بررسی پیامدهای مختلف انتقال آب از خلیج فارس
به گزارش سینا پرس فارس، به نقل از روابط عمومی دانشگاه شیراز، در این نشست که ازسوی انجمن علمی انرژی و محیط زیست و انجمن علمی مهندسی آب دانشگاه شیراز با حضور جمعی از اساتید، متخصصان و علاقهمندان حوزهی آب برگزار گردید، اساتید متخصص دانشگاه شیراز در حوزهی آب به ارائهی دیدگاههای خود درخصوص پیامدهای زیست محیطی و اقتصادی پروژه نمکزدایی و انتقال آب از خلیج فارس پرداختند.
در بخش اول این نشست دکتر جهانشیر محمد زاده هابیلی، دانشیار بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز بر این موارد تاکید داشت که تخلیهی پساب شور آب شیرینکنهای این پروژه باعث افزایش شوری آب خلیج فارس و درپی آن از بین رفتن جنگلهای حرا و صخرههای مرجانی و کاهش تعداد و تنوع آبزیان خلیج فارس میشود. از طرف دیگر آب شیرینکنهای این طرح و خطوط انتقال آن و پمپاژ آب از سواحل خلیج فارس به نقاط مرکزی ایران نیاز به مصرف برق زیادی داشته که در شرایط فعلی که کشور با بحران برق و انرژی مواجه است تامین برق مورد نیاز این پروژه باعث ایجاد مشکلات بیشتر برای کشور میشود.
وی اظهار داشت: سیستم چرخش آب در خلیج فارس به این صورت است که آب با شوری کمتر از سواحل شمالی دریای عمان و تنگه هرمز وارد خلیج فارس شده و سپس با شوری بیشتر از سواحل جنوبی و ساحل جنوبی تنگه هرمز وارد دریای عمان میشود. همچنین این طرح میتواند به تدریج باعث کاهش جریان آب ورودی از دریای عمان به خلیج فارس و حتی تغییر مسیر آن در قبل از ورود به تنگه هرمز و در نتیجه مرگ اکولوژیک خلیج فارس و تبدیل آن به یک مانداب بسیار شور شود.
در بخش دوم این نشست، موضوع «بررسی فنی و اقتصادی پروژه نمکزدایی و انتقال آب» توسط دکتر مهرزاد فیلیزاده، عضو هیئتعلمی دانشکده مهندسی شیمی، نفت و گاز دانشگاه شیراز ارائه گردید.
طبق محاسبات انجام شده ازسوی دکتر فیلیزاده و گروه تخصصی ایشان، هزینهی نمکزدایی و انتقال هر مترمکعب آب نمکزدایی شده به شیراز طبق استعلام قیمت اردیبهشت ماه سال 1401 در حدود 44 هزار تومان خواهد بود که بیش از 30 برابر هزینه تعرفه شهری است. در ادامه ایشان تشریح کرد که هزینه سرمایه گذاریِ اولیه لازم برای پروژه نمک زدایی و انتقال 250 هزار مترمکعب آب از خلیج فارس به شیراز بسیار بالا و حدود 5/4 برابر "کل بودجه عمرانی استان فارس در سال 1401" است.
وی افزود: پروژهی یادشده برق قابل توجهی مصرف میکند و میزان دیاکسید کربن، دی اکسید گوگرد و مونوکسیدکربن تولیدی در آن، به ترتیب حدود 941000، 1900 و 730 تن در سال خواهد بود.
این دانشیار مهندسی شیمی در بخش دیگر ارائهی خود به بررسی محصولات کشاورزی صادرشده از ایران پرداخته و با محاسبات انجام شده بر مبنای میزان آب مجازی هر محصول، میزان آب مجازی صادر شده به ازای صادرات 9محصول اصلی کشاورزی ایران را سالانه حدود 2میلیارد و 400میلیون مترمکعب برآورد کرد که این میزان آب، معادل آب مصرفی حدود 34میلیون نفر در سال است؛ بنابراین وی کاهش کشت این محصولات (برای صادرات) را در مناطق کمآب کشور پیشنهاد کرد.
گفتنیسـت، مهنـدس هـادی جـوکار، مهنـدس علـی رونـده، مهنـدس محمـد آصفـی و مهنـدس سـعید حیـدری از اعضـای گـروه تخصصـی دکتـر فیلـی زاده بودنـد کـه در این زمینـه بـا ایشـان همـکاری کردنـد.
در بخش سوم این نشست، دکتر سید محمد جعفر ناظم السادات استاد و مدیر مرکز پژوهشهای علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه این روزها تبلیغ گستردهای برای شیرین کردن آب خلیج فارس و رساندن آن به درون ایران از رسانهها به گوش میرسد و این کار را یک کامیابی برای دولت و نهادهای دست اندرکار میدانند تصریح کرد: بنده بر این باورم که کار شیرین کردن گسترده آب و جابهجایی آن بدون پشتوانه کافی علمی زیانهای ویرانگرانه محیط زیستی را به دنبال خواهد داشت لذا اجرایی کردن این پروژه موجب کاهش چشمگیر بارشها و افزایش دما در کشور علی الخصوص مناطق جنوبی ایران و رساندن خسارت به منابع آب و خاک خواهد شد.
وی تاکید کرد: میبایست در این زمینه با کشورهای حوزه خلیج فارس وارد مذاکرات محیطزیستی شده و اتحادیهای از کشورهای حوزه خلیج فارس برای حفظ محیط زیست آن بهوجود آورده و دیپلماسی علمی راهاندازی کرد که دانشگاه شیراز آمادهی همکاری و به سرانجام رساندن این موضوع است.
در بخش بعدی این نشست، دکتر نوشادی استاد بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز یادآور شد: یکی از اصلیترین راهکارهای جایگزین برای حل مشکل کمبود منابع آب استفاده از ابزار کاهش مصرف آب در منازل در کوتاه مدت و جداسازی آب خاکستری از آب سیاه در دراز مدت است. به علاوه یکی دیگر از راهکارهای مناسب جایگزین احداث تصفیه خانههای فاضلاب است تا هم از آلودگی محیط زیست جلوگیری گردد و هم بتوان یک منبع جایگزین پایدار آب را تامین کرد. استفاده مجدد از آبهای خاکستری هم یک راهکار مناسب جایگزین است.
در قسمت آخر نیز دکتر شاهرخ زندپارسا استاد دانشگاه شیراز به توسعهی ناپایدار کشاورزی که ناشی از برداشت بیش ازحد منابع آب سطحی و زیرزمینی است و پیامدهای بلند مدت آب، غذا، محیط زیست و امنیت انسانی در ایران را از بین میبرد، اشاره کرد و گفت: در ایران، راهحلهای اجرا شده برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب، اجتناب از کاهش سهمیههای موجود بوده است. درعوض، تلاشها بر کاهش این اختلاف در افزایش عرضه (ساخت سدهای بیشتر، حفر چاههای بیشتر و انتقال آب از خلیج فارس) و تا حدی، تشویق روشهای آبیاری مدرن برای بهبود بهرهوری آب متمرکز شدهاند. در طول چند دهه گذشته، مصرف آب در ایران به طور مداوم از آستانه تنش آبی اولیه (یعنی یک چهارم کل آب تجدیدپذیر) تقریباً به بیشتر چهار برابر رسیده است و بهمقدار ۵۳ میلیارد مترمکعب بیشتر از مقدار در نظر گرفته شده برای رسیدن به شرایط مطلوب، پایدار، آب مصرف میشود. وی ادامه داد: بهعلت عدم تعادل بین آب تجدید پذیر و مصرف زیاد آن، برای رسیدن به شرایط پایدار، لازم است مصرف آب در کشور کاهش یابد. با افزایش بهرهوری و راندمان آبیاری نمیتوان مصرف آب را در کشور کاهش داد. اگرچه در سیستمهای مدرن آبیاری، به میزان قابل توجهی در مصرف آب در سطح مزرعه صرفه جویی میکنند، اما اثربخشی کلی آنها در کاهش مصرف آب در سطح حوضه کم است، و درصورت دسترسی به آب، کشاورزان این آب صرفهجویی شده را به مصرف میرسانند. بنابراین، مقادیر آبی که میتوان از طریق نوسازی آبیاری صرفه جویی کرد، در مقایسه با مقادیر فراوان آبی که باید برای کاهش بحران صرفه جویی شود، بسیار ناچیز خواهد. همچنین با هزینهی بسیارزیاد برای انتقال فقط حدود یکدرصد از مصرف بیشاز حد آب مشکلی حل نمیشود.
