نقش فناوری اطلاعات در ارتقای سلامت عمومی جامعه

رشد روزافزون فناوری اطلاعات، تمامی جنبه های زندگی بشر را به گونه ای تحت تاثیر قرار داده است که زندگی روزمره بدون این ابزارها را تا حدودی دشوار کرده است. صنعت سلامت نیز با تاثیرپذیری از این پیشرفت ها، رشد قابل ملاحظه ای در عرصه های مختلف سلامت از درمان گرفته تا آموزش را تجربه می کند.

سلامت الکترونیک (e-health) حوزه های گوناگون خدمات الکترونیک در نظام سلامت را به همراه دارد. از جمله ارائه انواع خدمات درمانی، بهداشتی و آموزشی از راه در حوزه پزشکی از راه دور که امروزه می توان ادعا کرد بخش قابل ملاحظه ای از خدمات درمانی از ویزیت گرفته تا تجویز دارو و پیگیری بیمار را به خود اختصاص می دهد.

خدمات مشاوره ای و بهداشتی پیشگیرانه در حوزه سلامت از راه دور، امکان توزیع عادلانه خدمات سلامت در دور دست ترین نقاط جغرافیایی را فراهم می آورد. آموزش جامعه، کارکنان ارائه دهنده خدمت و دانشجویان نظام مراقبت از طریق آموزش از راه دور تاثیر ارزشمندی در ارتقای سواد سلامت با خود به همراه داشته است.

سلامت همراه به عنوان یکی دیگر از زیر مجموعه های سلامت الکترونیک با ضریب نفوذ بالای تلفن همراه در کشور، فرصت قابل ملاحظه ای را برای ارائه خدمات سلامت بر بستر تلفن های همراه ایجاد کرده است. خدمات مشاوره و یادآور، با استفاده از پیام های کوتاه از ساده ترین و پر کاربردترین این خدمات به شمار می آید.

نرم افزارهای سلامت محور از دیگر ابزارهای پر کاربردی است که علاوه بر حوزه های آموزشی، پیشگیری و پیگیری، حتی درمان نیز می تواند استفاده شود.

پرونده های الکترونیک سلامت به عنوان مهمترین زیرساخت الکترونیک با جمع آوری و یکپارچه سازی اطلاعات سلامت افراد جامعه، منبع زیربنایی تحلیل وضعیت سلامت جامعه از طریق ابزارهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین را فراهم می کند.

ابزارهای پایش الکترونیک و تصمیم یار، با استفاده از این تحلیل ها امکان تسریع و بهبود تصمیم گیری را برای سیاستگذاران حوزه سلامت فراهم می کند. انقلاب صنعتی چهارم که با رشد افزون داده ها و فناوری اطلاعات بر بستر اینترنت ایجاد شده، منجر به انقلاب چهارم در نظام سلامت شده است.

بدون شک شناخت و فرصت ها، کاربردها و چالش های این ابزارها گام اولیه در به کارگیری ایمن این ابزارهای قدرتمند در نظام سلامت است که به همراه توسعه و تقویت زیرساخت های سخت افزاری، نرم افزاری و منابع انسانی فرصت بی نظیر بهره گیری از قابلیت سلامت الکترونیک در راستای ارتقای سلامت جامعه را به همراه دارد.

دکتر لیلا عرفان نیا

عضو هیات علمی گروه مدیریت اطلاعات سلامت و انفورماتیک پزشکی، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی شیراز