تامین شفافیت پژوهشی در سامانه ملی اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت تاکید کرد: تمامی طرح‌نامه‌ها در سامانه ملی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی ثبت شده و قابل رویت برای تمامی افراد از جمله پژوهشگران داخل و خارج کشور است.

به گزارش سیناپرس به نقل از وزارت بهداشت، دکتر یونس پناهی ضمن بیان این مطلب و با اشاره به فرایند اخلاقی انجام مطالعات که شامل طرح‌ها تحقیقاتی و پایان نامه‌ها می‌شود اظهار داشت: تمامی طرح‌نامه‌های پژوهشی و پایان نامه‌ها پس از تایید علمی توسط یک مرجع علمی صلاحیت‌دار و اخذ «مصوبه شورای پژوهشی» جهت بررسی و اخذ «تاییدیه و شناسه اخلاق» به کارگروه یا کمیته اخلاق در پژوهش که اعتبار آن توسط کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش تایید شده است، ارسال می‌شود.

وی افزود: برای هر طرح‌نامه پیشنهاد شده، مصوبه و شناسه اخلاق، از طریق «سامانه ملی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی» صادر می‌شود.

پناهی با بیان اینکه حتی سردبیران مجلات علمی نیز موظف به بررسی شناسه اخلاق مقالات هستند، تصریح کرد: سردبیران مجلات کشور موظف هستند تا شناسه اخلاق در پژوهش را حین پذیرش مقاله از نویسندگان جهت بررسی دریافت کنند و این موضوع منطبق بر قواعد بین المللی چاپ اخلاقی بررسی مقالات پژوهشی است.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در خصوص رعایت استانداردهای اخلاقی در پایان نامه‌های دانشجویی عنوان کرد: مسئولیت اصلی رعایت استانداردهای اخلاقی در پایان نامه‌های دانشجویی بر عهده استاد راهنمای اول به عنوان پژوهشگر اصلی است.

وی تاکید کرد: اساتید راهنما،مشاور، داور و شوراهای تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و موسسات آموزشی _ پژوهشی موظف هستند که در صورت مشاهده هرگونه تخلف پژوهشی، به ویژه در مورد پایان‌نامه‌ها، مراتب با کارگروه اخلاق در پژوهش موسسه مربوطه در میان بگذارند. کارگروه اخلاق در پژوهش مستقر در موسسات علوم پزشکی، پس از دریافت گزارش، باید موضوع را بررسی کرده و در صورت احراز هرگونه تخلف، موضوع را پیگیری کنند و با فرد خاطی برخورد قاطع خواهد شد.

پناهی همچنین به تشریح جزئیاتی از نحوه نظارت بر همانند جویی مقالات علوم پزشکی پرداخت و خاطرنشان کرد: برای تمامی موضوعات و مسایلی که مرتبط با انجام درست پژوهش و رعایت اخلاق در پژوهش است، دستورالعمل‌ها، اصول استانداردها و ضوابط خاص و ویژه‌ای وجود دارد که انجام مطالعات علمی باید بر اساس آنها انجام شود و تخطی از این موارد توسط کارگروه یا کمیته‌های اخلاق در پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و برخورد متناسب و مقتضی صورت می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه تمامی اطلاعات مربوط به طرح‌های پژوهشی پایان‌نامه و رساله در سامانه ملی اخلاق ثبت می‌شود یادآور شد: ضابطان پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی جهت بازرسی از شرکت‌ها و موسسات ارائه دهنده خدمات پژوهشی جهت مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی تایید صلاحیت می‌شوند و تعیین ناظر اخلاقی جهت نظارت بر طرح‌های تحقیقاتی و پایان نامه‌ها توسط کارگروه کمیته اخلاق در پژوهش انجام شود.

معاون وزیر بهداشت عنوان کرد طرح‌های پژوهشی پایان‌نامه یا رساله‌های فاقد طبقه‌بندی محرمانه پس از تصویب در کارگروه کمیته اخلاق موسسه در سامانه نظام نوین اطلاعات پژوهش‌های پزشکی ایران ثبت می‌شوند.

پناهی به فرآیند مشابهت یابی تمامی پایان‌نامه و رساله‌ها قبل از دفاع در سامانه «بانک اطلاعاتی پایان نامه‌های علوم پزشکی کشور» اشاره کرد و اظهار داشت: سامانه ملی اخلاق و سامانه نظام نوین اطلاعات پژوهش‌های پزشکی ایران (نوپا)، قابلیت نمایه‌سازی اطلاعات را به‌طور کامل داراست. ضمن اینکه سامانه نوپا؛ دارای قابلیت نمایه‌سازی طرح‌های تحقیقاتی و پایان نامه‌ها را دارد و خود دربرگیرنده ۱۳ سامانه تخصصی علمی و پژوهشی است که تمامی عناصر و داده‌های پژوهشی را به طور مجزا گردآوری و سازماندهی می‌سازد.