با 41 تن تجهیزات زندگی در ماه را آغاز می کنیم

سیناپرس: اکنون این پرسش مطرح می شود که "آیا درنهایت می توانیم از زمین جدا شده و با رسیدن به ماه یا سیارکها پایگاههایی بر روی آنها بسازیم؟" برای تحقق این ایده جاه طلبانه نظریه جالب توجهی مطرح شده است : استفاده از منابع طبیعی ماه یا سیارکها. اما چگونه باید این فرآیند را آغاز کرد? آیا توانمندیهای لازم را داریم، آن هم در این دوران نه چندان دلچسب اقتصادی؟پایگاه خبری تحلیلی علوم فضایی Universe Today در گفتگوی اختصاصی با فیلیپ مزگر فیزیکدان ارشد مرکز فضایی کندی ناسا به تشریح این موضوع از زوایای گوناگون پرداخته است. او حفاری در فضا و ساخت پایگاهی دائمی در ماه را شبیه چگونگی کشف آمریکای شمالی می داند.

یونیورس تودی: گفته می شود استفاده از منابع ماه، مریخ یا سیارکها به مراتب ارزان قیمت تر از انتقال مواد مورد نیاز از زمین به آنجاست. در همین زمان هزینه های قابل توجهی برای ابداع فناوریهای لازم جهت استخراج منابع طبیعی از اجرام فضایی و همچنین ارسال تجهیزات ضروری از زمین به فضا صرف می شود. فکر می کنید چگونه می توان این دو جبهه را با هم تلفیق و هماهنگ کرد?

فیلیپ مزگر: به طور کلی حضور در فضا پرهزینه است اما قطعا ارزشش را دارد. سالها پیش فکر نمی کردم که صرفا اهداف و علایق تجاری برای آغاز دور جدید اکتشافات جدی فضایی کافی باشد و به همین دلیل دچار سرخوردگی شده بودم. بنابراین به این فکر می کردم که دولتها چگونه می توانند راهی ارزان و نه چندان پیچیده برای کلید زدن این ایده پیدا کنند. این نکته که بتوان راهی موثر جهت کلنی سازی در منظومه شمسی پیدا کرد موضوع بسیاری از مقالاتم بوده است. یکی از موضوعاتی که مدتهاست به آن فکر می کنم "استقلال عملیاتی فرآیند ساخت و ساز در ماه از زمین" است و ما باید عوامل تسریع کننده در محقق شدن این نگرش را پیدا کنیم. به جای تولید سخت افزارهای غول پیکر در زمین و انتقال آنها به ماه جهت توسعه ساخت و ساز در ماه، می توان تجهیزات سخت افزاری محدودی به آن فرستاد و در ابتدا مقیاسی کوچک از آنچه در آینده قصد ساختنش را داریم بنا کنیم. در ادامه می توانیم سایر تجهیزات و بخشهای تولید شده در زمین را به ماه فرستاده و با سر هم کردن آنها در آنجا، زیرساختارهای لازم را گسترش دهیم. از این نظر می توان این فرآیند را با روند مهاجرت مهاجران از اروپا به قاره آمریکا شبیه دانست. مهاجران کارخانه هایشان را به همراه خود به آن سوی اقیانوس نبردند و چند صد سال طول کشید صنایع مختلف در آمریکای شمالی شکل و شمایل خود را پیدا کند. اکنون توسعه صنایع به لطف روباتها و تجهیزات پیشرفته ساخت و ساز سرعت خیره کننده ای پیدا کرده است. از همین مدل نمونه می توان برای توسعه ساخت و ساز در ماه استفاده کرد.

یونیورس تودی: چرا فکر می کنید ماه نقطه خوبی برای آغاز برنامه حفاری در فضاست? و چگونه می توان از ماه به سایر اجرام منظومه شمسی رسید?

فیلیپ مزگر: چند سال پیش که مقاله "توسعه مقرون به صرفه و سریع صنعت فضایی و کلنی سازی منظومه شمسی" ارایه شد به این دلیل بر روی ماه متمرکز شده بودیم چون برنامه ناسا برای رسیدن به ماه در اوج خود قرار داشت. در قالب این برنامه پیش بینی شده بود تاسیساتی در ماه ساخته شود. اما امکان استفاده از سیارک های نزدیک به زمین نیز وجود دارد و حتی روشن است که می توان همزمان از ماه و سیارکها استفاده کرد. بدین ترتیب هزینه جابجایی ها در فرآیند طولانی مدت راه اندازی و توسعه ساخت و سازها در ماه کاهش می یابد. این نگرش مزایای دیگری نیز دارد. به عنوان مثال ارتباطات رادیویی با تاخیر زمانی کمتری صورت می گیرد. این نکته در مراحل ابتدایی ساخت و ساز در ماه یا سیارکها و تا پیش از استقرار سیستمهای روباتیکی از اهمیت زیادی برخوردار است. چشم انداز ایده آل ما نقطه ای است که در آن همه چیز به صورت روباتیکی به پیش می رود. درحقیقت حساب ویژه ای روی روباتها باز کرده ایم، به طوریکه آنها راه را برای حضور مدت دار انسان در ماه هموار می کنند. با این حال اگر قرار باشد به حضور انسان در مراحل اولیه راه اندازی تاسیسات در اجرام فضایی فکر کنیم، آنگاه سیارک های نزدیک به زمین از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردار می شوند. در کل ماه و سیارک ها انتخابهای بسیار خوبی برای توسعه صنایع در فضا به شمار می آیند. اما انتخاب ماه برای این منظور دلایل دیگری هم دارد. بازگشت سرمایه در این جرم فضایی سریعتر از سایر اجرام دورتر خواهد بود. دورانی را تصور کنید که فضاپیماهای کوچک و بزرگ با سوخت گیری در ماه آن هم توسط سیستمهای روباتیکی به مسیر خود در منظومه شمسی ادامه می دهند و این یعنی دستیابی به صنعتی سودآور، پایدار و مستقل از زمین. به اعتقاد من 19 راه برای درآمدزایی در فضا وجود دارد که گردشگری فضایی و استخراج فلزات گرانبها نظیر طلا و پلاتینیوم و انتقال آنها به زمین تنها دو مورد از این فهرست است.

یونیورس تودی:مهمترین تجهیزات و فناوریهای مورد نیاز جهت دستیابی به این اهداف کدامها هستند?؟

فیلیپ مزگر : هم اکنون در زمین پروژه منبع باز (open source) موسوم به "مجموعه ساختارسازی دهکده جهانی" وجود دارد که شامل 150 فناوری مورد نیاز برای توسعه زندگی در گوشه و کنار زمین است. این مجموعه از آسیاب بادی گرفته تا ماشین آلت حفاری و چاپگر سه بعدی، تنوع حیرت انگیزی دارد. برای توسعه صنایع فضایی در ماه یا سیارکها به پروژه مشابهی به نام "مجموعه ساختارسازی دهکده ماه یا سیارکها" نیاز داریم. در سال 1980 ناسا تحقیقاتی انجام داد تا مشخص شود چه ماشین آلاتی در کارخانجات آینده ماه نیاز است تا 80 درصد قطعات و تجهیزات مورد نیاز در این جرم فضایی ساخته شود. 20 درصد باقیمانده در قالب یک فرآیند پایدار و همیشگی از زمین به ماه منتقل می شود. در چشم اندازی که ما ترسیم کرده ایم، این فرآیند با کمتر از 80 درصد آغاز اما به تدریج به 100 درصد می رسد. از این رو فکر می کنم سلولهای خورشیدی، فلزات مختلف، قطعات فلزی تولید شده توسط فناوری چاپ سه بعدی و پیشرانه های راکتی مهمترین فناوری هایی هستند که در مراحل ابتدایی توسعه ساختارسازی در ماه یا سیارکها به آنها نیاز داریم. بدین ترتیب شرایط برای برنامه های گسترده تر فراهم می شود که توسعه شبکه حمل و نقل در ماه از آن جمله است.

یونیورس تودی : در مقاله شما اشاره ای به هزینه کلی این برنامه بلندپروازانه نشده است. چه تصویری از هزینه ها دارید?

فیلیپ مزگر : تحلیلهای من و همکارانم در این مقاله تا حد زیادی خام است. به همین دلیل به همفکری کارشناسان دیگر هم نیاز داریم تا در نهایت بتوانیم تحلیل های واقع بینانه تری ارایه کنیم. علاقه و توجهات برای توسعه صنایع در فضا فراتر و سریعتر از تصوراتم بوده است. از این رو شاید حالا وقت آن رسیده تا ارزیابی های مالی نیز وارد این تحلیل ها شود. ما تاکنون صرفا درباره امکان انجام چنین پروژه ای صحبت کرده ایم و اکنون نوبت آغاز مرحله بعدی است. به این نکته توجه داشته باشید که حضور یکجا در ماه یا سیارکها، بدون در نظر گرفتن محدودیتهای مالی تقریبا غیرممکن است. این فرآیند باید گام به گام به پیش رود تا در خلال این فرآیند نواقص و کاستی ها مشخص و با اتخاذ استراتژی های لازم، ساخت و سازهای فضایی با سرعت بیشتری صورت گیرد. بر اساس مدلی که ما ارایه کرده ایم نزدیک به 41 تن سخت افزار به ماه منتقل می شود اما پس از مدتی تجهیزات و ساختارهایی از همین 41 تن تولید می شود که تا 100 هزار تن وزن خواهد داشت. اگر فرض کنیم 41 تن تجهیزاتی که راهی ماه می شود صحیح باشد، پس می توان تصور کرد 41 درصد از هزینه ساخت ایستگاه فضایی بین المللی معادل هزینه ای است که برای آغاز ساخت و ساز در ماه یا سیارکها مورد نیاز است.

این قیاس از این جهت صورت می گیرد چون وزن تقریبی ایستگاه فضایی بین المللی حدود 100 تن است و فراموش نکنیم هر تن سخت افزار فضایی بدون توجه به اینکه در چه ماموریت یا پروژه ای خارج از مرزهای زمین پیاده شود هزینه ای برابر دارد. در ادامه رقم تقریبی به دست آمده را باید در چهار ضرب کرد چون برای ارسال یک تن تجهیزات سخت افزاری به ماه به چهار برابر تجهیزات پرتابی نیاز داریم که برای ارسال محموله مشابه به مدارهای پایین زمین به کار گرفته می شود. اما به این نکته توجه کنید که فرآیند ساخت و ساز در ماه یا سیارکها طی فرآیندی 20، 30 یا 40 ساله صورت خواهد گرفت و اگر هزینه ها را به این مدت طولانی تقسیم کنیم با بودجه سالانه مورد نیازی مواجه می شویم که بخش اندکی از بودجه ناساست.

No tags for this post.