گزارش تصویری و تحلیل فنی مقبره جغتین گیسور

در اطراف بنا و محوطه آن آثار معماری جالب توجهی دیده می شود . در سمت شرق بنا یک آب انبار و در غرب آن ساخلوی نظامی قدیمی با برج و بارو دیده می شود . در سطح  زمین های اطراف بنا نیز آثار سفال های لعابدار فیروزه ای ، خردلی و سبز دیده می شود . بنای جغتین کلاً از آجر ساخته شده است و گنبد آن فرو ریخته و فقط ساقه آن به جای مانده   است . متاسفانه بنا در شرایط نامناسبی است و اهالی روستا معتقدند که در این محل فرزند چنگیز خان مغول دفن است و یکی از دلایل عدم رسیدگی  به  این  بنا  نیز  همین موضوع می باشد؛ در صورتی که داستان فوق صحت نداشته و به آن خواهیم پرداخت .

برخی از محققین معتقدند که این محل ، واقعاً مقبره جغتای ، فرزند چنگیز است . اما نظر بیشتر پژوهشگران بر این است که این محل ، در زمره مقابر مربوط به دوره مغول و احتمالاً مربوط به یکی از صاحب منصبان این سلسله است .

 در چهار جهت اصلی بنا ، چهار ورودی تعبیه شده است ، در ساقه گنبد آثاری از فیلپوشی دیده می شود که احتمالاً تزئینات گچی داشته است و به جز این مورد ، تزئینات خاصی در داخل بنا دیده نمی شود .

درست در مرکز صحن زیر گنبد سردابه ای قرار دارد که تا سه چهارم آن از خاک پر شده است و آثار معماری در آن مشهود است . ورودی اصلی سردابه در سمت شرق  قرار دارد . راه پله ای در ورودی شمالی بنا در جهت غربی به سمت گنبد می رود . در داخل بنا تعدادی طاقچه ساده و بدون تزئین بر دیواره های دیده می شود و در بالای هر ورودی نیز یک نورگیر  طاقـدار  تعبیه  شده  است .

بنا از داخل مربع شکل و از خارج هشت ضلعی است . در دیواره های داخلی بنا چهار طاق نمای بلند تعبیه شده است که در بین هر دو ورودی یکی از آن ها واقع شده اند و تزئینات خاصی ندارند.

بر طبق اظهار نظر استاد بهرام فره وشی ، گیسور به معنی جای آتش یا آتش کیانی است : گیسور = گای سور ، جای سور یا جای آتش و اگر گیسور ، کیسور باشد به معنی آتش شاهی است که با توجه به این مورد ، قدمت منطقه به پیش از اسلام بر می گردد .

از سوی دیگر و با توجه به این موضوع که در ساخت بنا از آجرهای بسیار بزرگ و ملاط ساروج استفاده شده است ؛ برخی از محققین معتقدند که این محل ، واقعاً مقبره جغتای ، فرزند چنگیز است . اما نظر بیشتر پژوهشگران بر این است که این محل ، در زمره مقابر مربوط به دوره مغول و احتمالاً مربوط به یکی از صاحب منصبان این سلسله است .

در پرونده مربوط به این بنا در اداره میراث فرهنگی گناباد ، قدمت این بنا ایلخانی ذکر شده است و اضافه می کند : در زیر این بنا فضایی بوده که مردگان را در آن می گذاشتند که به مرور زمان از اجساد پر شده است و این بنای زیبای تاریخی متعلق به شخص خاصی نیست و احتمالاً فردی معروف به نام جغتین در ان مدفون شده و پس از آن این محل به مقبره جغتین مشهور گشته است و آن چه واضح  است ، عدم ارتباط این محل با جغتای پسر چنگیز است .  

این بنا به شماره 1805 و در تاریخ 25/9/1375 به ثبت رسیده است .

گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی

No tags for this post.