نگاهی به درآمدزایی موسیقی در خیابان
روایت نوازندگانی که خیابان را به صحنه تبدیل می‌کنند

صدای سازهای موسیقی که در میان هیاهوی شهر به گوش می‌رسد، برای بسیاری از ما لحظاتی از آرامش و زیبایی را به ارمغان می‌آورد. موسیقی خیابانی پدیده‌ای است که در خیابان‌های شلوغ و پرجنب‌وجوش شهرها، زندگی روزمره مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما چرا نوازندگان خیابانی به این نوع اجراها روی می‌آورند و این اجراها چه ارتباطی با اقتصاد هنر دارند؟

سحر طاعتی:‌ در وهله اول کسب درآمد از این اجراها به ذهن می رسد. چرا که اجرای موسیقی در خیابان برای برخی از نوازندگان به منبع درآمد تبدیل شده است. بسیاری از این هنرمندان با چالش‌های اقتصادی مواجه هستند و خیابان را محلی برای معرفی هنر و تأمین معیشت خود انتخاب می‌کنند و مردم هم با پرداخت داوطلبانه پول، به نوعی به اقتصاد هنر کمک می‌کنند. اما شاید یکی از مهمترین دلایل نوازندگان برای اجرا در خیابان بیان هنری و ارتباط مستقیم آنها با مردم باشد در واقع در فضای خیابان، هیچ مرزی میان هنرمند و شنونده وجود ندارد و همین موضوع به نوازنده امکان می‌دهد که بازخورد لحظه‌ای مخاطبان را دریافت کند.

از طرفی دیگر موسیقی خیابانی به عنوان یک ابزار فرهنگی، می‌تواند نقش مهمی در آشنا کردن مردم با سبک‌های مختلف موسیقی و ایجاد حس همبستگی اجتماعی ایفا کند. نوازندگان خیابانی اغلب موسیقی‌های بومی و سنتی را اجرا می‌کنند که این خود باعث زنده نگه داشتن فرهنگ موسیقایی می‌شود. هر چند که امروزه در اجرای برخی گروهها و نوازندگان خیابانی موسیقی های پاپ هم شنیده می شود که طرفداران خودشان را دارند.

مازیار سلامی نوازنده هنگ درام که خیابان را برای ارائه هنر خود انتخاب کرده دراین باره به خبرگزاری سینا، می گوید: خیابان به من این امکان را می‌دهد که بدون واسطه با مخاطبانم در ارتباط باشم و هنرم را به طور مستقیم با آن‌ها به اشتراک بگذارم. این فضای صمیمانه می‌تواند تأثیرگذاری اجرا را افزایش دهد هر چند که جای اجرای صحنه ای را نمی‌گیرد.

وی درباره انتخاب ساز هنگ درام برای اجرا در خیابان می‌افزاید: هنگ درام صدای ملایم و منحصربه‌فردی دارد که با نواختنش انرژی مثبت منتقل می شود. درواقع صدای این ساز کاملا آرامش بخش است  و خیابان این  فرصت را به من می‌دهد تا این حس را با کسانی که روز پرمشغله‌ای دارند به اشتراک بگذارم.

این نوازنده هنگ درام با بیان اینکه  اجرای خیابانی، هنرمند را از محدودیت‌های سالن‌ها و مراسم‌های رسمی رها می‌کند، ادامه می دهد : این محیط به من اجازه می‌دهد که زیبایی‌های ساده و طبیعی هنر را کشف کنم. به نظر من خیابان پر از داستان‌ها و لحظات کوچک زندگی است. حضور در این فضا می‌تواند الهام‌بخش قطعات جدید موسیقی و تجربه‌های هنری نو باشد.

*موسیقی خیابانی ابزاری برای معرفی سازها

در ایران، موسیقی خیابانی در سال‌های اخیر جایگاه متفاوتی در جامعه پیدا کرده است. بسیاری از مردم با نوازندگان خیابانی برخوردی مثبت دارند و آن‌ها را هنرمندانی می‌بینند که تلاش می‌کنند زیبایی و آرامش را به فضای شهری بیاورند. این مخاطبان اغلب با تشویق، تحسین و حتی حمایت مالی، قدردانی خود را نشان می‌دهند.

معرفی سازهای مختلف به عموم مردم را می توان یکی از دستاوردهای موسیقی خیابانی دانست در شرایطی که مردم سازها را از تلویزیون نمی‌بینید، موسیقی خیابانی این امکان را می دهد که مخاطبان بدون واسطه و البته خرید بلیت‌های گزاف کنسرت‌ها، از نزدیک با سازها و موسیقی های گوناگون آشنا شوند.

مازیار سلامی نوازنده هنگ درام نیز با تایید این موضوع می گوید: اجرا در خیابان راهی برای معرفی هنر به مردم عادی است . بسیاری از افرادی که به طور معمول به کنسرت‌ها نمی‌روند یا از موسیقی هنگ درام آگاهی ندارند، ممکن است در خیابان با این ساز آشنا شوند.

این نوازنده معتقد است که اجرا در خیابان به زندگی حرفه ای او کمک می کند . از نظر سلامی، خیابان جایی است که می‌توانم بلافاصله واکنش مخاطبان را ببینم و این به من کمک می‌کند هنر خود را بهتر کنم. خیابان برای بسیاری از ما نوازندگان، یک صحنه آزمایشی است که می توانیم قطعات جدیدمان را برای مردم به اجرا کنیم و با واکنش آنها تکنیک های نوازندگی مان را ارتقا بدهیم و اعتمادبه‌نفس بیشتری در اجرای زنده پیدا کنیم.به طور کلی خیابان، با تمام چالش‌ها و زیبایی‌هایش، فضایی است که روح زندگی در آن جریان دارد و می‌تواند بهترین صحنه برای انتشار موسیقی و هنر باشد.

*موسیقی خیابانی درآمدی بی واسطه برای هنرمند

موسیقی خیابانی نه تنها پدیده‌ای فرهنگی و هنری است، بلکه بخشی از اقتصاد هنر محسوب می‌شود. این نوع اجراها نه تنها به نوازندگان فرصت کسب درآمد می‌دهد، بلکه به رشد فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی شهرها نیز کمک می‌کند.

به گفته سلامی درست است که اجرای خیابانی معمولاً درآمد ثابتی ندارد، ولی دریافت کمک‌های مالی از سوی عابران  به من در تأمین بخشی از نیازهای مالی کمک می کند. البته خوشبختانه این روزها با تغییر نگاه مردم به موسیقی خیابانی تا حدی درآمد ما از این اجراها نیز افزایش یافته است.

وی ادامه می دهد: یکی دیگر از راههای افزایش درآمد، من از اجرای هنگ درام در خیابان معرفی بیشتر سازم بود. چرا که هر چه بیشتر مردم با این ساز و صدایش آشنا و گوش دادن به آن نیز برایشان جالبتر و لذت بخش تر می‌شود و همین مسئله به افزایش درآمد من کمک می‌کند.

این نوازنده هنگ درام اضافه می‌کند: اجرای خیابانی می‌تواند هم مزایا و هم چالش‌های مالی داشته باشد، اما به عنوان یک نوازنده در کنار بحث درآمدزایی از هنرم  به معرفی هنر و سازم با مخاطبان  نیز فکر می کنم و این یکی از اهداف من است.

یکی از نکات مثبت اجرا در خیابان ،کاهش هزینه هایی نظیر اجاره سالن یا تجهیزات پیشرفته  است و همین مسئله به حفظ درآمد و سرمایه هنرمند کمک می کند .از طرفی دیگر حضور در خیابان می‌تواند توجه افراد یا سازمان‌هایی را که به دنبال استعدادهای جدید هستند جلب کند که البته طی سالهای اخیر بسیاری از گروههای موسیقی و آهنگسازان و رهبران ارکسترها برخی از نوازندگان خیابانی به لحاظ کیفیت بالای نوازندگی جذب کرده اند.

*دوراهی بنام خیابان و سالن کنسرت

یکی از مسائل بحث برانگیز در مواجه با موسیقی خیابانی، انتخاب و یا عدم انتخاب صحنه های رسمی کنسرت و جایگزینی خیابان با آنهاست . موضوعی که در رویارویی با هر نوازنده خیابانی به ذهن خطور می‌کند که سلامی این سوال را اینگونه پاسخ می‌دهد: انتخاب خیابان و یا سالن کنسرت به شرایط من بستگی دارد . خیابان به من این امکان را می‌دهد که با مخاطبان گسترده‌تر و متنوع‌تری در ارتباط باشم. افراد از همه اقشار اجتماعی به صورت تصادفی با هنر من روبه‌رو میشوند، که این تجربه خیلی لذت‌بخش و تأثیرگذار است.

در مقابل، سالن اجرا فضایی رسمی‌تر فراهم می‌کند و اگر آنجا را انتخاب می کردم قطعا مخاطبانی داشتم که به طور خاص برای تماشای اجرای من آمده بودند. این نوع مخاطب، تعهد بیشتری به شنیدن و تجربه موسیقی دارد، اما محدودتر بود. اما با توجه به شرایط خودم و هدفم در ارائه هنرم برای اینکه بتوانم با افراد بیشتری در ارتباط باشم و پیچ و خم های قانونی سخت را طی نکنم و راحت‌تر به درآمد برسم خیابان را انتخاب کردم.اما ناگفته نماند که اگر بخواهم تجربه‌ای عمیق‌تر و متمرکزتر با مخاطب داشته باشم، سالن اجرا را انتخاب می کنم.