روز جهانی آب؛ آغازی نو برای ارج نهادن به آب
تغییر اقلیم، افزایش جمعیت، کاهش سرانه آب تجدیدپذیر و در رأس همه آنها ناهماهنگی و عدم ثبات در مدیریت آب کشور موجب شده که هم از سیل خسارت ببینیم و هم از خشکسالی.
هر روز در رسانه ها می شنویم که رودخانه یا دریاچه ای خشک شده و یا وضعیت چشمه‌ها، قنات‌ها و چاههای کشور بحرانی است. ولی این وضعیت تا کی ادامه پیدا خواهد کرد؟ سفره های آب زیرزمینی ما تا کی توان مقابله با این هجمه های عظیم و برداشتهای بی رویه را دارند؟
سرانه مصرف آب شرب در شهرهای ما چندین برابر استاندارد مصرف در کشورهای پرآب است. قیمت آب برای اینگونه مصارف قابل مقایسه با هزینه سایر اقلام موجود در سبد خانوار نیست.
آیا می توان هزینه پرداختی توسط هر خانوار را برای قبوض تلفن و موبایل با هزینه پرداختی برای آب مقایسه کرد؟ هزینه پرداختی توسط صنایع جهت آب مورد نیاز، برای سایر مواد اولیه قابل مقایسه است؟
آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی به لطف نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز از سال 1384 رایگان شده است. آیا کالای رایگان ارزش خود را حفظ خواهد کرد؟
راندمان آب در بخش کشاورزی حدود 32درصد است و این در حالی است که 92درصد آب زیرزمینی در همین بخش مصرف می شود. محصولات کشاورزی که با هزار خون دل و صرف آب، با چندین برابر استاندارد جهانی نیز تولید میشود، متناسب با نیاز داخل نبوده و تکلیف صادرات آن نیز مشخص است. هر لیتر آب معدنی حدود 1000 تومان فروخته می شود و برای هر کیلو هندوانه حدود 250 لیتر آب مصرف میشود و هر کیلو هندوانه 100تومان فروخته میشود. اینها و مواردی از این دست، بهره وری آب را در کشور ما به خوبی نشان می دهد.
واردات محصولات کشاورزی هم با عنایت به چالش های موجود، بدون توجه به نقش آن در واردات آب مجازی به کشور چندی است در مظان اتهام مدیریت جهاد کشاورزی کشور قرار گرفته و به عنوان کالای قاچاق از ورود آن جلوگیری میشود.
راندمان آب در بخش کشاورزی حدود 32درصد است و این در حالی است که 92درصد آب زیرزمینی در همین بخش مصرف می شود.
ولی راهکار چیست؟ چگونه می توان از این وضعیت قهقرایی بیرون رفت؟ چگونه می توان ثبات را بر مدیریت آب کشور حکمفرما کرد؟ حال که پیش‌بینی مراکز بین‌المللی خبر از ورود ایران به دوره خشکسالی طولانی مدت می‌دهد چگونه می‌توان از بروز تبعات صعب و سخت خشکسالی در ایران زمین کاست. آیا عزمی ملی برای این منظور وجود دارد. آیا قوانین جاری با این شرایط همخوانی دارد؟ آیا قوای سه گانه کشور همت لازم برای جلوگیری از این بحران را دارا هستند؟
یکی از روشهایی که شاید برای رسیدن به این منظور بسیار اثرگذار باشد تبدیل مشکل بحران آب به یک دغدغه عمومی و مطالبه مردم از دولت است. عامه مردم، متخصصین، اساتید دانشگاه و … باید هم بر وضعیت بحرانی آب زیرزمینی واقف باشند و هم رفع آنها را از دولت و مسوولان مطالبه کنند.
رسانه ها و تشکلهای مردم نهاد (NGO) نقش بسیار موثر و تعیین کننده ای در این زمینه خواهند داشت. رسانه‌ها باید با تحلیل وضع موجود برای عامه مردم و به چالش کشیدن مدیران و مسوولان، همه مردم را نسبت به این موضوع حساس کرده و شرایطی را ایجاد کنند که با تغییر در مدیریت کلان کشور، تغییری در برنامه‌های اجرایی در همه زمینه ها خصوصاً برنامه های مربوط به مدیریت آب کشور ایجاد نشود.
روز جهانی آب بهانه ای است تا با بازگو نمودن ارزش و اهمیت این مایه حیات، تلنگری به ذهن ها بزنیم تا شاید بیندیشیم که کجاییم و به کجا می رویم.
حمید رحمانی/ رییس گروه نظامهای بهره برداری و حفاظت منابع آب زیرزمینی وزارت نیرو
No tags for this post.
