گزارش تصویری و تحلیل فنی مقبره پیر نجم الدین
گنبد بنا آجری بوده و مخروطی شکل مایل به بیضی ساخته شده و ساقه آن کوتاه است و در بخش هایی از گنبد ترک هایی دیده می شود . نمای فعلی بنا از کاهگل بوده که در زیر آن آجر به کار رفته است . در دیواره بنا پنجره هایی اجراشده است . بنا احتمالاٌ الحاقات دیگری داشته است که از بین رفته اند .
ایوان ورودی مقبره ساده و با گچ اندود شده است . در پشت این ایوان فضایی مسقف ایوان مانند کوچک دیده می شود .
بر اساس مطالب مندرج در کتاب سیمای استان سمنان بخش تاریخ و جغرافیای تاریخی سمنان ، در مورد بقعه پیر نجم الدین می توان گفت :
" بقعه مورد نظر منسوب به پیر نجم الدین دادبخش یا تاج بخش است . "
در مقاله ای که در روزنامه اطلاعات به تاریخ 8 /3 / 1319 هجری شمسی درج شده ، مدفون این مقبره را شیخ نجم الدین طامة الکبری می داند . هر چند که واقعه شهادت شیخ نجم الدین کبری خوارزمی شبیه شهادت پیر نجم الدین می باشد که هر دو در حمله مغول به قتل رسیده اند ، ولی با توجه به مفاد کتاب ریاض العارفین این آرامگاه نمی تواند متعلق شیخ نجم الدین خوارزمی باشد .
احتمالاٌ می توان شیخ نجم الدین دادبخش را یکی از شاگردان شیخ نجم الدین خوارزمی به حساب آورد که به دستور وی برای مقابله با سپاه مغول به وطن و زادگاه خود سمنان آمده است . مــقبره پیــر نجم الدین که یکی از آثار دوره مــغول است ، شامل ایــوان ، حــرم و گـنبد
بوده و به علت اینکه قبلاٌ در وسط گورستان قرار داشته و اکنون در وسط خیابان واقع شده ، فاقد صحن است . ایوان رو به جنوب و متصل به بقعه ساخته شده و ارتفع آن 7متر و دهنه آن 5/3 متر می باشد . در ایوان در چوبی ساده به چشم می خورد .
باعبوراز در چوبی به فضای داخل راه می یابیم . نمای داخلی عبارت اند از، محوطه چهارگوشی به ضلع 70/5 است که در قسمت فوقانی به کمک چهار ترنبه ، چهار طاقنما به صورت طرح هشت ضلعی در آمده و یک ضلع در میان دارای پنجره های بزرگی ا ست که برای نور گرفتن تعبیه شده است . در قسمت بالای پنجره ها و طاقنما ها ، رفهای کوچک آجری به صورت قاب سازی ایجاد گردیده که مجموعه این رفها طرح هشت ضلعی را به یک طرح مدور تبدیل ساخته اند . ساقه گنبد بقعه از زیر پنجره ها شروع شده و نزدیک به 5/3 متر بلندی دارد .
گنبد نیز به صورت مخروطی و از آجر ساخته شده و فاقد هرگونه پوشش کاشی کاری است . کف اتاق بقعه تقریباٌ 30 سانتیمتر از سطح ایوان پایین تر است و قبر ساده گچی در وسط آن و زیر گنبد قرار دارد . پوشش روی مرقد را صندوق مشبک و چوبین بی ارزشی به طول 60/2 متر و عرض 35/1 و ارتفاع 3/1متر تشکیل می دهد .
در سمت غرب حرم و رو به قبله ، محراب بلند و ساده ای به چشم می خورد که چیزی جز یک فرورفتگی نیست . در سه طرف دیگر اتاق ، سه طاقچه توگود با طاق های جناغی ساخته شده که به غیر از طاقچه جنوبی که از آن به عنوان نورگیر استفاده می شود ، بقیه محل دفن اموات بوده است . در سه گوشه بقعه طاقچه های بسیار کوچکی جهت روشن کردن شمع ساخته اند .
در گوشه شمال غربی حرم ، بر بالای سه صورت قبری که تقریباٌ نیم متر از کف اتاق بلند تر است ، سه ردیف کاشی کاری دیده می شود که اشعاری به خط سفید بر زمینه لاجوردی نوشته شده است . روبروی آرامگاه پیر نجم الدین دو ستون خشتی بسیار بزرگ از خشت خام قرار داشته که برخی از مردم آن را مقبره فرزندان امیر تیمور گورکانی می دانسته اند .
این بنا به شماره 2218 به ثبت رسیده است .
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی
No tags for this post.
