آموزش و گفتمان‌سازی در «حکمرانی هوش مصنوعی»، ضرورت امروز ماست
به گزارش سیناپرس از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه طی سخنانی در همایش «الزامات توسعه مدل زبانی بزرگ فارسی» که به همت ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک و با شعار «هوش مصنوعی، مولد قدرت حکومت‌ها» برگزار شد اظهار کرد: امروز شاهد سیستم‌های هوش مصنوعی هستیم که نیازهای واقعی و علمی ما را تأمین می‌کند و به جای انسان، عمل و حتی تدبیر می‌کند اما باید به یاد داشته باشیم که هوش مصنوعی ساخته ذهن و روح انسان است.
وی به ارائه مثالی در این حوزه پرداخت و ادامه داد: در حوزه حکمرانی 207 منبع را شناسایی و 200 تعریف حکمرانی را استخراج کرده‌ایم. 51 کلید واژه اصلی نیز استخراج شد که از ماشین‌های متنوع هوش مصنوعی درباره آنها سوال شد، هر کدام پاسخ‌هایی دادند، تعاریف هوش مصنوعی از منابع دست اول حکمرانی بهتر و دقیق‌تر بود و این تعاریف را به کمک آنها دسته‌بندی کردیم. در مجموع 20 تعریف از هوش مصنوعی دریافت شد که در کنار 200 تعریف قبل به تعریف جامع‌تر در این حوزه رسیدیم.
خسروپناه با بیان این که حکمرانی باید با رویکرد بازتوزیع و تسهیل در سطوح مختلف محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی مدنظر باشد، اظهار داشت: اهداف حکمرانی شامل مشارکت عمومی، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، قانون‌مندی، امنیت پایدار، رفاه عمومی و اثربخشی است. تعریف برگزیده از حکمرانی شامل فرآیندهای شبکه‌ای از سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری (قانون‌گذاری ساختار‌سازی نگاشت نهادی) تا گفتمان‌سازی، راهبری، هدایت‌گری، نظارت، کنترل و ارزیابی است که با مشارکت سازمان‌های دولتی و ذی‌نفعان مردمی صورت می‌گیرد، بنابراین حکمرانان این عرصه “ساختارهای دولتی، بخش خصوصی و ذی‌نفعان مردمی” هستند.
وی با بیان اینکه الگوی حکمرانی باید مشخص شود، ادامه داد: حکمرانی باید با رویکرد بازتوزیع و تسهیل در سطوح مختلف محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی مدنظر باشد. اهداف حکمرانی شامل مشارکت عمومی، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، قانون‌مندی، امنیت پایدار، رفاه عمومی و اثربخشی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: اینکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی سندی بنویسیم بخشی از حکمرانی است اما از سیاست‌گذاری تا اثربخشی چند فرآیند شبکه‌ای، طولانی، بسیار پیچیده و چند بعدی است. برخی حکومت‌داری را با حکمرانی یکی می‌دانند که قطعا تصوّر اشتباهی دارند. حکمرانی با حکومت‌داری یکسان نیست.
وی درباره اصول حکمرانی هوش مصنوعی حکمت‌بنیان گفت: سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری حکیمانه مبتنی بر علم نافع عقلانی(شامل عقل نظری، عقل عملی، عقل معاش و عقل معاد) در هوش مصنوعی باید مدنظر باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه حکمت معادل انگلیسی ندارد، بیان کرد: حکمت از سیاق علم نافع و مبتنی بر عقل است. سیاست‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی باید بر اساس حکمت باشد که از جنس حقیقت و فضیلت است، باید هوش مصنوعی که طراحی می‌کنیم مبتنی بر حقیقت و فضیلت عمل کند.
خسروپناه با تأکید بر نظارت و ارزیابی با شاخص‌های اهداف، شفافیت، عدالت و مشارکت عمومی تأکید کرد: باید سیستم‌های هوش مصنوعی را به صورت مستمر رصد کنیم، حکمرانان شامل ساختار دولتی، بخش خصوصی و ذی‌نفعان مردمی هستند که باید در سیاست‌گذاری هوش مصنوعی مشارکت داشته باشند. در مدل حکمرانی شورای عالی انقلاب فرهنگی و در سند نگاری هوش مصنوعی، بخش خصوصی و ذی‌نفعان مردمی در سیاست‌گذاری مشارکت دارند.
حکمت از سیاق علم نافع و مبتنی بر عقل است. سیاست‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی باید بر اساس حکمت باشد که از جنس حقیقت و فضیلت است، باید هوش مصنوعی که طراحی می‌کنیم مبتنی بر حقیقت و فضیلت عمل کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در بحث هوش مصنوعی خیلی عقب هستیم و باید با سرعت رشد کنیم خودمان مولّد شویم که اگر اینگونه نشود دچار شکلی از استعمار می‌شویم. در حال حاضر مهمترین نوع استعمار؛ استعمار نرم است. در دهه اخیر کارهای زیادی انجام شده است اما کافی نیستند که باید ادامه پیدا کند. کار دولت تسهیل گری، نظارت، ارزیابی و هدایت ارزش‌هاست.
وی اضافه کرد: آموزش و گفتمان‌سازی در حکمرانی هوش مصنوعی باید مدّنظر باشد. معیارهایی که به هوش مصنوعی می‌دهیم باید بر اساس زیست بوم و فرهنگ ایرانی اسلامی باشد.
خسروپناه گفت: جامعیت هوش مصنوعی نیز باید مدّنظر باشد و حوزه‌های نظیر تعلیم و تربیت، دفاعی و امنیتی، کشاورزی، حقوقی، رسانه و فضای مجازی که نیاز به هوش مصنوعی دارند در نظر گرفته شود، البته سیاست‌بسندگی اشتباه است و سیاست‌گذاری، بخشی از چند فرایند است که در درون حکمرانی هوش مصنوعی است.
گفتنی است، همایش الزامات توسعه مدل زبانی بزرگ فارسی به همت ستاد توسعه فناوری های هوش مصنوعی و رباتیک معاونت علمی ۲۰اسفندماه در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد.
