تغییرات آب و هوایی؛ بیم ها و امیدها برای مهار گرمایش زمین
بیست و یکمین کنفرانس تغییرات آب و هوا (COP) در حالی قرار است در دسامبر سال جاری میلادی در پاریس برگزار شود که بیم ها و امیدها برای مهار گرمایش کره زمین و تلاش برای دستیابی به یک توافق الزام آور در ممانعت از انتشار گاز های گلخانه ای دغدغه اصلی 195 کشور جهان شده است.
سازمان ملل متحد از کشورهای جهان خواسته است تا با اقدامات خود از افزایش دو درجهای دمای هوا نسبت به دوران پیشاصنعتی جلوگیری کنند.
چین، آمریکا، اتحادیه اروپا، هند روسیه، ژاپن، آلمان، کانادا، بریتانیا، کره جنوبی و ایران به ترتیب 10 کشور نخست در انتشار گازهای گلخانه ای اند.
اکنون با نزدیک شدن به ضرب الاجل سازمان ملل (پایان ماه اکتبر) برای ارائه طرح کاهش گازهای گلخانه ای و برنامه های تطبیقی کشورها برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی، اندک اندک دورنمایی از اهداف بیست و یکمین نشست تغییرات آب و هوایی پدیدار می شود.
نشست تغییرات آب و هوایی ماه دسامبر در پاریس با حضور نمایندگان ١٩5 کشور، توسط سازمان ملل متحد برگزار خواهد شد. هدف، دستیابی به توافق میان تمام کشور ها در جهت کاهش گازهای گلخانه ای تا سال 2020 است. اگرچه مقدمه این هدف، برنامه های مشخص و انضمامی تک تک کشورها برای کاهش گازهای گلخانه است.
بنا به این گزارش، آنچه در پی می آید مقایسه مختصری روزنامه گاردین از مشارکت و سهم برخی کشورهایی است که کمتر به آنها پرداخته شده اما تعهدات آنها برای دستیابی به توافق احتمالی در نشست «پاریس 2015» بسیار حائز اهمیت است.
** اتحادیه اروپا
بلندپروازانه ترین تعهد یک بلوک قدرت از زمان صنعتی شدن جهان. بسیاری بر این باورند که تعهد اتحادیه اروپا به ما این فرصت را می دهد تا با بدترین نوع تغییرات آب و هوایی مقابله کنیم.
کشورهای این اتحادیه ضمن اتخاذ موضعی مشترک، عنوان کردند که میزان انتشار گازهای گلخانه ای خود را تا سال 2050 حدود 60 درصد کاهش خواهند داد. این درصد آنقدر بزرگ است که به تنهایی می تواند شانسی بزرگ برای مقابله با افزایش دو درجه سانتیگرادی دمای هوا تلقی شود.
در صورت اجرای «طرح تجاری انتشار گازهای گلخانه ای» (emissions trading scheme) اتحادیه اروپا انتشار گازهای گلخانه ای خود به خود کاهش چشمگیری خواهد یافت. بر اساس این طرح هر شرکت ها یا کارخانه ای که فعالیت آن منجر به انتشار دی اکسید کربن می شود، ناچار از خرید مجوز است. مجوزی که برای متقاضی اش بسیار گران تمام شود.
** ژاپن
بر خلاف میزبانی و سهم عمده ژاپن در نشست سال 1997 در دستیابی به پیمان کیوتو (پیمانی بین المللی به منظور کاهش صدور گازهای گلخانه ای)، عملکرد این کشور و بی برنامگی آن نسبت به نشست تغییرات آب و هوایی پاریس چنگی به دل نمی زند.
عملکرد ژاپن در این زمینه را باید در نسبت این کشور با سونامی سال 2011 و فاجعه به بارآمده از نیروگاه اتمی فوکوشیما درک کرد. در پی بروز نگرانی ها از بحران هسته ای فوکوشیما و توقف فعالیت تمامی نیروگاه های هسته ای ژاپن که یک سوم برق این کشور را تولید می کرد، مصرف سوخت های فسیلی از جمله زغال سنگ در شهرهای مختلف این کشور بشدت افزایش یافته است.
بسیاری از فعالان زیست محیطی در ژاپن معتقدند؛ دولت این کشور بیش از حد به سوخت های فسیلی وابسته شده و در قبال سیاست های زیست محیطی تنها به شعار بسنده کرده است.
ژاپن پنجمین تولید کننده گازهای گلخانه ای جهان به شمار می آید. حجم کل گازهای گلخانه ای ژاپن در سال 2013 به 1400 میلیون تن دی اکسید کربن رسید؛ رقمی فاجعه بار که افزایش 10 و شش دهم درصدی نسبت به 1990 را نشان می دهد.
بسیاری از سران کشورهای جهان از جمله باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا و لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه، خواستار همکاری بیشتر ژاپن برای کسب نتیجه موفقیت آمیز در نشست ماه دسامبر شدند.
** روسیه
در کشوری که اغلب با سرمای شدیدی روبروست، مفهوم گرمایش زمین اغلب با خنده طرب آمیزی از سوی مردم روبرو می شود.
کاهش قیمت نفت، تحریم های غرب، رکود اقتصادی روسیه و تفکر متعارف اقتصادی کوتاه مدت، عملاً جایی برای اراده سیاسی در خصوص کاهش آلاینده ها و سوخت های فسیلی و مقابله با گرمایش زمین در این کشور باقی نگذاشته است. واقعیت این است که در روسیه تنها تعداد محدودی از نخبگان سیاسی برای این مسأله اهمیتی درخور قائل اند.
بسیاری این باورند که افزایش دمای متوسط جهان حتی ممکن است به نفع اقتصاد روسیه باشد؛ چرا که مساحت وسیعی از این کشور را برای کشاورزی مهیا می کند.
به گزارش گاردین، تنها تعهد جدی روسیه در قبال کاهش گازهای گلخانه ای به دهه 90 بازمی گردد. زمانی که این کشور به سازمان ملل وعده داد تا سال 2030 بین 25 تا 30 درصد انتشار این قبیل گاز ها را کاهش دهد. اما در طول این سال ها جو سیاسی و فضای تجاری در روسیه مانع از توجه به این موضوع شده است. آنچه منجر شد تا روسیه به تنها وعده زیست محیطی خود در قبال جامعه بین الملل پایبند نماند.
شماری حتی بر این باورند که دولت پوتین حتی گفتمان تغییرات آب و هوایی را گفتمانی متعلق به غرب می داند و با بی توجهی به این گفتمان در حال واکنش به غرب است.
** برزیل
غول در حال ظهور اقتصاد جهان، طرح قابل توجهی نسبت به کاهش گازهای گلخانه ای ارائه داده است. قابل توجه از آن جهت که در میان کشورهای در حال توسعه، این امر یعنی تعهد اساسی به کاهش سوخت فسیلی به ندرت اتفاق می افتد.
دیلما روسف، رییس جمهوری برزیل در نشست سالانه سازمان ملل تعهد کرد که کشورش تا سال 2025، 37 درصد از انتشار گازهای گلخانه ای خود (نسبت به سال 2005) را کاهش دهد.
مسأله مهم دیگر در برزیل، جلوگیری از تخریب غیرقانونی جنگل ها در آمازون است. جنگل های استوایی از جمله آمازون یکی از امیدهای اصلی انسان برای جذب بیش از 30 درصد گازهای گلخانه ای و کاهش گرمایش زمین به شمار می آید. با نابودی درختان و کاهش میزان جذب نیز سرعت گرمایش جهان به مراتب بالا تر می رود.
دولت برزیل در این زمینه وعده داد که روند جنگل زدایی در آمازون را متوقف، و بیش از 15 میلیون هکتار از جنگل های تخریب شده را نیز احیا کند. همچنین این کشور اعلام کرد تا سال 2030، 45 درصد از انرژی مورد نیاز خود را از انرژی های تجدیدپذیر تأمین خواهد کرد.
** هند
در کشوری که در آن 300 میلیون نفر بدون برق زندگی می کنند، تعهد به توسعه پایدار، سرمایه گذاری در این زمینه و کاهش انتشار آلاینده ها بیش از هر چیز مسأله ای اخلاقی است. با این حال دولت نارندرا مودی نخست وزیر هند اخیراً وعده های بزرگی در حوزه محیط زیست داده است.
این کشور قصد دارد نرخ انتشار کربن را به میزان 33 الی 35 درصد تا سال 2030 کاهش دهد. هند همچنین متعهد شده که 40 درصد تولید برق خود تا سال 2030 را از منابعی غیر از سوخت های فسیلی تأمین کند.
سیاستمداران هند به سازمان ملل یادآور شدند که به رغم این موضوع که هند سومین تولید کننده گازهای گلخانه ای در جهان است، اما نزخ تولید گازهای گلخانه ای در این کشور نسبت به بسیاری از کشورها پایین تر است. هند بیش از یک میلیارد و 300 میلیون نفر جمعیت دارد.
همچنین هند با ارائه سندی به سازمان ملل یادآوری که برای مقابله با انتشار گازهای گلخانه ای و گرمایش زمین باید فناوری های لازم و کمک های مورد نیاز از سوی کشورهای بزرگ به کشورهای درحال توسعه اعطا شود.
بنا بر برآورد دولت هند، برآورد برنامه های مقابله با گرمایش زمین در این کشور بیش از دو و نیم تریلیون دلار هزینه خواهد داشت.
** مراکش
مراکش میزبان نشست سال آینده تغییرات آب و هوایی سازمان ملل (COP22) است. به همین خاطر این کشور عملاً به عنوان رهبر کشورهای عرب شمال آفریقا در نشست ماه نوامبر پاریس شناخته می شود. در نتیجه تعهد مراکش در این زمینه می تواند بیانگر تعهد بخش مهمی از کشورهای جهان، یعنی خاورمیانه و شمال آفریقا باشد. کشورهایی که 95 درصد انرژی خود را از نفت و گاز تأمین می کنند.
کشورهای شمال آفریقا به رهبری مراکش در سندی که اخیراً به سازمان ملل ارائه کردند، تعهد خود را نسبت به کاهش 13 درصدی تولید گازهای گلخانه ای تا سال 2030 و اختصاص بودجه 10 میلیارد دلاری در این زمینه اعلام کردند.
به گزارش ایرنا به نقل از منابع خبری، کشورهای شمال آفریقا به رهبری مراکش در این سند اعلام کردند که اگر صندوق سازمان ملل، بخش خصوصی و یا دیگر کشورهای ثروتمند 35 میلیارد دلار کمک مالی در اختیارشان بگذارند، تولید گازهای گلخانه ای خود را تا 32 درصد کاهش خواهند داد. علاوه بر این آنها قادر خواهند بود تا از انرژی تجدیدپذیر خورشیدی در صنایع خود استفاده کنند؛ انرژی ای که بسیار مناسب منطقه ای مثل خاورمیانه وشمال آفریقا است.
