رابطه بارش با دماي روزانه در ايران

سیناپرس: يكي از رويكردهاي مطالعاتي در اقليم شناسي، شناخت روابط عناصر اقليمي است. در اين راستا روش هاي پرشماري به كار گرفته شده است. يكي از اين روش ها، به كارگيري دانش احتمال براي رديابي روابط عناصر اقليمي مي باشد.

هدف تحقيق حاضر بررسي رابطه ي حالات دمايي – بارشي روزانه بر اساس روش احتمال شرطي است. براي دستيابي به اين هدف داده هاي شبكه اي پايگاه داده اسفزاري، ويرايش نخست با تفكيك زماني روزانه، از 01/01/1340 تا 11/10/1383 كه براساس 1436 ايستگاه همديد، اقليمي و باران سنجي و با روش ميانيابي كريگينگ برآورد شده بود،

با تفكيك مكاني 15×15 كيلومتر و تعداد 7187 ياخته، مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس توزيع احتمال مربوط به دماي هر ياخته، چندك هاي دما برآورد و صدك هاي 25 و 75 توزيع فراواني دما برآورد گرديد. در هر ياخته، روزهايي كه دماي روزانه آن كمتر از صدك 25 بود، به عنوان روزي سرد، روزهايي كه دماي آن ياخته برابر يا بيشتر از صدك 75 آن ياخته بود، به عنوان روزي گرم و دماي روزانه ي هر ياخته كه بين صدك 25 و صدك 75 قرار گيرد، به عنوان روزي با دماي بهينه در نظر گرفته شد. بدين ترتيب مشخصات فصلي دما در اين تعريف منعكس شد. براين اساس فصول گرم، سرد و انتقالي برپايه ي مشخصات چندكي تعريف شد. بارش نيز به سه حالت بدون بارش، روزهايي كه بارش كمتر از ميانگين توزيع مربوط به هر ياخته رخ داده (روزهاي كم باران) و روزهايي كه برابر يا بيشتر از ميانگين توزيع هر ياخته (پربارش) بارش تجربه كرده اند، در نظر گرفته شد. بدين ترتيب فقدان، كمبود و زيادبود بارش نيز تفكيك شد. در گام بعد فراواني توام رويدادهاي دمايي و رويدادهاي بارشي هر روز در يك ماتريس ارائه شد. سپس ماتريس احتمال توام هريك از رويدادهاي بارشي- دمايي نسبت به هريك از حالات بارشي محاسبه گرديد. براين اساس احتمال وقوع هريك از طبقات بارشي در هريك از سه فصل گرم، سرد و انتقالي براي هر ياخته ي نقشه ي ايران برآورد گرديد. در نهايت احتمال شرطي هريك از رخدادهاي دمايي با حالت بارش براي هر ياخته محاسبه و نقشه ها و تحليل هاي مربوط به هر حالت ارائه گرديد. اين ويژگي، حالات بارش را براي هر فصل ارائه مي كند. نتايج تحقيق حاضر ضمن بيان واقعيت هاي اقليمي، دستاوردهاي اقليم شناسان ايراني را به لحاظ كمي – احتمالاتي تاييد و ترسيم نموده است.
بيشينه ي بارش هاي فصل سرد در 36 درصد از ايران زمين با احتمال 40-30 درصد و روزهاي بدون بارش در حدود 43 درصد از ايران را در بر مي گيرد. در فصل گرم، حدود 97 درصد از مساحت كشور 90-50 درصد روزها و 3 درصد از مساحت، 50-20 درصد از روزها بدون بارش بوده اند. در همين فصل حدود 17 درصد از سطح كشور 60-40 درصد روزها و حدود 56 درصد از سطح كشور 40-30 درصد از روزها را با بارش كم تجربه مي كرده اند. فصل هاي انتقالي (پاييز و به ويژه بهار)، حدود 78 درصد از مساحت ايران، 90-60 درصد از روزها را بدون بارش و 30-10 درصد از اين روزها توام با بارش هاي سنگين و 30-20 درصد از اين روزها با بارش هاي كم مقدار مشخص مي شوند.

برای مشاهده متن کامل این مقاله و مقالات دیگر منتشر شده در جدیدترین شماره از فصلنامه جغرافيا و توسعه-پائیز1393-اینجا را ببینید.

No tags for this post.