مراقبت های دﻳﺎﺑﺖ در ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان
ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ، ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭼﻨﺪی در ﺑﺪن ﻣﺎ رخ ﻣﻲدﻫـﺪ. اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻤﻨﺪی ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض اﺑﺘﻼ به دﻳﺎﺑﺖ و ﻳﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دﻳﺎﺑﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ، اغلب به ﻋﻼﺋﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ دﻳﺎﺑـﺖ مبتلا نیستند. در واﻗـﻊ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﻦ، ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻼﺋـﻢ دﻳﺎﺑـﺖ ﻣﺨﻔـﻲ ﻣﺎﻧﺪه و ﻳﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ آنها ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد. از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻛﻼﺳﻴﻚ دﻳﺎﺑﺖ ﺗﺸﻨﮕﻲ ﻣﻜﺮر، اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ و ﺗﻜـﺮر ادرار و ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ وزن با وجود ﭘﺮﺧﻮری است. اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ اغلب دﭼﺎر اﻳﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ، اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻲﺣﺎل و ﻣـﺮﻳﺾ اﺣـﻮال ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﺷﺘﻬﺎی ﻃﺒﻴﻌﻲ، وزﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﻢ ﺷﻮد. از اﻳﻦ رو ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﺧﻮن برای ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺪار ﻗﻨﺪﺧﻮن، ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﻌﺎﻳﻨه های ﻣﻌﻤﻮل اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ.
دﻳﺎﺑﺖ ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎری ﻣﺰﻣﻦ و ﺟﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ و ﻧﻈـﺎرت ﻣﺪاوم برای ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن و ﭘﻴشﮔﻴﺮی از ﺑﺮوز ﻋﻮارض ﻧﺎﺷـﻲ از ﻗﻨﺪﺧﻮن ﺑﺎﻻ دارد.
ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﻮد ﻛﻪ دﻳﺎﺑﺖ ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎری ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪی اﺳـﺖ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ »دﻳـﺎﺑﺘﻢ ﺧﻔﻴـﻒ اﺳـﺖ« و ﻳـﺎ «ﻗﻨﺪم ﻛﻤﻲ ﺑﺎﻻﺳﺖ« و ﻳﺎ »ﻗﻨﺪ ﻋﺼﺒﻲ دارم«، اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ.
مراقبت های کلی دیابت در سالمندان
هر فرد سالمند همیشه باید نوشته ای حاوی اطلاعات مربوط به بیماری یا بیماری های فعلی، قبلی و اعمال جراحی انجام شده، داروهایی که در حال حاضر مصرف می کند و داروهایی را که به آنها حساسیت دارد همراه داشته باشد. با توجه به اینکه افراد مسن اغلب به پزشکان متعددی مراجعه می کنند، ضروری است که این نوشته را به تمام پزشکان به ویژه در زمان مراجعه به دلیل فوریت های پزشکی ارائه دهند. در ضمن قید کنند که مبتلا به دیابت هستند.
کنترل عوارض ناشی از دیابت در سالمندان مشکل تر از سایر گروه های سنی است. از این رو باید از سالمندان مراقبت خاص و از بروز این عوارض جلوگیری شود.
با توجه به اینکه ممکن است سکته قلبی در مبتلایان به دیابت با درد زیادی همراه نباشد و حتی گاهی بدون درد باشد، لازم است سالمند مبتلا به دیابت که عوامل زمینه ساز بروز سکته قلبی نظیر چربی خون بالا را نیز دارد، به طور مرتب تحت نظر متخصص قلب و عروق باشد و از انجام فعالیت های بدنی سنگین و ورزش های طولانی مدت بپرهیزد.
تمیز نگه داشتن تمام قسمت های بدن بسیار مهم است، زیرا میکروب می تواند از راه ترک های کوچک پوست به داخل بدن راه یافته و عفونت جدی ایجاد کند. پوست افراد سالمند اغلب خشک است و پس از شست و شو خشک تر هم می شود. در این شرایط می توان پس از استحمام و شست و شو با یک کرم ملایم و یا روغن مخصوص آن را چرب کرد.
یبوست می تواند یکی از نشانه های افزایش قندخون باشد، زیرا افزایش ادرار ناشی از بالا رفتن قندخون، موجب کم آبی بدن و جذب مایعات از روده ها و سفت شدن مدفوع می شود. با نوشیدن مایعات فراوان و کنترل قندخون می توان مشکل یبوست را حل کرد.
عفونت های مجاری ادراری در زنان مسن مبتلا به دیابت شایع است. بوی ناخوشایند و تند ادرار نشانه ای از وجود عفونت است. در این موارد لازم است بیمار برای بررسی دقیق تر به پزشک مراجعه کند. اندازه گیری مرتب قندخون و ثبت آن ضروری است. آزمایش قندخون ناشتا بهترین راهنما برای دانستن وضعیت قندخون است. برای انجام این کار از گلوکومتر می توان استفاده کرد.
دکتر کوثر خادمیان
مدیرگروه سلامت جمعیت، خانواده و مدارس معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
