گزارش تصویری و تحلیل فنی بقعه باباافضل مرق

تزئینات   گنبد   از  کاشی های لعابی به رنگ های فیروزه ای ، سفید ، مشکی و زرد تشکیل شده و در اطراف این بنا قبرستان روستا واقع شده و در اطراف کل این مجموعه باغ های روستا واقع شده است . خود بقعه نسبت  به  روستا   در موقعیت ارتفاع قرار گرفته است و رودخانه ای نیز از پائین آن می گذرد .

در داخل صحن حیاط بقعه در دو جهت شرق و غرب ، حجره هایی دیده می شود . در زیر ایوان ورودی منتهی به صحن بقعه ، تزئینات گچی با رنگ آبی با سبک قاجار دیده می شود .

این بنا از پایین مربع شکل بوده و به وسیله فیلپوش ها و تزئینات مقرنس منتهی به سقف در نقطه اتصال دیوارها به ساقه گنبد ، تبدیل به  هشت ضلعی شده است داخل بنا نیز نقاشی هایی با رنگ های قهوه ای و آبی وجود دارد که احتمالاً مربوط به دوره قاجار باشد . در وسط هر ضلع در بالای دیوار زیر گنبد بر روی هر  هشت ضلع مذکور پنجره نورگیر کوچکی تعبیه شده است و دورتا دور کمربند ساقه گنبد و در فواصل میان نورگیرها ، طاقچه های کوچکی دیده می شود . زیر گنبد هیچ گونه تزئیناتی ندارد .

  رو به روی در ورودی بنا در کوچکی قرار دارد که یک لنگه آن خراطی شده است و لنگه                                         

دیگر از بین رفته است و احتمالاً به همین صورت بوده است .  این در کوچک در ورودی به مسجد بقعه محسوب می شود .

 در داخل اتاق گنبد محراب گچی به ابعاد  2 ×5/2   متر     دیده می شود که  در آن  تزئینات  نقوش اسلیمی ، ترنج و نقوش هندسی دیده می شود و دور تا دور محراب را کتیبه قرآنی به این ترتیب نوشته شده است :

« بسم الله الرحمن الرحیم  اقم الصلوة  لذلوک  الشمس  الی غسق اللیل و قرآن الفجر ان قرآن الفجر کان مشهودا »

در داخل بنا   دو صندوق ضریح چوبی خراطی شده  با طرح های هندسی گیاهی و کتیبه دار همراه با ستاره های پنج پر و ده پر   در طرفین محراب دیده می شود . یکی از صندوق ها که دارای طرح های زیبا تر و ریز نقش تر می باشد مربوط به بابا افضل بوده و به گفته افراد محلی و برخی متون تاریخی قبر دیگر مربوط به پادشاه زنگبار است .

در  فضای رو به روی در ورودی  بقعه به وسیله یک راهرو بسیار کوتاه به فضایی چلیپایی       می رسیم که از یک سمت  و مشرف به  دره   باز بوده که در فاصله تقریبی دو متر از زمین نواری به رنگ اخرایی دورتا دور دیوار ها به چشم می خورد .

بابا افضل الدین محمد بن حسن کاشانی مشهور به بابا افضل مرق ، فیلسوف و شاعر معروف  قرن 7 و 8 است .  وی براساس کتاب دایرة ـ المعارف تشیع جلد سوم و صفحه 324  در سال 707 هجری قمری در روستای مرق در نزدیکی کاشان وفات یافت .  ساختمان این بقعه مشتمل بر حرم چهار ضلعی ، ایوان باستون  های چوبی و گنبد کاشی کاری شده  مخروطی  است . دونالد ویلبر  ا صل بنا را به دوره مغول منتسب  دانسته  که   در دوره های بعد در آن الحاقاتی صورت گرفته است . داخل بقعه دارای تزئینات نقاشی بوده که جلوه خود را در زیر اندود گچ از دست داده است در داخل بقعه محراب گچبری زیبایی وجود دارد که سطح داخلی آن  با نگارهای گیاهی تزئین شده است و حاشیه پهن دور آن  را کتیبه قرآنی  شامل سوره اسری آیه 78 فرا گرفته است .

کتیبه ای در چهار بیت و به تاریخ 1101 هجری  قمری  و  کتیبه ای  در  دو  بیت  به  خط

نستعلیق در دیوار غرب بقعه   به تاریخ 1269 هجری قمری  در بقعه نوشته شده است .

صندوق چوبی روی مرقد دارای دو گونه تزئینات گیاهی و نقوش هندسی و گره بوده و کتیبه دو صندوق به خط نستعلیق حاوی آیه نور و آیات دیگری از قرآن مجید است . بر روی صندوق ضریح ، صلوات بر دوازده امام وتاریخ: « شهر ذی الحجة الحرام سنة اثنی عشر و تسعمائه هجریه (912 ه . ق ) حورة العبد محمود  بن حبیب الله » ثبت شده است . در کنار قبر بابا افضل  ، قبری منسوب  به پادشاه زنگبار وجود دارد که دارای  صندوق است . در تواریخ   ذکر شده که   او  یکی  از  سلاطین   زنگبار  ( حبشه ؟) بوده که در سفر به ایران مجذوب بابا افضل شده و به خدمت وی در آمده است . در وسط بقعه دو قبر گچی متصل به یکدیگر  به ارتفاع نیم متر ساخته شده که مشهور به قبر پسران بابا افضل است و هیچ گونه تاریخ و نقشی ندارند .

این بنا به شماره 373 و در تاریخ 2/12/1327 به ثبت رسیده است .

گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی

No tags for this post.