ضرورت مهار مرگ سبز در طبیعت گیلان

سنبل آبی، گیاه بومی آمریکای جنوبی است که از سال 1390 در تالاب عینک رشت مشاهده شد و هم اکنون به عنوان خطرناکترین دشمن تالاب ها ، آبگیرها و شالیزارهای گیلان قد علم کرده و درصورتی که مهار نشود به یکی از خطرناکترین دشمنان طبیعت استان تبدیل خواهد شد.
به دلیل طبیعت تهاجمی و طغیانگری این گیاه، از آن به عنوان شیطان نیلگون و مرگ سبز در کشورهای دیگر یاد شده است. 
طبیعت آبی و تالاب های گیلان هنوز از مشکلات گیاه مزاحمی مانند آزولا فارغ نشده که تهاجم گیاه بسیار خطرناکتر دیگری، این طبیعت را هدف گرفته است.
به گفته کارشناسان، قدرت نابودی و مرگ آوری این گیاه آبزی از سرخس آزولا که در دهه 60 از کشورهای آسیای جنوب شرقی بطور آزمایشی وارد تالاب بین المللی انزلی شد و هم اکنون بسیاری از محیط های آبی و تالابی استان های شمالی را فرا گرفته، به مراتب بیشتر است.
گیاه آبزی سنبل آبی در محدوده تهاجمی خود اجازه رشد و نمو به هیچ گیاه آبزی دیگری را نمی دهد و محیط های آبی را کاملا در تسلط خود می گیرد.
یک کارشناس اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان در این باره به ایرنا گفت: این گیاه 11هکتار از سطح تالاب عینک رشت را آلوده کرده و با تولید جنسی و غیرجنسی، سطح وسیعی را پوشانده بطوریکه هیچ گونه گیاهی دیگری در محدوده آن قابلیت رشد و رویش را ندارد.
عباس عاشوری افزود: این گیاه نوعی گونه آبزی بشمار می رود و از طریق تولیدمثل غیرجنسی و جنسی رشد می کند و برای گیاهان آبزی و شالیزارهای گیلان، خطری جدی محسوب می شود.
وی اظهار داشت: این گیاه در سال گذشته بخشی از تالاب بین المللی انزلی به میزان 319 هکتار را آلوده کرده بود که با همکاری جوامع محلی تقریبا پاکسازی شد و در 24 هکتار باقیمانده نیز در سال جاری اقدام شده که تاکنون 70درصد پیشرفت کار دارد.
به گفته عاشوری، این گیاه از طریق بذر و ساقه رونده رشد می کند و باید بطور مرتب مورد پایش قرار گیرد تا از رشد آن جلوگیری به عمل آید.
وی بیشترین رشد و انتقال این گیاه را از طریق فروش آن توسط مردم می داند و می گوید: حتی با دور انداختن لاشه های آن، این گیاه در طبیعت تکثیر می شود.
عاشوری با اشاره به اینکه طبیعت آبی گیلان مستعد تهاجم این گیاه است، ادامه داد: این گیاه برای طبیعت استان هایی نظیر زنجان، گلستان و مازندران نیز بسیار خطرناک است و به این استان ها هم فروخته می شود.
این کارشناس محیط زیست خواستار تصویب قوانینی برای جلوگیری از ورود گونه های غیربومی شد و گفت: این موضوع باید سرآغازی شود برای اینکه هیچ گونه غیربومی در راستای حفاظت از گونه های بومی و تنوع زیستی وارد کشور نشود.
یک کارشناس آب و خاک نیز در گفت وگو با ایرنا، ضمن هشدار نسبت به خطر این گیاه آبزی، از آن به عنوان مرگ سبز یاد و اظهار کرد: سنبل آبی، گیاهی آبزی شناور در محیط های آبی، تالاب ها و آبگیرهای راکد است که برگ های براق و قاشقی سبز رنگ و گل های آبی بنفش بسیار زیبایی دارد.
حمید غلامی گفت: این گیاه به لحاظ گیاه شناسی با نام علمی Eichhornia crassipes از خانواده پونتدریاسه (Pontederiaceae ) و از جنس Eichhornia بشمار می رود و در طول تابستان گل می دهد و ماندگاری گل های آن کم و در حدود چند روز است.
وی افزود: سنبل آبی به وسیله دم برگ ها تغییر شکل یافته‌اند و به شکل اسفنجی درمی آیند و می توانند روی سطح آب شناور بمانند و به وسیله استولون (ساقه‌های رونده) تکثیر شوند.
غلامی خاطرنشان کرد: در روی هر ساقه بلند و راست این گیاه آبزی معمولا حدود شش تا 14 گل جذاب به رنگ آبی متمایل به بنفش یا صورتی دیده می شود که تکثیر آن به وسیله گیاهچه‌هایی که در انتهای استولون ها تشکیل می شوند، صورت می گیرد.
وی ادامه داد: سنبل آبی با رشد سریع تری نسبت به دیگر گیاهان آبزی می تواند سطح آب دریاچه ها و حوضچه ها را به طور کامل پوشش دهد و باعث نرسیدن نور خورشید و اکسیژن به داخل آب شده و از این طریق موجب از بین رفتن حیات بسیاری از موجودات آبزی می شود. 
با وجود تمام مضرات و آسیب های سنبل آبی در تالاب ها و محیط های آبی، از این گیاه آبزی می توان در تصفیه پسآب های صنعتی و فاضلاب ها استفاده کرد بشرط آنکه به خوبی کنترل شده و از انتشار نابجا و غیرهدفمند آن در آبگیرها، تالاب ها و حتی اراضی شالیزاری بطور دقیق و علمی جلوگیری شود.
در واقع نباید این گیاه را در آپارتمان ها یا مناطق مسکونی تکثیر و نگهداری کرد زیرا این گیاه آبزی زیبا، بدلیل گرده های فراوان و اندام های حساسیت زا موجب بروز بیماری ریوی در کودکان و حتی بزرگسالان سالخورده می شود.
روش های مناسب برای کنترل و یا حذف این گیاه مهاجم آبزی در محیط های آبی و تالاب ها، کنترل و مبارزه مکانیکی، مبارزه و کنترل شیمیایی و مبارزه بیولوژیکی است.
مدیرعامل یکی از سازمان های مردم نهاد فعال حوزه محیط زیست گیلان نیز در این رابطه به ایرنا گفت: ورود سنبل ‌آبی به هر زیستگاه آبی مصادف با نابودی آن اکوسیستم و تخلیه آن از هر موجودی به جز سنبل‌آبی خواهد بود.
نسیم طواف زاده افزود: زیست‌توده سنبل ‌آبی 400 تا 500 تن در هکتار (حدود 50 برابر برنج) است که این حجم انبوه با ایجاد محدودیت در ورود نور و اکسیژن به داخل آب و نیز ترشح ترکیبات آللوپاتیک، موجب نابودی تمام زیستمندان زیستگاه‌های آبی را می‌شود.
وی با اشاره به نابودی دهها گونه گیاهی و جانوری اکوسیستم‌های آبی توسط این علف‌ هرز گفت: سرعت گسترش این علف‌ هرز در دو دهه اخیر در جهان تشدید شده و بسیار نگران‌کننده است و شواهد نشان می‌دهد که سنبل‌آبی سبب نابودی کامل ماهی، لاک‌پشت، قورباقه، مار و تمام جاندارانی شده‌ که قبلاً به‌وفور در آب بندان عینک مشاهده می‌شدند. 
شالیکاری، آبزی‌پروری و ماهیگیری در استان گیلان به عنوان مهمترین فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و اشتغال محسوب می‌شوند و حدود 11‌ هزار هکتار آببندان و هزاران کیلومتر کانال در ذخیره و توزیع آب شالیزاری استان در معرض تهدید این گیاه هستند. 
باوجود خطرات این گیاه برای طبیعت آبی کشور، هم اکنون سنبل آبی به عنوان یک گیاه خانگی در مناطقی از استان گیلان فروخته می شود و بخشی از مشتریان آن نیز مسافران دیگر استان ها هستند.
ترکیب سبز و یاسی زیبای سنبل آبی، رهگذران را فریب می دهد و با توجه به خطرات و آسیب های آن، باید با هرگونه خرید و فروش این گیاه برخورد شود؛ اگرچه آگاه سازی مردم در مورد این گیاه زیبا ولی خطرناک، می تواند زمینه همکاری مردم در خودداری از خرید و فروش و همچنین کمک برای جمع آوری و مهار آن باشد رسانه ها نیز باید در زمینه فرهنگسازی برای جلوگیری از خرید و فروش و انتشار این گیاه خطرناک نقش آفرینی کنند.