با حضور معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛
شانزدهمین کنگره پیشگامان پیشرفت افتتاح شد/تاکید بر نقش سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری عمیق برای خلق ثروت
دکتر محمد نبی شهیکی تاش معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شانزدهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، بر نقش سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری عمیق و اَبرروندها برای خلق ثروت تاکید کرد و گفت: برای رشد جریان‌های نوآوری در کشور که می‌تواند الگوساز باشد نیاز به سرمایه‌گذاری و تغییرات بنیادین وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری سینا، شانزدهمین کنگره پیشگامان پیشرفت با همکاری برخی پارک‌های علم و فناوری با موضوع «جوانان و پیشرفت ایران: با تاکید بر فناوری و نوآوری (چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارها» امروز 6 خردادماه در مرکز الگوی اسلامی ایرانی افتتاح شد.
شرایط اقتصادی و سیاسی هر کشور فاکتور مهم در رشد اقتصادی است
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مراسم افتتاح این کنگره گفت: برای ارزیابی نقش فناوری و نوآوری در رشد اقتصادی، در روند توسعه کشور باید زیرساخت‌های جدید در این حوزه را در نظر گرفت.
بیشتر بخوانید:
شانزدهمین کنگره پیشگامان پیشرفت افتتاح خواهد شد
محمد نبی شهیکی تاش با بیان این مطلب که در ادبیات اقتصاد نظریه قفل شدگی یا تئوری درامد متوسط وجود دارد؛ بیان کرد: یکی از مباحثی که در یک دهه اخیر مطرح شد، پاسخ به این پرسش است که چگونه برخی از کشورها توانستند به سطح بالایی از تراز درآمد دست پیدا کنند و برخی دیگر در دام درآمد متوسط قرار گرفتند؟
وی ادامه داد: نکته‌ای که وجود دارد این است که 101 کشور در دام درآمد متوسط قرار گرفتند که در بین این کشورها ، برخی هستند که به عنوان کشورهایی با اقتصاد نوظهور مطرح شده‌اند، ولی نتوانستند آهنگ رشد اقتصادی خود را به یک سطحِ معناداری ارتقا دهند.
این مدیر علمی با بیان این مطلب که رشد اقتصادی در هر کشوری تابع مولفه‌های مختلف است؛ گفت: بی‌تردید نیروی انسانی و سرمایه‌گذاری در عرصه‌های خدمات، تجارت و صنعت نقش دارد. همچنین شرایط اقتصادی و سیاسی هر کشور یکی از مهمترین فاکتورهای رشد اقتصادی و تاثیرگذار به شمار می‌آید. اما پرسش محوری این است که چگونه می‌شود برخی از کشورها توانستند جهش‌های بالای 10 درصد تجربه کنند و در عین حال چرا برخی دیگر از کشورها در تله درآمد متوسط قرار گرفتند؟
رشد اقتصادی در هر کشور دنیایی از فرصت‌ها را به نمایش می‌گذارد
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه یادآور شد: با نگاه به کشورهای جنوب شرق آسیا متوجه می‌شویم تعداد محدودی از کشورها توانستند رشد اقتصادی خود را به سطح درآمد بالا برسانند. واقعیت این است که رشد اقتصادی را نباید به عنوان یک عدد در نظر گفت. زیرا دنیایی از فرصت‌ها را به نمایش می‌گذارد.
وی ادامه داد: مسئله مهمی که وجود دارد این است که رشد اقتصادی برآیند جبری همه عوامل اقتصادی است. نتیجه مطالعات در یک دهه اخیر نشان می‌دهد، کشورهایی که سطح درآمد پایینی دارند اغلب کشورهایی هستند که هنوز و همچنان تکیه بر منابع طبیعی کرده‌اند و در مقابل کشورهایی که در سطح درآمدی متوسط قرار دارند مهمترین عامل موفقیت خود را در ترکیب نیروی انسانی با سرمایه و نهادسازی‌های متناسب با شرایط خود می‌دانند.
کشورها با سطح درآمد بالا نقش موثری در زنجیره ارزش جهانی دارند
شهیکی تاش افزود: اما خروج از سطح درآمد متوسط به سطح درآمد بالا نهادسازی‌های متفاوتی دارد و نتایج نشان می‌دهد کشورهایی که توانستند از دام درآمد متوسط خارج شوند؛ کشورهایی هستند که سهم نوآوری و فناوری آنها با ضریب معناداری افزایش پیدا کرده است. زیرا این کشورها به بازارهای نوظهور و سرمایه‌گذاری‌های جدی در حوزه فناوری‌های عمیق و تجاری سازی‌های تکنولوژی محور سوق داشته‌اند و همواره سعی کردند در زنجیره ارزش جهانی نقش موثری داشته باشند. در نتیجه کشورهایی که توانستند در این تراز درآمدی قرار بگیرند، بین 57 تا 70 درصد از جریان خلق ثروت خود را در زنجیره ارزش جهانی وارد کردند. بنابراین خروج از تله درآمد متوسط نیازمند نهادسازی فناورانه محور و نوآوری است.
معاون وزیرعلوم اظهار داشت: یکی از ویژگی‌های این کشورها این است به سمت تولید محصولات مبتنی بر پیچیدگی صنعتی و فناوری رفتند و توانستند اقتصاد کشور خود را ارتقا دهند و اگر ارزش افزوده کشورها را با هم مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم برخی از کشورها توانسته‌اند ارزش افزوده معناداری از جریان فناوری کسب کنند.
شهیکی تاش افزود: ارزیابی که در این زمینه وجود دارد، این است که بستگی معناداری میان کشورهایی که توانسته‌اند به سمت درآمدهای بالا برسند و سرمایه‌گذاری جدی در پژوهش‌های صنعتی داشته‌اند، وجود دارد. اگر ادبیات جدید را مبنا قرار دهیم، یکسری صنایع آلودگی محور و یکسری دیگر صنایع دانش‌بنیان هستند. صنایع دانش‌بنیان و فناور محور که می‌توانند کشور را به سمت اقتصادی با ارزش افزوده بالا هدایت کنند، نیاز به حوزه تحقیق و توسعه و فناوری‌های عمیق دارند.
معاون وزیر علوم با بیان اینکه کشورهایی که توانسته‌اند به دروازه طلایی پیشرفت و توسعه رسوخ یابند، کلیه نهادسازی‌ها و دانشگاه‌های آنها دچار دگردیسی شده است، گفت: این کشورها سعی کردند دانشگاه‌هایی را ایجاد کنند که علاوه بر آن که در تولید دانش نقش دارند، در حوزه فناوری نقش معناداری را ایفا کنند.
وی با بیان اینکه جنس پژوهشگاه‌های این کشورها با جنس پژوهشگاه‌های دو دهه قبل متفاوت است، ادامه داد: نوع ساختارسازی و نوع مدل‌سازی برای پارک‌های فناوری آنها متفاوت است و از همه مهمتر میانگین هزینه تحقیق و توسعه به GDP بالاتر از ۶ درصد است و این عدد نشان می‌دهد که تحقیق و توسعه باعث می‌شود که صنایع غیر آلوده محور و دانش‌بنیان در یک کشور شکل بگیرد.
پیوند میان پژوهش و فناوری با اقتصاد دانشی از مسائل مهم است
وی گفت: ارتباط میان پژوهش و فناوری و پیچیدگی‌های اقتصادی در کشورها متفاوت است. در کشورهای مشابه ژاپن پژوهش در فرایند خلق ثروت مکانیزم خاصی دارد و در ایران در تولید دانش رتبه‌های بسیار بالایی دارد و در تبدیل آن به حوزه فناوری تراز پایین‌تر است و در تبدیل آن به ثروت بسیار رتبه پایینی داریم، به این معنا که پیوند میان پژوهش و فناوری و تبدیل آن به اقتصاد دانشی و دانش‌بنیان یکی از مسائل مهمی است که می‌تواند سهم نوآوری و فناوری در جی دی پی کشور را تغییر دهد و از این جهت اگر بخواهیم ساختار دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری و پژوهشگاه‌ها را تغییر دهیم و بخواهیم از تله درآمد متوسط خارج شویم، نوع دانشگاه‌هایی را باید توسعه دهیم که مبتنی بر مگاترندها و توجه به ابر روندها باشند.
شهیکی تاش با بیان اینکه حوزه فناوری‌های عمیق و ابر روندها نقش معناداری در شکل‌گیری اقتصاد های‌تک دارند و ادامه داد: باید این مسأله را بپذیریم که ورود به این حوزه نیاز به سرمایه‌گذاری زیر ساختی کلان دارد، ولی سرمایه‌گذاری جریان خلق ثروتی که ایجاد می‌کند، بسیار معنادار است؛ از این رو باید این مسأله جزء سبد اولویت‌های توسعه و پیشرفت کشور قرار گیرد.
معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم با اشاره به تغییر ماهیت رشته‌های تحصیلی برای خروج از تله درآمد متوسط، اظهار کرد: در دهه قبل مفهومی از گسترش رشته‌ها داشتیم، ولی فناوری‌های عمیق و تبدیل دانشگاه‌ها به عنوان یک نهاد پیشرفت باعث شده که ماتریسی از رشته‌های بین رشته‌ها داشته باشیم و این رشته‌های بین رشته‌ای هستند که توسعه فناوری‌های عمیق را ایجاد می‌کنند.
وی با بیان اینکه مسأله مهمی که در این زمینه باید توجه کنیم، این است که الگوها باید تغییر کنند و بپذیریم که نقش نوآوری شرکتی مسأله مهمی است، افزود: از سوی دیگر دانشگاه‌ها باید زمینه ایجاد این ساختارهای جدید را در خود فراهم کنند. ورود در عرصه‌ای که بخواهیم از کانال فناوری خلق ثروت کنیم، نیاز به سرمایه‌گذاری کلان در فناوری‌های عمیق و ابر روندها دارد؛ چرا که این حوزه، عرصه‌ای است که ما همچنان با شرایط ایده‌آل فاصله معناداری داریم.
شهیکی تاش خاطر نشان کرد: در حوزه جریان نوآوری باز نیاز به کارهای جدی داریم تا این ادبیات جدید بتواند صنایع دانش‌بنیان را شکل دهد.
میدان نوین فناوری عرصه‌ای فرصت ساز
وی اضافه کرد: میدان نوین فناوری عرصه‌ای فرصت ساز و جدید برای شرایط فعلی و آینده کشور است و اگر بخواهیم وارد آن شویم، باید زمین بازی جدیدی را تعریف کنیم که این زمینه جدید با مواد ۱۱ و ۱۳ قانون جهش تولید دانش‌بنیان فراهم شده است.
معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم یادآور شد: در دهه ۸۰ تنها یکسری دانشگاه و پارک‌هایی داشتیم که بیشتر بر روی تجاری‌سازی محصولات و تحقیقات دانشگاهی متمرکز بود و در دهه ۹۰ بعد از تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان مصوب سال ۸۲ ادبیات دیگری از توسعه استارتاپی را تجربه کردیم و نهادسازی‌های جدید مانند کارخانه‌های نوآوری و مراکز هم آفرینی و مراکز نوآوری. ولی این ساختارها نتوانستند به بازی صنعتی و اقتصادی کشور پیوند بخورند، از این رو شبکه مؤثری از جریان اقتصاد فناورمحور شکل نگرفت.
شهیکی تاش افزود: دوره سومی را تجربه می‌کنیم که ماهیت این دوره کاملا متفاوت است و قانون جهش تولید دانش به‌ویژه مواد ۱۱ و ۱۳ باعث شد که پیوندی میان بازیگران بزرگ صنعتی و شبکه استارتاپی و پارک‌های علم و فناوری و دانشگاه‌ها شکل بگیرد، ولی همچنان فاصله معناداری با شرایطی که این پیوند را سیستماتیک و قوی در تعامل با بنگاه‌های بزرگ و صنعتی و دانشگاه قرار دهد، وجود دارد.
وی اظهار کرد: تئوری تله درآمد واقعیت دارد و خیلی از کشورها پذیرفته‌اند که با سرمایه انسانی و سرمایه مالی و نهادسازی به تنهایی نمی‌توان از این تله خارج شد و نمی‌توان با نهادسازی‌های سنتی در اقتصاد تغییر ایجاد کرد. تجربه کشورهایی که توانسته‌اند از این تله بیرون بروند، این است که الگوهای خود را تغییر دادند و پذیرفتند که فناوری و نوآوری و چرخه‌ای که می‌تواند کمک کند جهشی در مناسبات اقتصادی آنها شکل بگیرد، متفاوت است.
این مدیر علمی خاطر نشان کرد: در این زمینه در کشور انباشتی از تجارب و الگوهای موفق داریم و ترکیب این تجارب می‌تواند به ما در ترسیم نقشه راه جدید کمک کند و اگر نوع نگاه ما پیشرفت کشور است، پارادایمی که باید شکل بگیرد، این است که اقتدار حوزه فناورانه باید افزایش یابد تا خروجی آن در پیشرفت کشور نمایان شود.
