطالب مختلفی بخوانم. همچنین تا بیدار شدن سایر افراد می توانم برای ورزش به بیرون بروم.»

چگونه می توان از زمان خواب کاست؟

در حال حاضر برخی چندین تیم پژوهشی به بررسی ژنتیک افرادی که نیاز چندانی به خواب دارد مشغولند. با این وجود هنوز درک دقیق درستی از این پدیده نداریم و باید منتظر نتایج این مطالعات باشیم. شاید این تحقیقات در آینده بتواند به ارائه شیوه هایی به منظور بهبود خواب در افراد معمولی بیانجامد.

با این حال اگر شما هم می خواهید خواب کمتری داشته باشید، شاید لازم باشد زمان ثابتی برای بیدار شدن تعیین کنید. برخی کارشناسان بر این باورند که موثرترین راه برای بهبود کیفیت خواب ( و یا حتی کاهش زمان آن) این است داشتن یک زمان ثابت برای بیداری در هنگام صبح سبب می شود بدن بداند که باید در این زمان از خواب بیدار شود و به این ترتیب از زمان موجود (ولو اندک) به بهترین نحو استفاده کند. مطالعات نشان داده که بدن یک و نیم ساعت پیش از بیداری آماده بیدار شدن می شود. پس داشتن یک زمان ثابت برای بیداری می تواند به بدن کمک کند تا حتی در زمانی کوتاه تر از حالت معمول، خود را برای داشتن یک روز پرانرژی آماده سازد.

همچنین فراموش نکنید که نباید خودتان را با دیگران مقایسه کنید. میزان نیاز بدن هر کس به خواب متفاوت است و در اصل به ژنتیک او بستگی دارد. آن چه به عنوان هشت ساعت نیاز بدن به خواب عنوان می شود، نسبی است و به هیچ وجه برای همه افراد صادق نیست. به همین خاطر است که برخی افراد نیاز کمتری به خواب دارند و نیاز برخی دیگر بیشتر است.

 

مترجم: صالح سپهری فر

No tags for this post.