مروری بر چالش های صنعت گردشگری ایران؛
مقاصد گردشگری ایران با کمبود هتل مواجه‌اند

یک استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه مقاصد گردشگری ایران با کمبود هتل مواجه‌اند، گفت: در حال حاضر گردشگران بین‌المللی به علت تصویر منفی و پندارهای نادرستی که دشمنان و برخی رسانه‌ها از وضعیت گردشگری ایران مخابره کرده‌اند، از سفر به ایران اجتناب می کنند از اینرو ایران‌هراسی جدی‌ترین عامل توسعه نیافتن صنعت گردشگری کشور محسوب می‌شود.

فرزانه صدقی: ایران به علت اقلیم چهار فصل و برخورداری از جاذبه های طبیعی زیبا و اماکن تاریخی و فرهنگی به عنوان یکی از بهترین مناطق گردشگری دنیا محسوب می شود اما امروزه این صنعت پولساز که می تواند به رشد و توسعه کشورمان کمک زیادی کند با چالش های زیادی مواجه است.

فرید جواهرزاده، عضو شورای علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری سینا  به چالش‌های صنعت گردشگری ایران پرداخت و گفت: ایران هراسی بدیهی‌ترین چالش صنعت گردشگری ایران تلقی می‌شود. در حال حاضر گردشگران بین‌المللی به علت تصویر منفی و پندارهای نادرستی که دشمنان و برخی رسانه‌ها از وضعیت گردشگری ایران مخابره کرده‌اند، از سفر به ایران اجتناب می کنند از اینرو ایران‌هراسی جدی‌ترین عامل توسعه نیافتن صنعت گردشگری کشور محسوب می‌شود.

استاد رشته جهانگردی و هتلداری کشور افزود: بیم اثرات مخربی که ممکن است گردشگری در شرایط جنگی برای گردشگران خارجی به وجود آورد و تبلیغ نامناسب برای معرفی ایران در مقابل تصاویر نادرستی که خارجی‌ها و رسانه‌های بین‌المللی ترویج می‌دهند، بزرگترین مانع توسعه این صنعت تلقی می‌شود.

رئیس دوره اول و دوم انجمن علمی طبیعت گردی ایران اظهارکرد: همچنین در بحث زیرساخت‌ها به ویژه حمل و نقل عمومی از جمله حمل و نقل بین المللی و فرودگاهی با مشکلات عدیده و زیادی مواجه هستیم. کمبود ناوگان هوایی و مشکلاتی که به واسطه تحریم‌های ظالمانه در چند دهه گذشته بر صنعت حمل و نقل هوایی ایران فشار آورده است از موضوع‌های چالش بر انگیز برای ورود گردشگر به ایران قلمداد می‌شود.

وی بیان کرد: فرودگاه نخستین ایستگاهی است که گردشگران برای بازدید از یک کشور به آن پا می‌گذارند به همین دلیل شرایط فرودگاه از نظر ظرفیت زیرساخت‌ها نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری در معرفی وضعیت گردشگری کشور دارد. به طور کلی ویترین فرودگاهی ایران ویترین زیبا و مناسب و متناسب با فرودگاه‌های بین المللی نیست. بسیاری از گردشگران خارجی از شرایط، امکانات و ظرفیت‌هایی فرودگاه بین‌المللی رضایت ندارند. ما باید توجه ویژه‌ای به فرودگاه‌ها داشته باشیم و ظرفیت‌ها و امکانات ویژه‌ای برای ورود و خروج مسافران، جذب، جلب و هدایت گردشگران بین‌المللی در نظر بگیریم.

وی یادآورشد: همچنین متناسب با گسترش ظرفیت فرودگاه‌ا باید به رفتار کارکنان گمرک و کنترل گذرنامه‌ها و پلیس فرودگاه‌ها و مباحثی از این قبیل توجه کنیم. فرودگاه صرفا نباید ایستگاهی برای ورود و خروج باشد.

حمل و نقل ریلی و جاده‌ای ایران وضعیت خوبی ندارد

جواهرزاده گفت: پس از بحث حمل و نقل هوایی و چالش اصی کمبود هواپیماهای استاندارد، در بحث مراکز اقامتی و هتل‌ها مشکل داریم. اکنون به جز دو سه شهر مانند تهران، مشهد و کیش در بسیاری از مقاصد گردشگری با کمبود هتل و واحدهای اقامتی مواجه هستیم. خیلی از مقاصد گردشگری ما اصلا هتل استاندارد ندارند و از نظر کمیت تعداد و کیفیت از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. به نوعی  زیرساخت‌های گردشگری ایران به هیچ وجه با حجم گردشگران تناسب ندارد و باید بر اساس نیازسنجی‌ها و آینده پژوهی نسبت به تاسیس، ایجاد وراه اندازی واحدهای اقامتی متناسب برای گردشگران خارجی در اقصی نقاط کشور اقدام کنیم.

عضو شورای علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی افزود: حمل و نقل ریلی و جاده‌ای ایران نیز از وضعیت مطلوبی برخودار نیست. سیستم حمل و نقل درون شهری و برون شهری‌مان نیز برای توسعه گردشگری از ضعف‌های زیادی رنج می‌برد. به عنوان مثال با کمبود اتوبوس گردشگری و ون مواجه هستیم. وسایل حمل ونقل برای گردشگران خارجی باید علاوه بر اینکه رنگ زیبا و ظاهری شکیل داشته باشند به لحاظ فنی نیز باید سالم باشند تا جاده‌های ایمن را سپری کنند.

وی خاطرنشان کرد: گردشگران باید در مسیر از سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی متناسب وسیله حمل و نقل استفاده کنند. از همه مهمتر باید در مسیر حمل و نقل، ایستگاه‌های میان راهی، سرویس‌های بهداشتی و واحدهای پذیرایی متناسبی داشته باشیم. در حال حاضر به جز یکی دو محور که واحد اقامتی متناسب دارند، وضعیت بسیار بدی در حوزه مراکز اقامتی و پذیرایی بین جاده‌ای داریم.

ضروت آموزش و پرورش نیروهای انسانی متخصص

استاد رشته جهانگردی و هتلداری کشور ادامه داد: در بخش دیگری از چالش‌ها باید به موضوع نیروی انسانی متخصص نیز اشاره کنیم. هم اکنون نیروی انسانی آموزش دیده یکی از چالش‎هایی است که در این حوزه با آن مواجه هستیم. نیروهای انسانی فعال در حوزه گردشگری کشور معمولا از آموزش متناسب و مداومی برخوردار نیستند. بسیاری از کارکنان واحدهای اقامتی و خدمات گردشگری ایران بدون آموزش مناسب در این واحدها مشغول به کار هستند.

وی تصریح کرد:  تداوم آموزش‌ها باعث می‌شود که سطح خدمات‌دهی و توانمندی کارکنان و نیروهای انسانی مدام به روز رسانی شود. چنین رویکردی وضعیت بسیار مطلوبی را به وجود می آورد. همانگونه که اکنون مقاصد گردشگری دنیا دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، موسسات تخصصی حوزه هتل داری و گردشگری دارند و مدام آموزش نیروهای انسانی شان را به روز رسانی می‌کنند. معمولا آنها سطح کیفی خدماتشان را در بالاترین حد استانداردها قرار می‌دهند. مساله‌ای که خیلی در این زمینه ضعیف هستیم و با کمبودهای بسیاری مواجهیم.

بیشتر بخوانید:

نقش و کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت گردشگری

شیراز صاحب دهکده گردشگری پایدار می‌شود

اعطای معافیت مالیاتی به سرمایه‌گذاران صنعت گردشگری در مناطق آزاد

جای خالی غذای محلی در منوی گردشگری

جواهرزاده گفت: از دیگر کمبودها و چالش‌های موجود در راه توسعه صنعت گردشگری می‌توانیم به کمبود مراکز رفاهی و تفریحی متناسب اشاره کنیم. یکی از مشکلاتی که اکنون در ایران با آن مواجه‎ایم این است که اغلب مراکز اقامتی کشور به شکل تک محصولی فعالیت می‌کنند یعنی محور فعالیت واحدهای اقامتی روی تخت و اقامت است و کمتر به خدمات دیگری که یک هتل یا مرکز اقامتی ارائه می‌دهد یا مباحث تفریحی که آن را بهینه می‌کند، توجه دارد. واحدهای اقامتی فقط مدت اقامت گردشگر را به فروش می‌رساند.

وی افزود: تنوع نداشتن در ارائه محصولات گردشگری در حوزه غذایی، منوی رستوران‌ها و واحدهای پذیرایی نیز به خوبی نمود دارد. تنوع نداشتن در غذاهای بومی، محلی و سنتی در اغلب رستوران‌ها از دیگر چالش‌های این حوزه است. با وجود تنوع غذایی زیاد در ایران معمولا با تعداد غذای کاملا مشخص در اغلب رستوران‎‌ها مواجهیم. غذاهای مختلف محلی و سنتی مختلف باید در منوی غذایی گردشگری ایران قرار بگیرد.

محدودیت گردشگران خارجی برای نقل و انتقالات مالی

رئیس دوره اول و دوم انجمن علمی طبیعت گردی ایران اظهارکرد: چالش بعدی صنعت گردشگری مربوط به نداشتن راهنمایان مجرب و کارآزموده است. اکنون یکی از چالش‌های اصلی ما کمبود و محدودیت برخورداری از لیدر تورها یا راهنمایان مجرب گردشگری است. این افراد می‌توانند گردشگران خارجی را هدایت کنند. اطلاعات خوبی را در اختیار گردشگران قرار دهند.

وی تاکید کرد: همچنین با مشکلات زیرساختی در زمینه کمبودهای تکنولوژیکی یا فناوری و محدودیت نقل و انتقالات مالی مواجه هستیم. گردشگر خارجی معمولا پول نقد همراه خود ندارد و از کارت‌های بین‌المللی، مستر کارت‌ها و ویزا کارت‌ها استفاده می‌کند اما اکنون به دلیل محدودیت‌های تحریم امکان استفاده از این کارت‌ها برای گردشگر خارجی میسر نیست.

وی عنوان کرد: کمبود یا نبود تلفن یا شماره کارت‌های ارتباطی که بتوانند بدون هیچ مشکل و فیلتری از شبکه‌های بین المللی و ارتباطات بین‌المللی استفاده کنند، از دیگر چالش‌های این حوزه است. فیلترینگ به معنی کلی می‌تواند یک چالش برای توسعه گردشگری با وجود گردشگران خارجی باشد.

ساماندهی نشدن مراکز تاریخی با استانداردهای رایج

جواهرزاده گفت: ساماندهی نداشتن مراکز تاریخی و فرهنگی با استانداردهای رایج برای گردشگران بین‌المللی از دیگر مشکلات و چالش‌های این حوزه است. معمولا ما در اماکن تاریخی‌مان محدودیت‌هایی داریم. در سایت‌های تاریخی و فرهنگی برای استانداردهای بازدید گردشگران خارجی به شدت کمبود داریم. در برخی از سایت‌ها مسیرهای گردشگری به درستی تعریف نشده و احترام به حقوق گردشگر به طور کلی مد نظر قرار نگرفته نشده است.

وی افزود: در بسیاری از اماکن تاریخی و موزه ها به شکل استاندارد از راهنمایانی که مسط به زبان‌های بین‌المللی مسلط هستند یا از ابزارها، تکنولوژی‌ها و فناوری‌هایی که بتوانیم با کمک آنها اطلاعات آن اماکن را به خوبی به گردشگر منتقل کنیم، کمتر برخوردار هستیم.

نامتناسب بودن اماکن برای استفاده از افراد معلول

عضو شورای علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی گفت: در نهایت نامتناسب‌سازی اماکن برای استفاده از افراد معلول و کم توان یکی دیگر از چالش‌های عمده گردشگران هنگام بازدید از مراکز تاریخی و فرهنگی است. این نامتناسب‌سازی نه تنها برای گردشگر خارجی بلکه برای گردشگر داخلی نیز مشکلاتی به وجود آورده است.

وی افزود: به طور کلی آن عزم ملی که اهمیت گردشگری را برای بسیاری از برنامه‌ریزان در اولویت قرار دهد و بتواند تمام سلایق گردشگران بین‌المللی را مد نظر قرار دهد و با موضوعات و اعتقادات و چارچوب‌های فرهنگی و اعتقادی داخل کشور منزوج کند و یک ترسیم مناسبی از خط دقیق توسعه گردشگری در ایران با تمام این فعل و انفعالات را به وجود بیاورد به درستی و به خوبی تهییج و تبلیغ نشده است.

جواهرزاده در پایان اظهارکرد: علاوه بر رفع کمبود امکانات زیربنایی باید به مدیریت، اجرا و موضوعاتی از این قبیل بپردازیم که می‌توانند به  یک برنامه جامع و راهبردی متناسب در توسعه صنعت گردشگری در کشور منتج شود تا همه این موارد به عنوان یک مدل و برنامه کلان ملی، طریق صحیح ایجاد ارتباط و رسیدن به مقصود را برای دست اندرکاران صنعت گردشگری ترسیم کند.