چرا کاربران فضای مجازی جوگیر می شوند؟

حال باید ببینیم در یک تعریف علمی جوزدگی به چه معناست؟ متخصصان علم رفتارشناسی معتقدند جوزدگی یک حالت هیجانی است که در حوزه اجتماعی به آن نفوذ اجتماعی می گویند.

وقتی از اصطلاح جوزدگی استفاده می کنیم منظورمان تاثیراتی است که اجتماع، خانواده یا هر گروه دیگری بر افکار، نگرش‌ها، رفتار و احساسات یک فرد می گذارند. جوزدگی دارای بار منفی است چراکه معمولا در حالت جوگیری فرد، تحت تأثیر محرک‌های محیطی و بدون شناخت و تعقل کافی اقدام به فعالیت کرده و تصمیم می گیرد.

از منظر علم جامعه شناسی انسان موجودی اجتماعی است که از محیط اثر می پذیرد، این موضوع نه تنها نامطلوب نیست بلکه، حتی در طول تاریخ باعث بقای جوامع انسانی نیز شده است. اما، همانطور که اشاره شد وجه منفی این ماجرا عدم تعقل و حتی باور داشتن به موضوعی است که فرد صرفا به دلیل همرنگ شدن با جماعت با آن همراه می شود.

اما نکته ای که امروزه به وفور شاهد آن هستیم، شایعات و اخبار نادرستی است که در فضای مجازی منتشر می شوند. البته، گاه ریشه این اخبار و منبع اصلی آن موثق بوده و صحت دارد اما، به قدری در این فضا دست به دست می شود و هر فردی با تحلیل های شخصی خودش با آن برخورد می کند که ماجرا به کلی تغییر کرده و شکل دیگری به خود می گیرد.

جوسازی، موج سواری و یا شایعه سازی عملی رایج در شبکه های اجتماعی است که اغلب شاهد آن هستیم که مانند بمبی در افکار عمومی منفجر می شود و قطعا ویرانی هایی را نیز با خود به همراه می آورد. اساسا فضای مجازی بسیار شبیه فضای حقیقی است. همان گونه که در دنیای واقعی شاهد بروز برخی شایعات هستیم، در فضای مجازی نیز این اتفاق می‌افتد.

ضمن اینکه مهمترین ویژگی فضای مجازی نامعلوم بودن هویت برخی کاربران آن است که چنین شرایطی فضا را برای برخی افراد سودجو فراهم می کند تا با شایعه‌سازی به ایجاد بحران در جامعه دامن بزنند.

چرا افراد می خواهند همرنگ جماعت شوند؟

دکتر غلامرضا ترابی در گفتگو با سیناپرس در رابطه با اثرپذیری افراد و همرنگ جماعت شدن گفت: اغلب افراد با دو هدف از جامعه و یا سلبریتی ها تأثیر می‌پذیرند. در وهله نخست می خواهند شبیه یک فرد به هنجار باشند و اینگونه از طرف جامعه پذیرفته شوند.

این روان‌درمانگر و متخصص اعصاب و روان ادامه داد: در وهله دوم درصدد هستند تصمیم درستی اتخاذ کنند تا بتوانند جایگاه مناسبی برای خود ایجاد کنند. از این رو، گمان می کنند آنچه جامعه می‌گوید درست است و همان کار را انجام می‌دهند.

وی در رابطه با نحوه مقابله با شایعات در فضای مجازی توسط افراد تصریح کرد: برای مقابله با این موضوع نیاز به آموزش در بلند مدت وجود دارد، چنانکه ابتدا باید تعهد را در افراد تقویت کرد. یعنی اینکه فرد متوجه باشد که پیام یا حرکت اجتماعی که در فضای مجازی دست به دست می شود، از چه منبعی است و با چه هدفی آمده است؟

ترابی عنوان کرد: موضوع دیگر، داشتن تفکر نقاد در افراد است که باید از دوران کودکی به افراد آموزش داده شود. ضمن اینکه، ایمن‌سازی نگرش نیز راهکار موثری است چراکه، از نظر علمی ثابت شده است که اگر به نگرش فرد حملات خفیفی شود و به او فرصت داده شود تا از نگرش خود دفاع کند، تعهد فردی او بیشتر می‌شود.

صرفنظر از مباحث روانی و اجتماعی جوزدگی ناشی از انتشار اخبار نادرست و شایعات در فضای مجازی اگر از منظر علم ارتباطات به این پدیده نگاه کنیم سوالی که باید به آن پاسخ دهیم این است که در چنین بلغمه ای که فضای مجازی و شبکه های اجتماعی ایجاد کرده اند، وظیفه رسانه های رسمی چیست؟

جای خالی تحقیقات

یک کارشناس ارتباطات و استاد دانشگاه در گفتگو با سیناپرس در رابطه با نقش رسانه های رسمی در مقابله با شایعات فضای مجازی گفت: در برخورد با این پدیده گاه مشاهده می کنیم که حرکت مردمی هوشیار در فضای مجازی به سادگی جای خالی صدا وسیما را نیز پر می کند.

دکتر حسن نجفی سولاری با بیان اینکه ذات فضای مجازی در موضوعات اقتضایی، سرعت، دقت و وسعت است تاکید کرد: این به معنای رصد سریع و تحلیل دقیق، طراحی، تولید، اجرا و انتشار گسترده است. نکته جالب توجه در این میان وجود مردمی هوشیار است که جزء افراد نظام نیستند ولی با نظامند. این افراد علاوه بر پاتک پر قدرت به رقیب و معاند؛ عملیات تبدیل تهدید به فرصت را خوب انجام می دهند.

وی ادامه داد: این افراد آگاه که به سواد رسانه ای مجهزند  گروه هایی که از انتشار این شایعات بهره برداری می کنند را درست شناخته اند و به فراخور حال هر طبقه کاربر، مطلبی را برای اقناع سازی تولید می کنند.

نجفی سولاری ادامه داد: حال که جای رسانه های رسمی در کارزار شایعات خالی است، کاش یک دانشگاه، یک مرکز تحقیقاتی، معاونت مجازی، مرکز ملی، معاونت پیشگیری یا هر نهاد دیگری به فوریت این مسائل را به تیم تحقیقی مورد کاوی محول می کرد تا ظرف مدت کمی رفتار مردم نگار در فضای مجازی را از آن استخراج و مدل حل موضوع مساله در فضای مجازی را ارائه کند.

این کارشناس رسانه اظهار کرد: اینگونه، رسانه دار مسوول برای بحران های پیش رو می داند چه بحرانی را، چه زمانی، توسط چه کسانی و با چه شیوه هایی تولید کرده و نشر داده اند و نحوه نظارت و برخورد با آن را برای تبدیل تهدید به فرصت، می داند.

گزارش: هانیه حقیقی

No tags for this post.