گیاهان نادر و کمیاب ایرانی را بشناسیم
در این مقاله سعی شده است تا برخی از گیاهان کمیاب و نادر ایران را معرفی شود.
سوسن چلچراغ: این گیاه از نادرترین گونه های تیره سوسن به شمار می رود و اغلب در نواحی بسیار محدودی از استان های اردبیل، مازندران و گیلان(رودسر) می روید . ازنظر علمی این گل بهواسطه مواد فلورسانسی که در پرچم خود دارد، قابلیت بازتابش نور را دارد. این گیاه كه نوع ایرانی آن زیبایی و شهرت بسیار دارد، از اواسط خرداد گل میدهد. همچنین این گونه از تیره سوسن در منطقه لنکران جمهوری آذربایجان نیز مشاهده شده است. هم اکنون رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت 4 هکتار تحت حفاظت قرارگرفته است.
لاله واژگون حنایی (گل سرنگون حنایی): این گل یکی از گونه های لاله واژگون است. ارتفاع این گل در حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر است و گلهای واژگون آن حدود ۲ و نیم تا ۳ سانتیمتر طول دارند و به صورت منفرد یا زوج ظاهر میشوند. این گونه تنها در ایران و در یک ناحیه کوچک در شرق کوههای زاگرس( در غرب اصفهان) و در چمنزارهای مرطوب میروید.
لاله واژگون زاگرس یا گل سرنگون زاگرس: این گل نیز یکی دیگر از گونههای لاله واژگون است. ارتفاع آن به ۸ سانتیمتر میرسد و گلهای واژگون آن نیز به طول ۱ و نیم سانتیمتر است. رنگ آن متمایل به قهوهای است و در مواردی به وفور در دامنههای سنگلاخی میروید. این گیاه در دامنههای سنگلاخی کوهها تا حدود ۲۶۰۰ متر ارتفاع میروید. پراکندگی این گیاه زیاد بوده و نسبتا در زاگرس فراوان دیده میشود بر همین اساس نام لاتین آن از منطقه گرفته شدهاست. زمان گلدهی این گیاه در ماه فروردین و اردیبهشت است.
سرده جام زرین : سرده از گیاهان گلدار است. 8 گونه از این گل به طور عمده در نواحی مدیترانه شرقی پراکنده اند. در ایران فقط 3 گونه از آن به نام های جام زرین کورش، جام زرین پاییزه، جام زرین گلستان یافت می شود؛ گونه جام زرین پاییزه خیلی به ندرت در شمال شرقی ایران یافت میشود. فصل گلدهی آن نیز مهر ماه است. جام زرین کورش نیز در دامنههای خشک و سنگلاخی سلسله جبال زاگرس از ارومیه تا ناحیه شیراز میروید. فصل گلدهی این گونه نیز مهر و آبان ماه است. گونه جام زرین گلستان نیز از گیلان تا گرگان پراکنده است. فصل گلدهی این گونه نیز اواخر بهمن و اوایل اسفند است.
نجمآبی ایرانی: این گل یکی از گونههای سرده نجمآبی است. ارتفاع این گیاه ۴۰ سانتیمتر است. تعداد زیادی برگ راست و باریک دارد. گلهای متعدد نسبتا کوچک این گونه در یک خوشه بلند قرار گرفتهاند. این گل معمولا در چمنزارهای مرطوب کردستان یافت میشود. فصل گلدهی این گونه نیز در اردیبهشت است.
نجمآبی گیلانی: این گل یکی از گونههای سرده نجمآبی است. اغلب این نوع گل ها در کنار برفهای در حال ذوب ظاهر میشوند و در قسمتهای فوقانی جنگلهای راش در استان گیلان و در نواحی مجاور آن در استان آذربایجان از ارتفاع ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ متر و بالاتر از آن میرویند. فصل گلدهی این گل نیز اسفند و فروردین ماه است.
نجمآبی لببرگشته: این گل نیز یکی از گونههای سرده نجمآبی است. ارتفاع این گیاه تا ۳۰ سانتیمتر میرسد. برگهای بلند نسبتا ضعیف آن تا ۲۰ میلیمتر عرض و قطعات گلپوش آن تا ۲۰ میلیمتر طول دارند. این گونه در جنگلهای خزر و اغلب در شکاف دیوارههای صخرهای میروید. فصل گلدهی آن نیز فروردین ماه است.
سنبلک چالوس : این گل یکی از گونههای سرده کلاغک است. ارتفاع این گیاه ۱۲ سانتیمتر است و به ندرت به ۳۰ سانتیمتر میرسد. این گیاه کوچک زیبا و پیازدار فقط در دره چالوس کشف شدهاست. فصل گلدهی این گل نیز اسفند و فروردین ماه است.
مهر سلیمان: سرده مهر سلیمان در حدود ۵۰ گونه در مناطق شمالی دارد. در ایران ۲ گونه از آن به نامهای مهر سلیمان دانهآبی و مهرسلیمان دانهقرمز یافت میشود. مهر سلیمان دانهآبی معمولا در قسمت مناطق مرتفع جنگل های شمالی و در اردیبهشت و خرداد می روید. مهر سلیمان دانهقرمز نیز در خراسان و گرگان یافت میشود و از نظر گونه نزدیک به گونه مهر سلیمان دانهآبی است. فصل گلدهی این گل نیز اردیبهشت و خرداد است.
گلایول سیاه: تیره گلایول در حدود ۳۰۰ گونه دارد که اکثرا در قسمت گرمسیری و جنوب آفریقا و همچنین در نواحی مدیترانهای پراکنده هستند و در ایران تنها ۵ گونه از آنها یافت میشود. گلایول سیاه از جمله آنهاست. این گیاه در حدود ۴۰ تا ۷۵ سانتیمتر ارتفاع دارد و بیشتر در گندم زارها یافت می شود. فصل گلدهی آن نیز فروردین تا اردیبهشت است.
سرده گرمینه : نام یک سرده از گیاهان گلدار از تیره نرگسیان است. رویشگاه این جنس از غرب ایران تا آسیای مرکزی است. این گیاه 10 گونه دارد که تنها دو گونه آن در ایران یافت می شود. این جنس از گل در وسط تابستان جزو گیاهان پیازدار و پس از پژمرده شدن برگ ها جزو گیاهان غیر عادی پیازدار ایران به شمار می آید.
گل سگ دندان: این گل یکی از گونههای سرده سگ دندان است؛ سرده سگ دندان گیاهان پیازداری هستند که دو برگ متقابل دارند. این جنس در حدود ۲۵ گونه در اروپا، نواحی معتدل آسیا وآمریکای شمالی دارد. در ایران فقط یک گونه از آن به نام گل سگ دندان یافت میشود. گل سگ دندان در حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر ارتفاع دارد. این گیاه در جنگلهای راش و در ارتفاعهای ۷۰۰ تا ۱۲۰۰ متری و در سمت شمالی سلسله جبال البرز می روید. زمان گلدهی این گل نیز دی و فروردین ماه است.
زنبق نیمروز: این گل یکی از گونههای سرده زنبق است. ارتفاع آن نیز به ۸ تا ۵۰ سانتیمتر می رسد. خامه گل این گونه با سایر زنبق ها متفاوت است به همین دلیل اغلب به جنس آفریقایی Gynandriris نسبت داده میشود. این گیاه معمولا در مزارع یا نزدیک آنها در ارتفاع های ۱۰ تا ۱۶۰۰ متری می روید. این گیاه منطقه پراکنشی وسیعی دارد اما به نظر میرسد در فلات مرکزی ایران نسبتا نادر باشد. معمولا فصل گلدهی این گیاه نیز اسفند تا فروردین است.
زنبق گلدرشت: این گل نیز یکی از گونههای سرده زنبق است. ارتفاع این گیاه معمولا 20 سانتی متر است. این گیاه در مناطق استپی و در ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متری از شمال غربی آذربایجان تا غرب اصفهان میروید. فصل گلدهی آن نیز فروردین تا اردیبهشت ماه است.
زنبق کمانی: این گیاه نیز یکی از گونه های سرده زنبق است. این گیاه 35 سانتی ارتفاع دارد و به سادگی توسط ساقه رشد میکند و مستور از تعداد زیادی برگ پهن به رنگ سبز براق است. گلهای آبی کمرنگ این گونه دارای آویزهای بالدار و به طول ۵ سانتیمتر است. این گونه معمولا در دامنههای سنگلاخی و بعضی مواقع در مزارع و از ارتفاع ۵۵۰ تا ۲۱۰۰ متری کردستان دیده میشود. فصل گلدهی این گیاه نیز اسفند تا فروردین است.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.