راه اندازی نظام مهندسی همه رشته ها ضروری است

شاهانی سال 67 در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه علم و صنعت قبول و در نهایت سال 71موفق به اخذ مدرک کارشناسی اش شد. او همان سال پس از فارغ التحصیلی در دانشگاه صنعتی شریف قبول شد و درست یکسال بعد مدرک فوق لیسانس خود از این دانشگاه گرفت. هرچند او برای گرفتن مدرک دکترا از دانشگاه آمریکا  پذیرش شده بود اما ترجیح داد در ایران بماند و سال 77 مدرک دکترای خود را از دانشگاه صنعتی شریف کسب کند.

شاهانی هم اکنون به عنوان یکی از جوان ترین استادان وزارت علوم تحقیقات و فناوری محسوب می شود چراکه توانسته است در مدت 9 سال به مقام استاد تمامی نائل شود. همچنین طی این چند دوره مختلف موفق به کسب عنوان استاد نمونه آموزشی و پژوهشی دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی شده و طی دوره های گوناگون سمت های اجرایی همچون مدیر کل پژوهش و ارتباط با صنعت(78-81)، معاون آموزشی دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی(86)، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی(89) را بر عهده داشته است.

با امیر رضا شاهانی که دارای بیش از یکصد مقاله در مجله ها و سمینارهای معتبر داخلی و بین المللی است گفتگو کردیم.

چطور شد رشته مکانیک را برای ادامه تحصیل انتخاب کردید؟

متاسفانه از گذشته تاکنون دانش آموزان و فارغ التحصیلان  کنکور آشنایی زیادی با رشته های دانشگاهی ندارند به همین دلیل انتخاب آنان بر مبنای علاقه و شناخت کافی نیست. اغلب انتخاب رشته ها بر مبنای میزان رتبه افراد انجام می شود. من نیز بر این مبنا رشته تحصیلی مهندسی مکانیک را انتخاب کردم.

اگر شانس دوباره ای داشته باشید و به گذشته برگردید  دوباره این رشته را انتخاب می کنید؟

هرچند من بر مبنای رتبه قبولی ام این رشته را انتخاب کردم اما پس از کسب شناخت کافی، عاشق جذابیت ها و زیبایی های این رشته شدم به همین دلیل اگر بار دیگر می خواستم به گذشته برگردم حتما به جزء رشته مهندسی مکانیک رشته دیگری را انتخاب نمی کردم.

این رشته چه جذابیت و زیبایی هایی دارد که شما را چنین مجذوب خود کرده است؟

بدون اغراق رشته مهندسی مکانیک، مادر مهندسی و تمامی رشته های مهندسی است. مهندسی با اختراع موتور ایجاد شده است و سایر رشته های دیگر مانند مهندسی مواد، برق، شیمی و…. عمدتا از دل مهندسی مکانیک رشد پیدا کرده اند؛ رشته شیمی نیز مشمول این قاعده است زیرا شیمی (نه مهندسی شیمی )قدمت زیادی دارد. مهندسی مکانیک علم گسترده ای است و کاربرد بسیار زیادی در صنایع مختلف از خودروسازی، نیروگاه ها و پالایشگاه ها گرفته تا هوافضا مانند هواپیما، هلی کوپتر، موشک و پرتاب ماهواره و …. دارد. در تمامی این صنایع مهندسی مکانیک حرف اول را می زند. مثلا بشر با توسل به رشته مهندسی خودرو موفق به ساخت ماشین شد اما باید فرمان آن را کنترل می کرد به همین دلیل رشته مهندسی الکترونیک شاخه کنترل رشد پیدا کرد. در نیروگاه ها مانند برق نیز تعداد مهندسان مکانیک هم اندازه مهندسان برق است. هرچند خروجی این نیروگاه برق است اما برق از طریق سیکل های ترمودینامیکی تولید می شود. بنابراین در نیروگاه های تولید برق هم رشته مهندسی مکانیک حرف اول را می زند. تفاوت عمده این مهندسی با سایر رشته های مهندسی در این است که مهندسی مکانیک به طور کلی به تحلیل سیستم ها و ماشین آلات صنعتی و سایر مباحث می پردازد اما سایر رشته های به طور تخصصی به یک رشته می پردازند. مثلا در مهندسی هوافضا به صورت تخصصی به مباحثی مانند ساخت هلی کوپتر، هواپیما، موشک و … و در رشته مهندسی خودرو به صورت اختصاصی به مبحث خودرو پرداخته می شود به همین دلیل رشته مهندسی مکانیک کاربرد بسیار زیادی نسبت به سایر رشته های مهندسی دارد. به طبع بازار کار فارغ التحصیلان این رشته نیز نسبت به سایر رشته های مهندسی بیشتر است.

جدا از این نقطه قوت، چه چالش هایی پیش روی مهندسان این رشته است و برای رفع آن باید چه تدابیری اندیشید؟

نبود نظام مهندسی یکی از مهمترین چالش هایی است که باید برای آن تدبیری روشن اندیشیده شود. این چالش نه تنها مربوط به رشته مهندسی مکانیک بلکه متوجه سایر رشته های مهندسی نیز است. بارها پیرامون این مساله بحث و گفت وگو انجام شده اما هنوز به سرانجام نرسیده است. ما همان طور که باید نظام پزشکی داشته باشیم باید نظام مهندسی نیز داشته باشیم. هرچند ما در حال حاضر به دلیل تعدد دانشگاه های سراسری، آزاد، پیام نور و علمی کاربردی از لحاظ علمی ارتقا داشته ایم اما از نظر کیفی متاسفانه همچنان با مشکل مواجه هستیم. باید به طور جدی به فکر کیفیت باشیم. یک پزشک ممکن است یک مبحثی را به خوبی فرا نگرفته باشد و تنها جان یک نفر به خطر بیافتند اما اگر یک مهندس نتواند به درستی کار خود را انجام دهد تبعات کار او فراتر از جان یک نفر خواهد بود. به عنوان مثال ساخت نادرست یک سیستم هوایی منجر به سقوط یک هواپیما و در خطر افتادن جان 300 نفر می شود بنابراین گرچه ما در صنعت با رشد خیلی خوبی مواجه بوده ایم اما باید بحث راه اندازی نظام مهندسی همه رشته ها از جمله مهندسی مکانیک را نیز جدی بگیریم و عنوان مهندسی را تنها به صرف گرفتن مدرک فارغ التحصیل از یک دانشگاه ندانیم. یک مهندس باید هرساله یک سری آزمون های حرفه ای را پشت سر بگذارد و پس از آن مجوز پروانه کارش را دریافت کند.

در این بین علت موفقیت برخی از رشته های مهندسی نسبت به سایر رشته ها در چیست؟

ما در حال حاضر در بسیاری از رشته های مهندسی مان از صنایع دفاعی گرفته تا موشکی و هسته ای به دلیل تحریم ها پیشرفت های خوبی حاصل کرده ایم زیرا مسوولان چاره ای دیگر جزء اتکا به توان دانشگاهی نداشتند. در مقابل حوزه خودرو ما با تحریم مواجه نبود بنابراین بیشتر حمایت مسوولان از این حوزه به صورت تجملاتی و نمایشی انجام شده است .به همین دلیل مشاهده می کنید که وضع خودروهای ما اکنون چگونه است. ما نه تنها در صنعت خودروسازی بلکه در صنایع نفتی نیز با این مشکل مواجه ایم. هم اکنون بخش عمده درآمد کشور از این حوزه تولید می شود  اما متاسفانه کارهای پژوهشی و علمی  در صنعت نفتی بسیار اندک انجام می شود و اصلا کارهای پژوهشی آنان قابل مقایسه با حجم فعالیت های وزارت نفت نیست .بنابراین انتظار می رود فارغ التحصیلان این رشته و سایر رشته های مهندسی برای ورود به بخش صنعت پیش نیازهای لازم را کسب کنند. پیش نیاز لازم صرفا یک مدرک دانشگاهی نیست. اطلاعات این افراد باید به روز باشد و به طور متناوب از سوی نظام مهندسی( در صورت راه اندازی) بررسی شود.

در پایان به دانشجویانی که قصد انتخاب رشته مکانیک را دارند، چه توصیه ای می کنید؟

رشته مهندسی مکانیک در عین مشکل بودن بسیار جذاب و پر کاربرد است بنابراین به کسانی که علاقه دارند این رشته تحصیلی را انتخاب کنند توصیه می کنم بر مبنای تلاش، برنامه ریزی  و با چشم باز این رشته را انتخاب کنند. اگر دانشجویی بر مبنای علاقه شخصی وارد این رشته شود و بسیار تلاش کند حتما در آینده فردی موفق خواهد بود. توصیه دیگر من جدی گرفتن درس های دانشگاهی است. دانشجویان باید درس های دانشگاهی خودشان را بسیار جدی بگیرند و به صورت سطحی به آن نگاه نکنند. متاسفانه امروزه فضایی  بین دانشجویان حاکم است که تنها به پاس کردن درس شان می اندیشند. این نگاه سطحی باید از بین برود و آنان باید تنبلی را کنار بگذارند. دین ما هم جدا از تنبلی است. امیر المومنین (ع) می فرماید :مومن با نشاط  و از تنبلی دور است. من نمی دانم بر چه مبنایی این همه تنبلی در جامعه ما رایج شده است. در درجه اول خود مردم باید فکری برای این امر کنند و پس از آن مسوولان فرهنگی ما باید تدبیری هوشمندانه برای این امر بیاندیشند.

No tags for this post.