فناوری فضایی؛ فراتر از غرور ملی
چهاردهم بهمن ماه در تقویم رسمی کشور روز فناوری فضایی نام دارد، روزی که در آن کشورمان با پرتاب موفقیت آمیز ماهواره امید در ۱۴ بهمن ۱۳۸۷ به کشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره پیوست.
ماهواره ها که به گفته کارشناسان، چشم سوم بشر در فضا هستند، امکانات گسترده و تاثیرگذاری را ارائه می کنند، به طوری که تصاویر و داده های ارسالی آنها کاربست های متفاوتی از مصارف مخابراتی و ناوبری گرفته تا پیش بینی بلایای طبیعی و مدیریت پیامدهای آن به منظور کاهش خسارات، اکتشافات معدنی، بررسی تغییرات آب و هوایی، پایش جنگل ها، مراتع و اقیانوس ها دارند.
به واقع، در حالی که مقوله ماموریت های فضایی در ابتدا بیشتر جنبه امنیتی یا رقابتی داشت، اما امروزه ابعاد اقتصادی و کاربردهای توسعه ای این فناوری بر رویکرد فضایی کشورهای جویای آن که شمارشان رو به افزایش است، غالب شده است.
در این میان، تلاش های غیورانه محققان کشورمان در حوزه فضایی در طول سال های قبل برغم مشکلات و تحریم های تحمیلی غرب، دستاوردهای فناورانه قابل ملاحظه ای را در زمینه ساخت و پرتاب ماهواره به ارمغان آورده است.
ایرنا به مناسبت روز ملی فناوری فضایی میزگردی را در زمینه تلاش ها، دستاوردها و برنامه های فضایی کشور با حضور دکتر 'منوچهر منطقی' رئیس مرکز ملی فضایی، دکتر 'فتح الله امی' رئیس پژوهشگاه هوافضا وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دکتر 'صادق تابع جماعت' رئیس دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار کرد.
**فناوری فضایی، دستاورد ارزشمند انقلاب اسلامی
رئیس پژوهشگاه هوافضا گفت: تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن ماه 1357، فناوری فضایی در انحصار چند کشور توسعه یافته بود و ایران هیچ بهره ای از آن نداشت. به واقع، آغاز فعالیت های فضایی ایران به پس از موشک باران شهرهای کشور در دوران جنگ تحمیلی برمی گردد.
'فتح الله امی' با ذکر خاطره ای از یکی از همافرهای ایرانی در دوره پهلوی توضیح داد: این همافر که برای گذراندن دوره آموزشی به آمریکا اعزام شده بود، می گفت که در کلاس های آموزشی هنگامی که نوبت به ارائه مطالب فضایی می رسید، ما را از کلاس بیرون می فرستادند و حاضر نبودند مطالب این حوزه دراختیار ما قرار گیرد.
استاد دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: شروع جنگ تحمیلی و موشک باران شهرها، ایران را بر آن داشت که به منظور دفاع از خود به سمت فناوری فضایی برود و فعالیت کشور ما در این حوزه از سال 1365 به صورت رسمی آغاز شد و با استفاده از مهندسی معکوس، انتقال تکنولوژی از کشورهای دوست و تلاش شبانه روزی محققان کشور، در سال 1370 اولین موشک فضایی ایران با موفقیت به فضا پرتاب شد و این درحالی بود که آلمان به عنوان اولین کشور صاحب فناوری فضایی، فعالیت خود در این حوزه را سال 1917 آغاز کرد و در سال 1945 به نتیجه رسید ولی ما این مسیر را در 5 سال طی کردیم.
**پیوند فناوری فضایی و دانشگاه
وی بیان داشت: هم اکنون به مرحله ای رسیده ایم که رشته هوافضا در 19 دانشگاه کشور تدریس می شود و گروه آموزشی یا دانشکده تخصصی این حوزه در آنها وجود دارد که 14 مرکز آن به وزارت علوم وابسته هستند.
امی به وجود بیش از سه هزار دانشجو، 180 شرکت دانش بنیان، 100 هزار شغل مستقیم و 400 هزار شغل غیر مستقیم در حوزه هوافضای کشور اشاره کرد و گفت: در نمایشگاه سال گذشته، بیش از دو هزار فناوری در رابطه با هوافضا عرضه شد.
رئیس پژوهشگاه هوافضا تصریح کرد که گرچه مسیر دانش فضایی کشور به همت وزارت دفاع آغاز و هموار شد، اما دانشگاهیان نیز در اجرای این پروژه ها مشارکت فعالی داشته اند و چندین ماهواره در دانشگاه های کشور طراحی و ساخته شده و تاکنون 8 پرتاب در پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم انجام شده است.
امی با یادآوری اینکه یک فضاپیما از چهار بخش 'موتور یا پیش رانش'، 'سیستم هدایت و کنترل'، 'کلاهک یا کپسول حامل موجود زنده' و 'سکوی پرتاب و تجهیزات پرتابگر' تشکیل شده است، گفت: خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران امروز به مرحله ای رسیده که قادر به طراحی و تولید هر چهار بخش فضاپیما با استفاده از دانش و فناوری داخلی است.
وی پرتاب انسان را به مدار لئو (LEO) که حضیض آن در فاصله 250 کیلومتری و اوج آن در فاصله حدود 450 کیلومتری جو کره زمین است، یکی از اهداف تعیین شده در سند بالادستی هوافضای کشور عنوان کرد و گفت: هرچند ممکن است تا سال 1404 این هدف محقق نشود اما تجربه پرتاب موفقیت آمیز موجودات زنده از سلول گرفته تا میمون و بازگشت سالم آنها به کره زمین از سوی ایران، نویدبخش موفقیت های آتی در این زمینه است.
رئیس دانشکده مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی امیرکبیر هم اظهار داشت: دانشگاه های صنعتی همچون امیرکبیر به طور کلی در سه بخش تامین نیروی انسانی مورد نیاز کشور در حوزه های مختلف، انجام تحقیقات کاربردی همراه با رویکرد تبدیل دانش به ثروت و همکاری با بخش های تخصصی بیرون دانشگاه فعالیت می کنند که در حوزه هوافضا اقدامات ارزنده ای از سوی این دانشگاه ها در هر سه بخش صورت گرفته است.
'صادق تابع جماعت' ایجاد گرایش های تخصصی فضایی در دوره های تحصیلات تکمیلی، ایجاد زیرساخت های فنی لازم همچون اتاق تمیز، طراحی و ساخت ماهواره 'آت ست' AUT SAT و تداوم همکاری با بخش های هوافضای کشور را از جمله اقدامات دانشگاه صنعتی امیرکبیر در این راستا برشمرد.
وی در خصوص وضعیت ماهواره آت ست توضیح داد: 99 درصد از کار طراحی و ساخت آت ست با موفقیت در دانشگاه امیرکبیر به اتمام رسیده است ولی ظاهرا با پرتابگرهای موجود در سازمان فضایی کشور، ماهواره ای با مشخصات و وزن آت ست، قابل پرتاب نیست.
رئیس مرکز ملی فضایی هم با اشاره به پتانسیل فوق العاده دانشگاه ها ، تاکید کرد: از این پتانسیل ها می توانیم جهت رفع نیاز دستگاه های مختلف استفاده کنیم، با هماهنگی دانشگاه های فعال در این زمینه، یک سری مذاکرات برای طراحی پایه محصول و ماهواره ملی انجام شده است، اغلب کشورها یک ، دو و یا سه پایه ماهواره یا ماهواره ملی دارند که براساس نیازهای مختلف، سیستم های مختلف روی ماهواره می گذارند، در نظر داریم ماهواره تا 100 کیلوگرم در دانشگاه ها طراحی و تولید شود.
'منوچهر منطقی' اظهار داشت: ماهواره از یک تا 20 کیلوگرم ، 60 تا 70 کیلوگرم و حدود 100 تا 130 کیلوگرم، سه پایه محصول در نظرگرفته شده است که در حال استاندارد کردن آنها هستیم و برای هفت نیاز دیگر از آنها استفاده می شود.
منطقی ادامه داد: یک سیاستگذاری در این زمینه این است که جمهوری اسلامی در نهایت یک سری محصولات استاندارد داشته باشد که برای رفع نیازهای کشور و نیز سایر کشورها معرفی کند.
وی همچنین یادآورشد: ماهواره دارای سه بخش است، یک بخش پایه محصول است که در واقع تمامی ماموریت های ماهواره را این بخش انجام می دهد، بخش دوم برای کاربری خاص که یک محموله است و بخش سوم که هر ماهواره برای پرتاب باید داشته باشد، یک اینترفیس است تا یکپارچه سازی انجام شود، در حال حاضر برای قسمت اصلی که 70 درصد پایه محصول است، با کمک دانشگاه در حال انجام یک پایه محصول استاندارد هستیم.
**وضعیت تولید مقالات مرتبط فضایی در کشور
تابع جماعت درباره آمار تولید مقالات هوافضا در ایران و جایگاه بین المللی آن در محافل علمی دنیا گفت: پتانسیل زیادی در حوزه فضایی کشور وجود دارد و پژوهش های متعددی در این عرصه صورت می گیرد اما برخی از آنها به دلیل ماهیت این نوع فعالیت ها، منجر به تولید مقاله نمی شود و برخی با توجه به محدودیت های ذاتی، قابل چاپ و ارائه نیستند بنابراین نمی توان آمار دقیقی از فعالیت های تحقیقاتی این حوزه ارائه کرد.
**ضرورت استفاده از ظرفیت دانشگاهیان برای سیاستگذاری در حوزه فضا
رئیس دانشکده مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی امیرکبیر در بخش دیگری از سخنان خود، برخی اقدامات صورت گرفته در حوزه هوافضا در دولت دهم را شتابزده و غیرکارشناسی توصیف کرد و گفت: در آن دوره ساختار سازمان فضایی به هم ریخته شد و چند موسسه و تشکیلات جداگانه ایجاد شد که برخی از آنها موازی کاری و آشفتگی اقدامات و برنامه ها را به دنبال داشتند.
وی با گلایه از این که دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در راهبرد و سیاست های حوزه فضایی کشور در دولت گذشته نقشی نداشتند، تصریح کرد: به نظر می رسد در آن زمان، تغییرات حوزه هوافضا بیشتر برمبنای لابی گری و فشار برخی مسئولان برای آوردن این حوزه در زیرمجموعه مدیریتی خود صورت گرفت و منطق مشخصی پشت آن وجود نداشت.
تابع جماعت با اشاره به هزینه های سنگین فعالیت ها در عرصه هوافضا گفت: در حوزه ای که میلیاردها تومان هزینه می شود، اقدامات باید از منطق علمی و اقتصادی برخوردار باشند و متاسفانه به دلیل اقدامات سال های گذشته، ما هنوز در این حوزه احساس سردرگمی می کنیم.
وی خواستار حداکثر استفاده از توان صدها استاد دانشگاه و چندین هزار دانشجوی هوافضا در این حوزه شد و گفت: متاسفانه ارتباط سیستماتیکی میان دانشگاه ها و مجموعه های سیاستگذار و تصمیم گیرنده که مسئولیت طراحی ساختارها را عهده دار هستند، وجود ندارد.
استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر تاکید کرد: تخصص برخی استادان فعال در حوزه هوافضا واقعا منحصر به فرد است و تا زمانی که دانشگاه ها و نخبگان کشور در سیاستگذاری های این حوزه درگیر نشوند و مستقیما در بحث ها مشارکت داده نشوند نباید انتظار استراتژی و برنامه های قوی داشت.
وی ادامه داد: با توجه به تجربیات ارزشمند و دانش بالایی که کشورمان در عرصه هوافضا دارد، در صورت برنامه ریزی و استراتژی صحیح، ایران می تواند به هاب و مرکزیت فعالیت های فضایی منطقه تبدیل شود و خدمات ماهواره ای و فضایی به کشورهای منطقه، آسیایی و آفریقایی ارائه دهد.
امی نیز در این بخش از گفت و گو اظهار داشت: همه کشورهای صاحب فناوری فضایی، یک آژانس فضایی دارند که عهده دار سیاستگذاری های کلان آن کشور در حوزه فضایی است و کشور ما فاقد چنین مرکزی بود که خوشبختانه از اسفندماه 93، مرکز ملی فضایی که همان نقش آژانس را ایفا می کند، در کشور راه اندازی شد.
وی خاطرنشان کرد: مرکز ملی فضایی، به موقع تشکیل شد تا ساختار به هم ریخته این حوزه را ساماندهی کند و تشکیلات آن نیز با هم اندیشی، حساسیت و دقت نخبگان عرصه فضایی ایجاد شد زیرا پروژه های فضایی علاوه بر هزینه های بسیار سنگین از حساسیت استراتژیک بالایی برخوردارند.
منطقی درباره وضعیت تولیدات علمی ایران در حوزه فضایی گفت: ایران در سال 2014 در حوزه فناوری فضایی به لحاظ تعداد مقالات رتبه دوازدهم در جهان و در منطقه با 356 مقاله علمی، رتبه اول حوزه فضایی را کسب کرد و رتبه دوم منطقه با 50 درصد فاصله مقالات که حدود 250 مقاله بود، بعد از ایران قرار داشت.
وی با بیان این که وضع علمی ایران در زمینه فضایی خوب است، تصریح کرد: تا تحقق چشم انداز در نظر گرفته شده برای این حوزه که دستیابی به رتبه دهم دنیا است، فاصله ای نمانده است.
وی در پاسخ به گلایه دانشگاهیان در خصوص عدم نظرخواهی از دانشگاهیان در سیاستگذاری های این حوزه و تشکیل مرکز ملی فضایی گفت: متاسفانه در بحث های سیاستگذاری در کشور از تمام جوانب و نیروهای کشور استفاده نمی کنیم.
** نیاز ماهواره های دانشگاهی به پرتابگر مناسب
منطقی در خصوص ماهواره های دانشگاهی و سیاستگذاری های مرکز ملی فضایی در استفاده از این ماهواره ها گفت: در این زمینه دو بحث مطرح است که با تفکیک آنها به جواب بهتری می رسیم، یکی این که سازمان فضایی یک سری قراردادها در خصوص ماهواره منعقد کرده است که به فناوری ماهواره برسد و حال این که این ماهواره باید با چه ماهواره بری پرتاب شوند، چندان لحاظ نشده، چون بیشتر دستیابی به فناوری مد نظر بوده است .
وی بیان کرد: دانشگاه های کشور در این جهت نسبت به ظرفیت علمی که داشته اند، بسیار خوب گام برداشته و از ظرفیت علمی خود استفاده کرده اند، زیرا ماهواره فناوری های متعددی دارد و یکپارچه سازی آن خیلی مهم است.
وی گفت: ماهواره های مختلفی با وزن های مختلف توسط دانشگاه ها طراحی شده است و هیچ یک از این ماهواره ها با ماهواره برهای موجود همخوانی ندارد، اما تنها دو ماهواره بر (پرتابگر) سفیر و سیمرغ داریم.
**پرتاب ماهواره آت ست در انتظار تکمیل ماهواره بر سیمرغ
وی ادامه داد: ماهواره بر سفیر که ماهواره های تا 50 کیلوگرم را حمایت می کند و نیز ماهواره بر سیمرغ که تست های آزمایشی آن اواخر امسال و سال آینده انجام می شود، وجود دارند، بنابراین برای پرتاب ماهواره آت ست که یک ماهواره دانشگاهی است، باید منتظر عملیاتی شدن ماهواره بر سیمرغ باشیم چرا که قابلیت پرتاب آت ست را این ماهواره بر دارد.
منطقی گفت: موضوع دیگری که پیگیری می کنیم، این است که علاوه بر پرتابگرهای بومی از پرتابگرهای دیگر نیز استفاده کنیم، زیرا ما نمی توانیم تحقیقات ماهواره را با تحقیقات پرتابگر ماهواره گره بزنیم، زیرا تحقیقات ماهواره خیلی جلوتر از تحقیقات پرتابگر که فناوری پیچیده ای دارد، حرکت می کند.
وی ادامه داد: بنابراین با چند جا مذاکراتی را شروع کرده ایم که با توجه به ماهواره هایی که در برنامه داریم، از ظرفیت پرتابگرهای آنها استفاده کنیم.
**نظام مندی پرتاب ماهواره ها از سال 95
وی گفت: در سال 95 سعی داریم با توجه به طراحی و ساخت ماهواره در کشور، و نظر به امکانات داخلی وخارجی، پرتاب ماهواره ها را به نظم دربیاوریم و همه در یک چارچوب برنامه ریزی شده، مدیریت شوند.
رئیس مرکز ملی فضایی افزود: در دنیا مرسوم است که یک سری ماهواره توسط کشورها ساخته می شود اما تعداد پرتاب کننده ها محدود هستند، و با مذاکراتی که در خصوص این دو انجام می شود، ماهواره ها پرتاب و در مدار زمین قرار می گیرند، استفاده از ظرفیت های خارجی نیز در چارچوب برنامه ریزی های انجام شده، از برنامه های مرکز ملی فضایی برای توسعه این فناوری در کشور است.
*** انجام مذاکره برای داشتن ماهواره های تخصصی
منطقی ادامه داد: در تقسیم بندی ماهواره ها، یک سری ماهواره های تخصصی بالای 200 کیلوگرم و برای مدار ثابت است که برای جمع آوری اطلاعات در حجم وسیع استفاده می شود، که باید توسط سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه فضایی و نیز با همکاری بین المللی انجام شود.
وی گفت: در خصوص ماهواره های تخصصی می توانیم از همکاری دانشگاه ها که می توانند در این مسیر حرکت کنند، استفاده کنیم و همچنین به لحاظ بحث های تخصصی و مطرح پرتاب که ما نداشته ایم، باید از همکاری خارجی استفاده کرد. در این خصوص، مذاکراتی انجام شده است که در چند روز آینده اعلام خواهد شد.
منطقی اظهارکرد: مذاکرات مربوط به همکاری بین المللی در طراحی و قرار دادن ماهواره در مدار زمین و نیز استفاده از پرتابگرهای با حجم بالا انجام شده است، البته در افق بلندمدت 1404 ، پرتاب کننده هایی با قابلیت پرتاب ماهواره های تخصصی از برنامه های کاری مرکز ملی فضایی است.
**کاربردی بودن؛ مهم ترین اصل در طراحی و ساخت ماهواره های آینده
وی بیان کرد: کاربری از دیگر مباحث مهم در طراحی و ساخت ماهواره است که باید مورد توجه قرار گیرد، وقتی به فناوری فضایی دست پیدا می کنیم، علاوه بر این که یک افتخار ملی است، باید با استفاده از امکانات موجود در کشور و با توجه به کاربری های مختلف از آن بهره برداری کنیم، زیرا فناوری فضایی می تواند نقش کلیدی در بسیاری از بخش های کشور از جمله در رشد اقتصادی، توسعه امنیتی و اجتماعی داشته باشد.
وی گفت: ما به دنبال این هستیم که یک پایه محصول داشته باشیم و برمبنای کاربری های مختلف آن را تنظیم کنیم، ما به سمتی می رویم که بتوانیم خودمان و یا با مشارکت یک همکار بین المللی پاسخگوی هر نوع کاربری مورد درخواست دستگاه ها باشیم.
منطقی با اشاره به سه کاربری وسیع ماهواره ها، از جمله مخابراتی، افزود: رادیو و تلویزیون و سیستم های بانکی از ماهواره های مخابراتی استفاده می کنند که معمولا این محصول در مدار ثابت 66 است و ما نیز از طریق کانال های استیجاری سایر کشورها از آنها استفاده می کنیم، یکی از اولویت هایی که در قانون پنجم توسعه دیده شد، این است که ما نقاطی را که در مدار زمین داریم، نه تنها باید حفظ کنیم بلکه باید به کار بگیریم و اگر این اتفاق نیفتد و در مسیر استفاده قرار نگیرد، چندان منتفع نشده ایم، بنابراین اولویت نخست این است که این بخش را داشته باشیم.
وی گفت: اولویت دوم که اهمیت آن به اندازه اولویت اول است، این است که از تصاویر ماهواره ای در بخش های مختلف مانند ستاد بحران، برای شناسایی و برآورد منابع آب با توجه به خشکسالی استفاده کرد.
وی با اشاره به گستردگی موارد استفاده و کاربری ماهواره ها، افزود: شناسایی و بهره برداری از معادن فوق العاده ای که در کشور داریم، با استفاده از ماهواره ها امکان پذیر است، اکنون تصویربرداری و استخراج اطلاعات معدن های کشور به کمک بالگردها و پهپادها انجام می شود که می توانیم با استفاده از ماهواره ها ارزیابی دقیق تری نسبت به عمق و میزان ذخیره آنها داشته باشیم.
رئیس مرکز ملی فضایی افزود: استفاده از ماهواره های سنجشی در بخش کشاورزی نیز برای برنامه ریزی در زمینه برآورد سطح زیر کشت و نوع کشت درهر سال از دیگر کاربردهای ماهواره ها است، همچنین با توجه به وسعت تاسیسات نفتی می توان از ماهواره ها برای جمع آوری اطلاعات در این بخش استفاده کرد.
وی با بیان این که در بخش کشاورزی، نفت و محیط زیست باید از ماهواره های سنجشی استفاده کرد گفت: تا زمان طراحی و ساخت ماهواره سنجشی در کشور و داشتن این ماهواره، می توانیم اطلاعات مورد نظر دستگاه های مختلف را با استفاده از منابع و موسسات مختلف دنیا که براساس نیاز کاربر انجام و تفسیر می کنند، جمع آوری کنیم.
وی گفت: به دنبال این هستیم که در سال 95 با شرکت های دانش بنیانی که ظرفیت و توان فعالیت در حوزه های فضایی دارند، بر مبنای یک سری اطلاعات ورودی کار کنیم و در سال آینده تعدادی شرکت در مجموعه داشته باشیم که در زمینه رفع نیازها به دستگاه های مختلف کمک کنند.
منطقی موقعیت یابی را از دیگر کاربری های ماهواره ها ذکر کرد و افزود: دنیا روی این مسئله کار می کند، الان از جی پی اس استفاده می کنیم ولی این سیستم از دقت لازم برخوردار نیست بنابراین اطلاعات ما در کشور در خصوص مکان ها محدود و پایین است.
به گفته وی، برای رفع این نقیصه باید یک سری سیستم زمینی موقعیت یاب، زمین پایه داشته باشیم و از هوا پایه ی موقعیت یاب ها و یا سیستم های بین المللی و یا درقالب یک سیستم مشترک استفاده کنیم که این موارد در برنامه 10 ساله دوم حوزه فضایی پیش بینی شده است و باید تا 1404 به آن برسیم.
وی گفت: زیست فناوری نیز یکی دیگر از مباحث در حوزه فضا است.
** تاثیر تحریم ها و پساتحریم در حوزه فناوری فضایی/تفاهم در زمینه استفاده از پرتابگرها در حوزه بین الملل
رئیس پژوهشگاه هوافضا نیز در بخش دیگری از این میزگرد با بیان اینکه ایران در زمینه های فضایی، پیشرفته ترین کشور اسلامی است، گفت: ما در دوران تحریم ها مشکل چندانی به لحاظ فعالیت های علمی هوافضا نداشتیم اما در بخش فناوری این حوزه با تنگناها و مشکلات زیادی رو به رو بودیم که امیدواریم در شرایط پسا تحریم، افق های گسترده ای در کسب دانش فنی و فعالیت های فناورانه این حوزه برای ما باز شود.
منطقی تاثیر تحریم ها علیه ایران را متضاد دانست و گفت: تحریم ها روی فناوری فضایی کشور دو تاثیر متضاد داشته است. نخست این که به خاطر محدودیت های اعمال شده علیه کشور، از توان داخلی استفاده کردیم و به این فناوری دست یافتیم، تاثیر دوم تحریم ها این است که با توجه به بین المللی بودن دانش فضایی، از یک سری همکاری های بین المللی بی بهره ماندیم.
وی یادآور شد: در حال حاضر سیاستی که در پیش گرفته ایم، این است که دستاوردهای حاصل شده در این حوزه را با همکاری و مشارکت های بین المللی کاملتر کنیم و دیگر این که ظرفیت های بین المللی را به کار گیریم، همچون پرتابگرهای مختلفی که می توانیم ماهواره های خود را با آنها پرتاب کنیم و برای برنامه ریزی منظم توسعه ماهواره های خود به کار ببریم.
منطقی گفت: در دوران تحریم بسیاری از کشورها در این حوزه آماده همکاری با ایران نبودند، اما در پی برجام با دو کشور در این زمینه تفاهم صورت گرفته است.
منطقی ادامه داد: در دوران پساتحریم همکاری های آتی در حوزه فضایی در سه گروه کلی، همکاری مشترک در توسعه محصولات، استفاده از امکانات پرتابگر ها و زیرسیستم های کشورها، همکاری و فعالیت با مراکز بین المللی که در جهت توسعه علوم فضایی فعال هستند، انجام می شود.
وی یادآورشد: همکاری بهتر با آپسکو (سازمان همکاری فضایی اقیانوسیه و آسیا)، تعامل با دانشگاه های بین المللی فعال در حوزه فضایی و همکاری با مرکز ملی اروپا در آلمان، از جمله اقداماتی است که یا قبلا شروع شده و یا بعضا با ورود هیات های مختلف از کشورهای صاحب فناوری در این حوزه انجام خواهد شد.
وی افزود: اکنون مذاکرات همکاری با دانشگاه فضایی روسیه و همکاری توسعه فناوری فضایی با این کشور انجام شده است.
** مرکز ملی فضایی
منطقی با اشاره به تشکیل مرکز ملی فضایی در اسفند ماه سال گذشته افزود: یک تشکیلات جدید از ابتدای فعالیت به حدود پنج تا شش ماه زمان نیاز دارد تا برنامه ها، اهداف و رویکرد خود را بشناسد و برنامه ریزی های لازم را انجام دهد.
وی گفت: برای حوزه فضایی در هر کشوری براساس مطالبات و متناسب با وضعیت آن کشور، تشکیلاتی شکل می گیرد، در کشور چین در ابتدا برای حوزه فضایی، یک وزارتخانه راه اندازی کردند که به مرور به آژانس فضایی تغییر یافت و اکنون هماهنگی ها، سیاستگذاری ها، برنامه ریزی ها و روابط بین المللی درآن انجام می شود، در ایران نیز برای این که به حوزه فضا توجه شود، نهادی زیر نظر رئیس جمهوری تشکیل شد و از آنجا که حوزه فضایی یک مجموعه سنگین با هزینه فوق العاده بالا است ، بنابراین بودجه زیادی نیز در برنامه 10 ساله اول برای این حوزه دیده شده بود.
وی گفت: دولت یازدهم با توجه به این که با محدودیت بودجه مواجه بود، نمی خواست که این مجموعه زیر نظر ریاست جمهوری باشد، بنابراین با شش ماه مطالعه نهایتا به این نتیجه رسیدند که مرکز ملی فضایی تشکیل شود و مرکز ملی فضایی موظف شد کار هماهنگی، سیاستگذاری، نظارت و برنامه ریزی در حوزه فضایی کشور را انجام دهد.
وی ادامه داد: برای استقلال عمل و رفع پاره ای اشکالات، شبکه های تخصصی دانشگاه ها در هشت کارگروه تشکیل شد و برای سیاستگذاری در حوزه فضایی با تشکیل کارگروه ها یک گام در جهت سیاستگذاری در این حوزه برداشته ایم .
منطقی با بیان اینکه سازمان فضایی نیز اکنون زیر نظر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت می کند، گفت: 50 تا 60 درصد اقتصاد ماهواره ای، در حوزه ارتباطات است بنابراین انتظار می رود سازمان فضایی ایران در حوزه ارتباطات فعالیت کند و به بخش های دیگر که در راس آن ها دانشگاه ها هستند، ماموریت های مشخص داده شود.
