پاکسازی کوهستان فرصتی برای نگاه متفاوت

امروزه جاده کشی بی رویه، چرای بیش از حد دام در مراتع و ارتفاعات، انتقال لوله های گاز، نفت و برق برخی از عوامل تخریب محیط کوهستان ها است که در کشور به آن توجه خاصی نمی شود در حالی که ایران در کمربند خشکی قرار گرفته بنابراین توجه به منابع آبی در آن باید با جدیت بسیار بیشتری صورت گیرد.
برخی کشورهای اروپایی مانند ایتالیا و سوئیس که از نظر میزان بارندگی و رطوبت شرایط بسیار بهتری نسبت به ایران دارند، با مدیریت خاص به کوهستان نگاه می کنند و سالها است در تلاشند کوهستان ها را مدیریت کنند، مانع تخریب شوند و اگر دام به چرا می رود تحت ضوابطی خاص باشد و یا اگر جاده ای قرار است کشیده شود باید قبل از آن حتما ارزیابی زیست محیطی داشته باشد و یا گردشگران ضامن جمع آوری زباله های تولیدی خود باشند.
گذشته از آنها حجم زیاد زباله در محیط های کوهستان سلامت منابع آبی موجود در آنرا تهدید می کند که حفاظت از آن برعهده مردم و قانونگذاری و نظارت بر اجرا وظیفه دولتمردان است.
عبدالله اشتری مدیر عامل انجمن حفظ محیط کوهستان دراین باره به ایرنا گفت: کوهستان برای ما همه چیز به ارمغان می آورد تقریبا 90 درصد آب شیرین ما از کوهستان تامین می شود و اکنون با توجه به بحرانی که در زمینه کمبود آب داریم باید عرصه های کوهستانی بیش از پیش مورد حفاظت قرار گیرند.
وی تاکید کرد: مهمترین فایده و مزیت کوهستان تامین آب شیرین است که در حال بهره برداری از آن هستیم بدون اینکه توجه لازم و کافی را نسبت به این اکوسیستم داشته باشیم فقط کافی است به اهمیت کوهستان پی ببریم.
اشتری گفت: آیا تاکنون برای حفظ کوهستان در کشور کاری انجام داده ایم، قانونی داریم؟ و آیا با نگاه ویژه مدیریتی به آن می پردازیم؟ می بینیم هیچ اقدامی صورت نگرفته است در حالی که کشورهایی که به اهمیت کوهستان پی بردند این کار را انجام دادند و بعضی از آنها تا مراحل خوبی هم پیش رفتند اما ما کاری انجام ندادیم.
وی افزود: تمام نقاط دریافت آب ما در ارتفاعات و بالادست قرار دارد اگر هم 3 هزار تا 3 هزار و 500 متر بالا رویم که بارش ها به صورت برف است و به دلیل سردی محیط برف ها ذخیره می شوند و در ادامه سال مانند یک شیر آب به آرامی تخلیه شده و ما در پایین دست از آن استفاده می کنیم.
مدیر عامل انجمن حفظ محیط کوهستان ادامه داد: دومین مزیت کوهستان داشتن تنوع زیستی فراوان است، بسیاری از جنگل ها در مناطق کوهستانی قرار دارد و مراتع هم در ارتفاعات قرار دهد که میلیون دام در آن چرا می کنند.
به گفته وی تنوع گیاهی ما نیز در کوهستان بسیار غنی و ارزشمند است، بیش از هزار و 500 گونه گیاهی اندمیک ( انحصاری ایران ) داریم که زیستگاه بسیاری از آنها در کوهستان است، جاذبه های گردشگری کوهستان نیز بخش دیگری است که لزوم توجه به این محیط را پررنگ تر می کند.
اشتری در ادامه به عوامل تخریب کوهستان اشاره کرد و گفت: یکی از بزرگترین تخریب کننده کوهستان های کشور چرای دام بیش از حد و توان مراتع است، آمار می گوید حضور دام سه برابر ظرفیت مرتع است در صورتی که بیشتر از آن است حال اگر همین سه برابر را صحیح فرض کنیم دلیلی است بر اینکه مراتع به تدریج روبه تخریب می رود و بسیاری از گونه های گیاهی که برای دام مغذی و مفید بودند از بین رفتند و بیشتر سطح مراتع را گون ها، خارها و تیغ ها پوشانده است.
وی افزود: از سوی دیگر جاده کشی مشکل دیگر کوهستان است، به عنوان مثال اگر فردی در بالادست باغی داشته باشد به راحتی اقدام به جاده کشی می کند در واقع کنترلی وجود ندارد، انتقال خطوط برق، لوله های گاز و نفت نیز از دیگر موارد تخریب کوهستان است.
مدیر عامل انجمن حفظ محیط کوهستان اظهار کرد: قانون خاصی برای حفاظت از کوهستان در کشور وجود ندارد وقتی با سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری صحبت می کنیم سازمان محیط زیست می گوید 7 درصد از مناطق کشور تحت مدیریت این سازمان است و بقیه هم بر عهده سازمان جنگل ها است، این کافی نیست باید به طور ویژه به کوهستان پرداخته شود.
وی با تاکید بر اینکه ارتفاع ذاتا حساس و شکننده است گفت: در سال 1991 در ریو برزیل، دنیا کوهستان را به عنوان اکوسیستم های شکننده و آسیب پذیر طبقه بندی کرده است و در دستور کار خود بخش 13 را به کوهستان ها اختصاص داد و اعلام کرد که جزو اکوسیستم های آسیب پذیر و شکننده اند و باید مدیریت خاص بر آنها اعمال شود اما ما در کشور با مدیریت خاصی به کوهستان نگاه نمی کنیم.
اشتری افزود: در حالی که برخی کشورها مانند ایتالیا و سوئیس که از نظر بارندگی و رطوبت وضعیت بهتری از ایران دارند، سالها است با مدیریت خاص به کوهستان نگاه می کنند و در تلاشند تا از اکوسیستم های کوهستانی خود محافظت کنند.
وی اظهار کرد: می گوییم کوهستان اکوسیستم کلان است، در واقع حداقل از چند اکوسیستم خرد مانند تالاب ها و رودخانه ها حمایت می کند یعنی آب مورد نیاز از آنها از کوهستان تامین می شود نبابراین اگر بالادست نابود شود پایین دست نیز از بین می رود.
اشتری تاکید کرد: بنابراین به اندازه کافی استدلال محکمی وجود دارد تا سازمان ها گوشه نگاهی هم به کوهستان داشته باشند کاری که تاکنون اتفاق نیفتاده است.
در دهه 70 میلادی اتحادیه جهانی فدراسیون های کوهنوردی برای اولین بار روز 26 سپتامبر را روز حفظ کوهستان نامگذاری کرده است و بعد از آن هر کشوری که مصادف با این روز باشد، برنامه هایی در راستای پاسداست کوهستان انجام می دهد.
در ایران امسال چهارم مهرماه این روز گرامی داشته می شود و به گفته اشتری باید از این مناسبت ها استفاده کنیم تا به دولتمردان و سیاستگذاران تلنگری بزنیم که کوهستان را دریابید.

No tags for this post.