ویروس های سرطان زا

چگونه یک ویروس باعث شکسته شدن کروموزومی و ایجاد به سرطان می شود؟

به گزارش سیناپرس همدان، ویروس اپشتین بار (EBV) به راحتی از طریق مایعات بدن، در درجه اول بزاق، مانند بوسیدن، نوشیدنی های مشترک یا استفاده از ظروف غذایی مشترک پخش می شود. بنابراین جای تعجب نیست که EBV یکی از رایج ترین ویروس ها است: بیش از 90 درصد از جمعیت جهان معمولاً در دوران کودکی آلوده شده اند.

EBV باعث مونونوکلئوز عفونی و بیماری های مشابه می شود، اگرچه اغلب هیچ علامتی وجود ندارد. بیشتر عفونت‌ها خفیف هستند و می‌گذرند، اما ویروس در بدن باقی می‌ماند، نهفته یا غیرفعال می‌شود، گاهی اوقات دوباره فعال می‌شود. عفونت های نهفته طولانی مدت با چندین بیماری التهابی مزمن و سرطان های متعدد مرتبط هستند.

در مقاله جدیدی که در ژورنال نیچر منتشر شد، محققان دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو، مرکز سرطان UC San Diego Moores و تحقیقات سرطان لودویگ در UC San Diego، برای اولین بار توضیح دادند که چگونه ویروس از ضعف های ژنومی برای ایجاد سرطان در حالی که توانایی بدن برای سرکوب آن را کاهش می دهد، استفاده می کند.

نویسنده ارشد این مطالعه، دان کلیولند، استاد برجسته پزشکی، علوم اعصاب و پزشکی سلولی و مولکولی در دانشکده پزشکی UC San Diego گفت: این یافته‌ها نشان می‌دهند که چگونه یک ویروس می‌تواند کروموزوم 11 انسان را وادار به تقسیم کند، و یک آبشار از بی‌ثباتی ژنومی را آغاز می‌کند که به طور بالقوه می‌تواند یک انکوژن ایجادکننده سرطان خون را فعال کند و یک سرکوب‌کننده اصلی تومور را غیرفعال کند.

این اولین موردی است که نشان می دهد چگونه می توان به طور انتخابی برش یک سایت “DNA شکننده” را القا کرد.

در سرتاسر ژنوم هر فرد یا مجموعه کاملی از ژن‌ها، مکان‌های شکننده، نواحی کروموزومی خاصی هستند که احتمال بیشتری برای ایجاد جهش، شکستگی یا شکاف در هنگام تکثیر دارند. برخی نادر هستند، برخی دیگر رایج هستند. همه با اختلالات و بیماری ها مرتبط هستند، گاهی در شرایط ارثی، گاهی اوقات نیز نه، مانند بسیاری از سرطان ها.

در مطالعه جدید، کلیولند و همکارانش روی EBNA1، یک پروتئین ویروسی که در سلول‌های آلوده به EBV باقی می‌ماند، تمرکز کردند. EBNA1 قبلاً برای اتصال به یک توالی ژنومی خاص در ژنوم EBV در مبدأ همانندسازی شناخته شده بود. محققان دریافتند که EBNA1 همچنین به مجموعه‌ای از توالی‌های شبه EBV در یک مکان شکننده در کروموزوم 11 انسان متصل می‌شود، جایی که افزایش فراوانی پروتئین باعث شکستگی کروموزومی می‌شود.

سایر تحقیقات قبلی نشان داده اند که EBNA1 ژن p53 را مهار می کند، ژنی که نقش کلیدی در کنترل تقسیم سلولی و مرگ سلولی دارد. همچنین در حالت طبیعی، تشکیل تومور را سرکوب می کند. از سوی دیگر، جهش p53 با رشد سلول های سرطانی مرتبط است.

هنگامی که دانشمندان داده های توالی یابی کل ژنوم را برای 2439 سرطان در 38 نوع تومور از پروژه Pan-Cancer Analysis of Whole Genomes بررسی کردند، آنها دریافتند که تومورهای سرطانی با EBV قابل تشخیص سطوح بالاتری از ناهنجاری های کروموزوم 11، از جمله 100٪ موارد سرطان سر و گردن را نشان می دهند.

جولیا لی، نویسنده اول این مطالعه، یکی از همکاران پسا دکتری در آزمایشگاه کلیولند، گفت: برای یک ویروس همه جا حاضر که برای اکثریت جمعیت انسانی بی ضرر است، شناسایی افراد در معرض خطر مستعد ابتلا به بیماری های نهفته مرتبط با عفونت هنوز یک تلاش مداوم می طلبد.

وی افزود: این کشف نشان می دهد که حساسیت به تکه تکه شدن کروموزوم 11 ناشی از EBNA1 به کنترل سطوح EBNA1 تولید شده در عفونت نهفته و همچنین تنوع ژنتیکی در تعداد توالی های شبه EBV موجود در کروموزوم 11 در هر فرد بستگی دارد. در آینده، این دانش راه را برای غربالگری عوامل خطر برای ایجاد بیماری های مرتبط با EBV هموار می کند. علاوه بر این، مسدود کردن EBNA1 از اتصال به این خوشه از توالی‌های کروموزوم 11 می‌تواند برای جلوگیری از توسعه بیماری‌های مرتبط با EBV مورد استفاده قرار گیرد.

منبع: Nature

مترجم: کیانوش کرمی